Mateo Aŭrogalo
Matthäus Aurogallus Commutoviensis aŭ Matthäus Goldhahn (1488-1560) estis germana humanisto, teologo, reformisto, filologo, lingvisto, hebreisto, erudiciulo, gramatikisto, tradukisto de la Malnova Testamento, rektoro kaj profesoro pri la hebrea en la Universitato de Wittenberg. Li estis amiko de Marteno Lutero kaj asistanto de Melanktono.
| Mateo Aŭrogalo (1488-1560) | ||
|---|---|---|
 Kompendio pri Gramatiko hebrea-haldea, 1525
| ||
| Persona informo | ||
| Matthäus Aurogallus | ||
| Naskonomo | Matthäus Goldhahn | |
| Naskiĝo | 1488 en Komotau,  Germanio
| |
| Morto | 10-a de novembro 1560 en Wittenberg, Germanio
| |
| Lingvoj | germana vd | |
| Ŝtataneco | Germanio  vd
| |
| Alma mater | Universitato de Wittenberg | |
| Profesio | ||
| Okupo | lingvisto universitata instruisto historiisto historiisto de religioj teologo vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Biografio
redaktiEn 1515 li ricevis sian diplomon pri Bakalaŭro. En 1519 li enmatrikuliĝis en la Universitato de Wittenberg, kie Filipo Melanktono instruis la hebrean, la latinan kaj la grekan. Unu el liaj ĉefaj verkoj estas iu Kroniko pri la Dukoj kaj Reĝoj de Bohemio. Li estis konsiderata homo trankvila kaj amikema. En 1521, Georgo Spalatino (1484-1545) lin indikis kiel sukcedanto de Mateo Adriani (1475-1521) -- kiu tute ne havis simpation al Lutero pro religiaj kialoj --[1] en la katedro pri la hebrea, kie Jakob von Jonas (1500-1558) kaj Ambrosius Moibanus (1494-1554) estis liaj lernantoj. Aŭrogalo forte interesiĝis pri la studo de la Aramea lingvo postbiblia, kaj pli malfrue li rekomendis la studon de la Targum[2] al la studentoj pri kristana teologio.
Ekde 1531, iu "Collegium Biblicum"[3] en Wittenberg en la revizio de lia biblia traduko. En la grupo partoprenis ne nur Melanktono kaj Aŭrogalo, sed ankaŭ Caspar Cruciger (1504-1548), Justus Jonas, la maljuna (1493-1555) kaj Johano Bugenhageno (1485-1558).
Krom la ekstrema zorgo rilate al la ekzegezaj demandoj, la kleruloj, devenintoj el pluraj partoj el Germanio, plej multe klopodis por ke la tradukservo povus esti komprenata en pluraj regionoj de Germanio.
Selektita verkaro
redakti- Hebräisch und chaldäisch Grammatik (1523-25, 1531)
- "Compendium Hebreae Grammatices per Mattheum Aurigallum" (sic!) zu Wittenberg bei dem Drucker von Melanchthon’s „Hieremiae prophetae Threni“ (Johann Gronenberg, Grüneberg, Viridimontanus?). Vgl. Krause in Petzholdt’s N. Anz. f. Bibl. 1525
- "Grammatica hebraeae chaldaeaeque linguae" (1525)
- Institutio puerilis literarum graecarum. (Compendium hebraeae grammatices ..., 1525, Philippus Melanchthon, Matthaeus Aurogallus
- Hebräisch historisch-geographisches Reallexicon (1526–1539)
- "Liber de hebraeis urbium regionum ... nominibus ex V. T. collectis" (1526)
- De Hebraeis, Vrbivm, Locorvm, Popvlorvmqve Nominibvs, E Veteri Instrvmento ...[rompita ligilo], 1526
- De Hebracis urbium, locorum, populorumque nominibus e veteri instrumento ..., 1526
- De Hebraeis, Urbium, Regionum, populorum, fluminum, montium, & alioru[m ..., 1539
- Dictionarium trilingue: in quo scilicet Latinis vocabulis in ordinem ..., 1543, Sebastian Münster, Matthaeus Aurogallus
- Chronik der Herzöge uund Könige von Böhmen
Literaturo
redakti- Allgemeine Deutsche Biographie
- Apophthegmatum libri I - V: Ordinis 4t. - eldonisto Tineke ter Meer
- Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon
- Landmarks in the History of the German Language, Geraldine Horan,Nils Langer,Sheila Watts
- CERL Thesaurus
- Christian Cyclopedia
- Společnost Křestanů a Židů Arkivigite je 2015-02-07 per la retarkivo Wayback Machine
- Calvin and Luther: The Continuing Relationship, R. Ward Holder
- Apophthegmatum libri I - V: Ordinis 4t. 4, Tineke ter Meer
- IdRef
- Johann Gottlob Wilhelm Dunkels ...
- Hebrew Bible, Old Testament: From the Renaissance to the Enlightenment [1300 ..., Magne Sæbø
- Library of Congress
- Neue Deutsche Biographie
- Personensuche
- The Oxford History of Historical Writing: Volume 3: 1400-1800, José Rabasa, Andrew Feldherr, Daniel Woolf, Masayuki Sato, Grant Hardy
- Post-reformation Digital Library
- Samvel Gedge IX Arkivigite je 2015-02-07 per la retarkivo Wayback Machine
- Philip Melanchthon and the English Reformation, John Schofield
- Společnost Křesťanů a Židů Arkivigite je 2015-02-07 per la retarkivo Wayback Machine
- Ein internationales Handbüch zur Übersetzungforschung, Harald Kittel
- WorldCat Identities
Vidu ankaŭ
redakti
Referencoj
redakti- ↑ Johannes Reuchlin and the Campaign to Destroy Jewish Books, David Price.
- ↑ A Jewish Targum in a Christian World, Alberdina Houtman, E. van Staalduine-Sulman, Hans-Martin Kirn
- ↑ The Oxford Handbook of Martin Luther's Theology, Robert Kolb,Irene Dingel, L'ubomír Batka, Lubomir Batka
