Praĉalita skribsistemo

La praĉalita skribsistemo (ankaŭ konata kiel Nepal lipi) estas abugida skribsistemo uzata en Nepalo. Ĝi idis de la brahma skribsistemo, kiel la aliaj en la proksimaj regionoj. La praĉalita skribsistemo uzatas ĉefe por skribi la nevaran lingvon, parolata en la Kathmandua valo, sed ĝi povas ankaŭ uzata por Sanskrito. Hodiaŭe la devanagaria skribsistemo uzatas pli ofte, ĉar ĝi uzatas ankaŭ por la nepala, la lingvo parolata de plejmulto de homoj en Kathmanduo. La praĉalita skribsistemo skribatas de maldekstre dekstren.

Konsonantoj

Kiel aliaj brahmaj skribsistemoj, la praĉalita havas kvin seriojn de konsonantliterojn por kvin lokoj de artikulacio (velaro, palatalo, retroflekso, alveolaro, kaj labialo), kaj ĝi havas sep konsonantajn seriojn por la kombinaĵoj de la manieroj de artikulacio kaj la fonacioj. Iom maniera-fonacia kombinaĵoj uzas ligaturojn. Entute estas naŭ ebla kombinaĵoj de manieroj kaj fonacioj por skribi la nevaran: neaspirata senvoĉa plozivo, aspirata senvoĉa plozivo, nespira voĉa plozivo, spira voĉa plozivo, nespira nazalo, spira nazalo, nespira nenazala sonoranto, spira nenazala sonoranto, kaj sibilanto.

	Plozivo																Nazalo								Nenazala sonoranto								Siblanto
	Senvoĉa								Voĉa
	Neaspirata				Aspirata				Nespira				Spira				Nespira				Spira				Nespira				Spira
Velaro	𑐎	क	kə	kə	𑐏	ख	khə	kʰə	𑐐	ग	gə	ɡə	𑐑	घ	ghə	ɡʱə	𑐒	ङ	ŋə	ŋə	𑐓	ङ्ह	ŋhə	ŋʱə
Palatalo	𑐔	च	cə	tɕə	𑐕	छ	chə	tɕʰə	𑐖	ज	jə	dʑə	𑐗	झ	jhə	dʑʱə	𑐘	ञ	ñə	ɲə	𑐙	ञ्ह	ñhə	ɲʱə	𑐫	य	yə	jə	𑐴𑑂𑐫	ह्य	yhə	jʱə	𑐱	श	sə	sə
Retroflekso	𑐚	ट	ṭə	ʈə	𑐛	ठ	ṭhə	ʈʰə	𑐜	ड	ḍə	ɖə	𑐝	ढ	ḍhə	ɖʱə	𑐞	ण	ṇə	ɳə	𑐴𑑂𑐞	ण्ह	ṇhə	ɳʱə	𑐬	र	rə	ɾə	𑐭	ह्र	rhə	ɾʱə	𑐲	ष	sə	sə
Alveolaro	𑐟	त	tə	tə	𑐠	थ	thə	tʰə	𑐡	द	də	də	𑐢	ध	dhə	dʱə	𑐣	न	nə	nə	𑐤	न्ह	nhə	nʱə	𑐮	ल	lə	lə	𑐯	ल्ह	lhə	lʱə	𑐳	स	sə	sə
Labialo	𑐥	प	pə	pə	𑐦	फ	phə	pʰə	𑐧	ब	bə	bə	𑐨	भ	bhə	bʱə	𑐩	म	mə	mə	𑐪	म्ह	mhə	mʱə	𑐰	व	wə	wɔ	𑐴𑑂𑐰	व्ह	whə	wʱɔ

Glotalo	𑐴	ह	hə	hə

Vokaloj

Kiel aliaj brahmaj skribsistemoj, la praĉalitaj vokalliteroj diakritiĝas al la konsonantliteroj kiam la vokalo postiras la konsonanton, sed la vokaloj ankaŭ havas siajn sindependajn literojn kiu uzatas kiam la vokalo ne postiras konsonanton.

Neniu vokala diakrito signifas ke la vokala estas ə (aŭ a en Sanskrito). La vokaloj i kaj u (kaj ankaŭ sanskritaj vokalaj ri kaj li) havas longan kaj mallongan versiojn. En Sanskrito, 𑐀 kaj 𑐁 estas la mallonga kaj la longa versiojn de la vokala a, sed en la nevara ili estas du malegalaj vokaloj (ə kaj a) kies longa versio skribiĝas uzante la plian diakriton 𑑅. Diftongoj əi kaj əu (aŭ sanskritaj ai kaj au) havas siajn literojn, kaj la nevara ankaŭ uzas iom vokalojn skribatajn per la plian literon 𑐫𑑂.

La neesto de vokaloj post la konsonanto skribatas per la diakrito 𑑂 aŭ per konsonantligaturo. Nazaligataj vokaloj uzas la pliajn diakritojn 𑑄 aŭ 𑑃.

Iom vokaldiakritoj havas malsimilajn formojn depende de la formo de la antaŭa konsonantlitero aŭ -ligaturo.

Mallonga												Longa
Sindependa				𑐎‎+ k+				𑐐+ g+				Sindependa				𑐎‎+ k+				𑐐+ g+
𑐀	अ	ə	ə	𑐎	क	kə	kə	𑐐	ग	gə	ɡə	𑐀𑑅	अः	əə	əː	𑐎𑑅	कः	kəə	kəː	𑐐𑑅	गः	gəə	ɡəː
𑐁	आ	a	a	𑐎𑐵	का	ka	ka	𑐐𑐵	गा	ga	ɡa	𑐁𑑅	आः	aa	aː	𑐎𑐵𑑅	काः	kaa	kaː	𑐐𑐵𑑅	गाः	gaa	ɡaː
𑐂	इ	i	i	𑐎𑐶	कि	ki	ki	𑐐𑐶	गि	gi	ɡi	𑐃	ई	ii	iː	𑐎𑐷	की	kii	kiː	𑐐𑐷	गी	gii	ɡiː
𑐄	उ	u	u	𑐎𑐸	कु	ku	ku	𑐐𑐸	गु	gu	ɡu	𑐅	ऊ	uu	uː	𑐎𑐹	कू	kuu	kuː	𑐐𑐹	गू	guu	ɡuː
𑐆	ऋ	ri	ɾi	𑐎𑐺	कृ	kri	kɾi	𑐐𑐺	गृ	gri	ɡɾi	𑐇	ॠ	?	?	𑐎𑐻	कॄ	?	?	𑐐𑐻	गॄ	?	?
𑐈	ऌ	?	?	𑐎𑐼	कॢ	?	?	𑐐𑐼	गॢ	?	?	𑐉	ॡ	?	?	𑐎𑐽	कॣ	?	?	𑐐𑐽	गॣ	?	?
𑐊	ए	e	e	𑐎𑐾	के	ke	ke	𑐐𑐾	गे	ge	ɡe	?	?	ee	eː	?	?	kee	keː	?	?	gee	ɡeː
𑐌	ओ	o	o	𑐎𑐾	को	ko	ko	𑐐𑑀	गो	go	ɡo	?	?	oo	oː	?	?	koo	koː	?	?	goo	ɡoː

Aliaj vokaloj												Aliaj diakritoj
Sindependa				𑐎+ k+				𑐐+ g+				𑐀+ ə+				𑐎+ kə+				𑐐+ gə+
𑐋	ऐ	əi	əi	𑐎𑐿	कै	kəi	kəi	𑐐𑐿	गै	gəi	ɡəi	𑐀𑑄	अं	ə̃	ə̃	𑐎𑑄	कं	kə̃	kə̃	𑐐𑑄	गं	gə̃	ɡə̃
𑐍	औ	əu	əu	𑐎𑑁	कौ	kəu	kəu	𑐐𑑁	गौ	gəu	ɡəu	𑐀𑑃	अँ	ə̃	ə̃	𑐎𑑃	कँ	kə̃	kə̃	𑐐𑑃	गँ	gə̃	ɡə̃
𑐀𑐫𑑂	अय्‌	əe	ɛː	𑐎𑐫𑑂	कय्‌	kəe	kɛː	𑐐𑐫𑑂	गय्‌	gəe	ɡɛː
𑐁𑐫𑑂	आय्‌	ae	æː	𑐎𑐵𑐫𑑂	काय्‌	kae	kæː	𑐐𑐵𑐫𑑂	गाय्‌	gae	ɡæː
𑐊𑐫𑑂	एय्‌	?	?	𑐎𑐾𑐫𑑂	केय्‌	?	?	𑐐𑐾𑐫𑑂	गेय्‌	?	?
𑑂	्	-	Ø	𑐎𑑂	क्	k	k	𑐐𑑂	ग्	g	ɡ

Ciferoj

𑑐	𑑑	𑑒	𑑓	𑑔	𑑕	𑑖	𑑗	𑑘	𑑙
०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9