Kariofilacoj

La kariofilacoj (latine Caryophyllaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo kariofilaloj (Caryophyllales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 90 genrojn kaj preskaŭ 2500 speciojn. Ĝia tipa genro estas kariofilo (Caryophyllus), kiu estas malnova sinonimo de la genro dianto (Dianthus).

Kiel legi la taksonomion Kariofilacoj
kariofildianto (Dianthus caryophyllus)
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta Divizio: angiospermoj Angiospermae Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida Ordo: kariofilaloj Caryophyllales Familio: kariofilacoj Caryophyllaceae Juss.
Aliaj Vikimediaj projektoj

Temas plejofte pri herboj kun paraj, simplaj folioj. Tuj sub la insertiĝo de paro de folioj la tigo dikiĝas kaj tiel fariĝas "nodo", el kiu la nomo de la familio (vidu nomenklaturan problemon elvokitan ĉi-sube). Infloreskoj estas baze duflankaj cumoj; Floroj estas plejofte kompletaj, kun tipe 5 (disaj aŭ kunaj) sepaloj, 5 disaj petaloj, 2 x 5 stamenoj kaj 2-5 superaj karpeloj, kiuj formas unusolan loĝion kun plejofte multaj ovoloj, baze aŭ centre insertitaj, kurbformaj; stilusoj estas liberaj, foje apenaŭ kuniĝintaj ĉe la bazo. Frukto estas tipe kapsulo, kun senalbumenaj semoj.
Variantoj al tiu priskribo ne mankas, temas pri tre riĉa familio, pli malpli kosmopolita, pli ofta en norda hemisfero, kvankam preskaŭ duono da florplantoj konataj en antarkta kontinento apartenas al tiu familio.

Tiu familio provizas multajn ornamplantojn.

Nomenklatura problemo

Normale familia nomo baziĝas sur genro, sed en tiu kazo ĝi rilatas al la specio Dianthus caryophyllus L. Efektive kariofilo estas florburĝono de aroma sizigio, el mirtacoj, ege uzata en kuirarto kaj medicino. Iuj proponis la vorton diantacoj (el genro dianto) por la familio, sed sensukcese. Tamen tiu kazo (specia epiteto, kiu donas familian nomon) ne estas ununura en biologio.

Taksonomio

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (12 jun. 2020), jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj:

• Angiospermae - angiospermoj
  • Caryophyllales Juss. ex Bercht. & J.Presl - kariofilaloj
    • Caryophyllaceae Juss. - kariofilacoj
      • Acanthophyllum C.A. Mey. - akantofilo
      • Achyronychia Torr. & A. Gray - akironikio
      • Agrostemma L. - agrostemo
      • Allochrusa Bunge ex Boiss. - alokruzo
      • Alsine L. - alsino**
      • Alsinidendron H. Mann - alsinidendro
      • Ankyropetalum Fenzl - ankiropetalo
      • Anychia Michx. - anikio
      • Arenaria L. - arenario
      • Bolanthus (Ser.) Rchb. - bolantuso
      • Bolbosaponaria Bondarenko - bolbosaponario
      • Brachystemma D. Don - brakistemo
      • Bufonia L. - bufonio
      • Cardionema DC. - kardionemo
      • Cerastium L. - cerastio
      • Cerdia Moc. & Sessé ex DC. - cerdio
      • Chaetonychia (DC.) Sweet - ketonikio
      • Colobanthus Bartl. - kolobanto
      • Cometes L. - kometeso
      • Dianthus L. - dianto
      • Diaphanoptera Rech. f. - diafanoptero
      • Dicheranthus Webb - dikeranto
      • Dichodon (Bartl. ex Rchb.) Rchb. - dikodonto**
      • Drymaria Willd. ex Schult. - drimario
      • Drypis L. - dripido
      • Eremogone Fenzl - eremogono
      • Eudianthe (Rchb.) Rchb. - eŭdianto**
      • Gastrocalyx - gastrokaliko
      • Gastrolychnis (Fenzl) Rchb. - gastroliknido*
      • Geocarpon Mack. - geokarpo
      • Gymnocarpos Forssk. - gimnokarpo
      • Gypsophila L. - gipsofilo
      • Herniaria L. - herniario
      • Holosteum L. - holosto
      • Honckenya Ehrh. - honkenio
      • Illecebrum L. - ilecebro
      • Ixoca - iksoko
      • Krauseola Pax & K. Hoffm. - kraŭzeolo
      • Kuhitangia Ovcz. - kuhitangio
      • Lepyrodiclis Fenzl - lepirodiklido
      • Loeflingia L. - leflingio
      • Lychnis - liknido
      • Melandrium Röhl. - melandrio*
      • Mesostemma Vved. - mezostemo*
      • Micropetalon Pers. - mikropetalo
      • Microphyes Phil. - mikrofio
      • Minuartia Loefl. - minuartio
      • Mniarum J.R. Forst. & G. Forst. - mniaro
      • Moehringia L. - moringio
      • Moenchia Ehrh. - menŝio
      • Oberna Adans. - oberno
      • Ortegia L. - ortegio
      • Otites Adans. - otiteso*
      • Paronychia Mill. - paronikio
      • Petrorhagia (Ser.) Link - petroragio
      • Philippiella Speg. - filipielo
      • Phryna (Boiss.) Pax & K. Hoffm. - frino**
      • Pleconax Raf. - plekonakso*
      • Pleioneura Rech. f. - plejoneŭro
      • Plettkea Mattf. - pletkeo
      • Pollichia Aiton - poliŝio
      • Polycarpaea Lam. - polikarpeo
      • Polycarpon Loefl. - polikarpo
      • Polytepalum Suess. & Beyerle - politepalo
      • Porsildia Á. Löve & D. Löve - porsildio
      • Psammophiliella Ikonn. - psamofilielo*
      • Psammosilene W.C. Wu & C.Y. Wu - psamosileno
      • Pseudocerastium C.Y. Wu, X.H. Guo & X.P. Zhang - pseŭdocerastio
      • Pseudosaponaria (F.N. Williams) Ikonn. - pseŭdosaponario
      • Pseudostellaria Pax - pseŭdostelario
      • Pteranthus Forssk. - pteranto
      • Pycnophyllopsis Skottsb. - piknofilopso
      • Pycnophyllum Remy - piknofilo
      • Sabulina Rchb. - sabulino*
      • Sagina L. - sagino
      • Sanctambrosia Skottsb. ex Kuschel - sanktambrozio
      • Saponaria L. - saponario
      • Schiedea Cham. & Schltdl. - ŝideo
      • Scleranthopsis Rech. f. - sklerantopso
      • Scleranthus L. - skleranto
      • Scopulophila M.E. Jones - skopulofilo
      • Silene L. - sileno
      • Spergula L. - spergulo
      • Spergularia (Pers.) J. Presl & C. Presl - spergulario
      • Sphaerocoma T. Anderson - sferokomo
      • Stellaria L. - stelario
      • Stipulicida Michx. - stipulicido
      • Telephium L. - telefio
      • Thylacospermum Fenzl - tilakospermo
      • Tissa - tisao
      • Tytthostemma Nevski - titostemo
      • Uebelinia Hochst. - ubelinio
      • Vaccaria Wolf - vakario
      • Velezia L. - velezio
      • Wilhelmsia Rchb. - vilhelmsio

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.

Bildaro

• 
  floro de koronaria sileno (Silene coronaria)
• 
  floro de koronaria sileno (Silene coronaria)
• 
  lanuga cerastio (Cerastium tomentosum)
• 
  barba dianto (Dianthus barbatus)
• 
  oficina saponario (Saponaria officinalis)
• 
  meza stelario (Stellaria media)
• 
  hispania vakario (Vaccaria hispanica)

Vidu ankaŭ

• Antarkta perloradiko