1875

1875. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1850(e)koa • 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa
Urteak	1872  • 1873  • 1874 • 1875 • 1876 • 1877 • 1878
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1875 MDCCCLXXV
Ab urbe condita	2628
Armeniar egutegia	1324 ԹՎ ՌՅԻԴ
Bahá'í egutegia	31 – 32
Bengaliar egutegia	1282
Berber egutegia	2825
Egutegi budista	2419
Myanmarko egutegia	1237
Bizantziar egutegia	7383 – 7384
Koptoen egutegia	1591 – 1592
Etiopiar egutegia	1867 – 1868
Hebrear egutegia	5635 – 5636
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1931 – 1932
Shaka Samvat	1797 – 1798
Kali Yuga	4976 – 4977
Iraniar egutegia	1253 – 1254
Islamiar egutegia	1291 – 1292
Japoniar egutegia	Meiji 8 (明治8年)
Korear egutegia	4208
Thailandiar eguzki egutegia	2418
Holozeniar egutegia	11875

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Otsailaren 2a – Bigarren Karlistaldia: liberalek Iruñeko setioa apurtu zuten.

Arte eta kultura

• Martxoaren 3a – Carmen, Georges Bizeten musika eta Ludovic Halévy eta Henri Meilhacen libretoa duen opera estreinatu zen Parisko Opéra-Comiquen.

Zientzia eta teknologia

• Urtarrilaren 8a – Manuel Iradier esploratzaile gasteiztarrak Afrikarako lehenengo bidaia hasi zuen.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 3a – Alexandros Diomidis, Greziako lehen ministroa (h. 1950).
• Urtarrilaren 6a – Manuel Aranatz, bizkaitar kazetari eta idazlea (h. 1925).
• Urtarrilaren 9a – Julian Etxeberria, euskal enpresari eta irakaslea (h. 1948).
• Urtarrilaren 10a – Issai Schur, errusiar matematikaria (h. 1941).
• Urtarrilaren 11 - Astrid Cleve, suediar botanikari, geologo, kimikari eta ikertzailea (h. 1968).
• Urtarrilaren 11 – Reinhold Moritzevitx Glière, alemaniar-poloniar jatorriko sobietar musikagilea (h. 1956).
• Urtarrilaren 14a – Albert Schweitzer, alemaniar filosofoa, medikua eta idazlea, 1952ko Bakearen Nobel Saria (h. 1965).
• Urtarrilaren 22a – David Wark Griffith, estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita (h. 1948).
• Urtarrilaren 31 – Lidia Txarskaia, errusiar idazlea eta aktorea (h. 1937).

Otsaila

• Otsailaren 1a – Martynas Kukta, lituaniar tipografo eta argitaratzailea (h. 1956).
• Otsailaren 4a – Felipe de Jesus Munarritz, nafar klaretar apaiza (h. 1936).
• Otsailaren 4a – Ludwig Prandtl, alemaniar fisikaria (h. 1953).
• Otsailaren 5a – Gonzalo Queipo de Llano, Espainiako Armadako militarra (h. 1951).
• Otsailaren 16a – Valentine de Saint-Point, frantziar artista eta idazlea (h. 1953).
• Otsailaren 21a – Jeanne Calment, dakigula orain arte gehien bizi izan den gizakia, 122 urte eta 164 egunekin (h. 1997).
• Otsailaren 22a – Sofia Adelaida Bavarian, Dukesa Bavarian (h. 1957).
• Otsailaren 25a – Leonardo Rucabado, kantabriar arkitektoa (h. 1918).

Martxoa

• Martxoaren 4a – Mihály Karolyi, Hungariako Errepublikako lehenenengo presidentea (h. 1955).
• Martxoaren 7a – Maurice Ravel, ziburutar musikagilea (h. 1937).
• Martxoaren 8a – Franco Alfano, italiar musikagile eta piano-jotzailea (h. 1954).
• Martxoaren 12a – Charles D. B. King, Liberiako presidentea (h. 1961).
• Martxoaren 19a – Zhang Zuolin, txinatar mariskala (h. 1928).
• Martxoaren 25a – Nemesio Mogrobejo, euskal eskultorea (h. 1910).
• Martxoaren 26a – Syngman Rhee, lehenengo Hego Koreako presidentea (h. 1965).
• Martxoaren 27a – Albert Marquet, frantziar margolaria (h. 1947).
• Martxoaren 31 - Alfonso del Valle de Lersundi, gipuzkoar historialaria (h. 1944).

Apirila

• Apirilaren 1a – Edgar Wallace, ingeles idazlea (h. 1932).
• Apirilaren 3a – Mistinguett, frantziar aktore eta abeslaria (h. 1956).
• Apirilaren 8a – Alberto I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (h. 1934).
• Apirilaren 9a – Leonetto Cappiello, jatorri italiarreko frantziar pintore, marrazkilari eta karikatura-egilea (h. 1942).
• Apirilaren 13a – Joxe Mari Lopetegi, gipuzkoar bertsolaria eta politikari errepublikanoa (h. 1942).
• Apirilaren 14a – Juan Etxebarria, bizkaitar margolari fauvista (h. 1931).
• Apirilaren 14a – Luigi Carnera, italiar astronomoa (h. 1962).
• Apirilaren 17a – Víctor Carrasco, gipuzkoar militarra.
• Apirilaren 27a – Maurice de Broglie, frantziar fisikaria (h. 1960).
• Apirilaren 29a – Rafael Sabatini, italo-ingeles eleberrigilea (h. 1950).
• Apirilaren 30a – Wilhelm Wakonigg, austriar jatorriko bilbotar enpresari, ingeniari eta diplomatikoa (h. 1936).

Maiatza

• Maiatzaren 11 – Harriet Quimby, estatubatuar hegazkinlari eta zinema gidoigilea, pilotu lizentzia lortu zuen AEBetako lehen emakumea (h. 1912).
• Maiatzaren 13a – María Espinosa de los Monteros, eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista, Espainiako Emakumeen Elkartearen bazkide sortzailea (h. 1946).
• Maiatzaren 28a – Fernando Elosu, lapurtar idazle eta mediku anarkista (h. 1941).
• Maiatzaren 30a – Giovanni Gentile, italiar filosofo idealista neo-hegeliarra eta politikari faxista (h. 1944).

Ekaina

• Ekainaren 5a – Stanislav Kostka Neumann, txekiar idazle, olerkari, kazetari eta literatura-kritikaria (h. 1947).
• Ekainaren 6a – Thomas Mann, alemaniar idazlea, 1929ko Literaturako Nobel Saria (h. 1955).
• Ekainaren 9a – Henry Hallett Dale, ingeles sendagilea, 1936ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1968).
• Ekainaren 11 – Jose Maria Gonzalez de Etxabarri, arabar idazle, katedraduna eta politikaria (h. 1950).
• Ekainaren 15a – Ganix Haltzueta, Oihanzaina edo Donamarti, lapurtar bertsolaria (h. 1950).
• Ekainaren 21a – Elvíra Stárová, txekiar poeta (h. 1893).
• Ekainaren 23a – Carl Milles, suediar eskultorea (h. 1955).
• Ekainaren 28a – Henri Léon Lebesgue, frantziar matematikaria (h. 1941).
• Ekainaren 30a – Jose Borboi-Parmakoa, Parmako dukegaia (h. 1950).
• Ekainaren 30a – Fernando Ybarra, euskal noble, politikari, legelari eta enpresaburua (h. 1936).

Uztaila

• Uztailaren 9a – Jean Barbier, euskal idazlea (h. 1931).
• Uztailaren 10a – Mary McLeod Bethune, estatubatuar hezitzailea, filantropoa, borrokalari humanitarioa eta giza eskubideen aktibista (h. 1955).
• Uztailaren 13a – María Eugenia Vaz Ferreira, uruguaitar irakasle eta poeta (h. 1924).
• Uztailaren 15a – Adolfo Díaz, Nikaraguako presidentea (h. 1964).
• Uztailaren 26a – Carl Gustav Jung, suitzar psikiatra eta filosofoa, psikologia analitikoa sortzailea (h. 1961).
• Uztailaren 26a – Antonio Machado, espainiar poeta (h. 1939).
• Uztailaren 31 – Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).

Abuztua

• Abuztuaren 14a – Eusebio Ayala, Paraguaiko presidentea (h. 1942).
• Abuztuaren 20a – Victor Campbell, britainiar marinel eta esploratzailea (h. 1956).
• Abuztuaren 20a – Saul Gutmanovitx Txernikhovski, israeldar olerkaria eta itzultzailea (h. 1943).
• Abuztuaren 26a – John Buchan (Tweedsmuireko 1. baroia), eskoziar eleberrigile, historialari eta politikaria (h. 1940).
• Abuztuaren 29a – Leonardo De Lorenzo, italiar flautista (h. 1962).

Iraila

• Irailaren 1a – Edgar Rice Burroughs, estatubatuar idazlea, Tarzan pertsonaiaren sortzailea (h. 1950).
• Irailaren 3a – Ferdinand Porsche, austriar ingeniaria, Porsche automobilen enpresaren sortzaileetako bat (h. 1951).
• Irailaren 11 – Edith Humphrey, ustez Kimikako doktoretza lortu zuen lehen emakume britainiarra (h. 1978).
• Irailaren 11 – Adolfo Sáenz-Alonso, Real Sociedad futbol klubeko lehenengo presidentea (h. 1964).
• Irailaren 20a – Matthias Erzberger, alemaniar politikaria (h. 1921).
• Irailaren 22a – Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, lituaniar margolari, musikagile eta idazlea (h. 1911).
• Irailaren 22a – Paulina Luisi, uruguaiar mediku, irakasle, sufragista eta ekintzaile feminista (h. 1950).
• Irailaren 29a – Henrik Lund, Groenlandiako inuit herriko margolari, poeta, musikagile eta apaiza (h. 1948).

Urria

• Urriaren 12a – Aleister Crowley, britainiar poeta entsegulari eta nobela idazlea (h. 1947).
• Urriaren 16a – Kaʻiulani, Hawaiiko Erresumako azken printzesa (h. 1899).
• Urriaren 29a – Sabino Bidegain, nafar militar frankista (h. 1959).
• Urriaren 29a – Maria Errumaniakoa, Errumaniako erregina ezkontidea (h. 1938).
• Urriaren 30a – Avetik Isahakyan, armeniar olerkari, idazle eta ekintzalea (h. 1957).
• Urriaren 31 – Vallabhbhai Patel, indiar estatu-gizona (h. 1950).

Azaroa

• Azaroaren 1a – Percival Christopher Wren, ingeles idazlea (h. 1941).
• Azaroaren 2a – Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy, gipuzkoar moja, San Bizente Paulen Karitateko Alaba (h. 1958).
• Azaroaren 2a – Nicasia Madariaga, bizkaitar paisaia eta erretratu margolaria (h. 1970).
• Azaroaren 10a – Anastasija Bitsenko, errusiar-ukrainar iraultzaile eta diplomazialaria (h. 1938).
• Azaroaren 11 – Vesto Melvin Slipher, estatubatuar astronomoa (h. 1969).
• Azaroaren 17a – Henry Roussel, euskal zinema zuzendari eta antzezlea (h. 1946).
• Azaroaren 19a – Hiram Bingham, estatubatuar esploratzaile eta arkeologoa, Machu Picchuko aztarrenak aurkitu zituena (h. 1956).
• Azaroaren 19a – Mikhail Kalinin, sobietar itzultzaile boltxevike eta politikaria, Sobietar Batasuneko estatuburua (h. 1946).
• Azaroaren 23a – Anatoli Lunatxarski, Ukrainan jaiotako boltxebikea eta idazlea (h. 1933).
• Azaroaren 28a – Juan Bautista Eguzkitza, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1939).

Abendua

• Abenduaren 4a – Rainer Maria Rilke, austriar-hungariar poeta (h. 1926).
• Abenduaren 6a – Evelyn Underhill, ingeles idazle katolikoa (h. 1941).
• Abenduaren 12a – Gerd von Rundstedt, nazien Wehrmachteko mariskal alemaniarra (h. 1953).
• Abenduaren 15a – Jose Manuel Ostolaza, gipuzkoar enpresari eta filantropoa (h. 1954).
• Abenduaren 19a – Mileva Marić, serbiar matematikaria, Einsteinen lehenengo emaztea eta laguntzailea (h. 1948).
• Abenduaren 24a – Otto Ender, Austriako kantzilerra (h. 1960).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• José Joaquín Arin, Arrasateko apaiza eta euskaltzalea (h. 1936).
• Jose Maria Berra, Tellaetxipi, gipuzkoar bertsolaria (h. 1944).
• Hasan bey Aghayev, azerbaijandar politikari, kazetari, mediku, irakasle eta Azerbaijango parlamentuko presidentea (h. 1920).
• Joan Pais i Melis, katalan hizkuntzaren musikagile eta poeta (h. 1964).
• Poliksena Xixkina, errusiar politikari feminista, errusiar sufragismoaren aitzindarietako bat (h. 1947).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 3a – Pierre Larousse, frantziar pedagogoa, entziklopedista eta argitaldaria (j. 1817).
• Urtarrilaren 5a – Émile Pereire, Frantziako Bigarren Inperioko industria-garapenean rol erabakigarria izandako negozio-gizona (j. 1800).
• Urtarrilaren 13a – Sebastian Gabriel Borboikoa, Espainia eta Portugalgo infantea (j. 1811).
• Urtarrilaren 20a – Jean-François Millet, frantziar margolari errealista, grabatzaile eta marrazkilaria (j. 1814).
• Urtarrilaren 23a – Charles Kingsley, britainiar idazlea (j. 1819).
• Urtarrilaren 28a – José María Mathé, gipuzkoar militarra (j. 1800).
• Urtarrilaren 30a – Prosper Guéranger, Frantziako beneditar lekaidea eta Solesmesko abadiaren sortzailea (j. 1804).
• Otsailaren 17a – Friedrich Wilhelm Argelander, alemaniar astronomoa (j. 1799).
• Otsailaren 22a – Camille Corot, frantziar margolaria (j. 1796).
• Otsailaren 22a – Charles Lyell, eskoziar geologoa (j. 1797).
• Otsailaren 24a – Marc Seguin, frantziar ingeniaria (j. 1786).
• Martxoaren 5a – Julie von May, suitzar sufragista eta feminista (j. 1808).
• Martxoaren 7a – John Edward Gray, ingeles zoologo, naturalista eta mikologoa (j. 1800).
• Martxoaren 8a – Auguste Dariste, frantziar politikaria (j. 1807).
• Martxoaren 12a – Dragojla Jarnević, kroaziar idazle, poeta, irakasle eta kirolaria (j. 1812).
• Martxoaren 17a – John C. Breckinridge, Ameriketako Estatu Batuetako 14. presidenteordea (j. 1821).
• Martxoaren 27a – Edgar Quinet, frantziar historialaria, politikaria eta idazlea (j. 1803).
• Martxoaren 30a – Marie Félicité Pleyel, frantziar piano-jotzailea (j. 1811).
• Apirilaren 2a – Frantzisko Coll, Aita Coll, kataluniar domingotar erlijiosoa, misiolaria eta Anunciatako Ahizpa Domingotarren fundatzailea (j. 1812).
• Apirilaren 6a – Moses Hess, alemaniar filosofoa (j. 1812).
• Apirilaren 16a – Raymond Larraburu, Nafarroa Beheretar margolaria (j. 1797).
• Apirilaren 25a – Trinle Gyatso, hamabigarren Dalai Lama (j. 1857).
• Maiatzaren 24a – Eulalie Papavoine, Parisko jostuna, Parisko Komunan parte hartu zuena (j. 1846).
• Maiatzaren 25a – Violante Bivar e Velasco, brasildar idazle, kazetari eta argitaratzaile feminista (j. 1817).
• Maiatzaren 26a – Victoriano Sánchez Barcáiztegui, espainiar itsas-militarra (j. 1826).
• Maiatzaren 31a – Éliphas Lévi, frantziar idazlea (j. 1810).
• Ekainaren 3a – Georges Bizet, frantziar musikaria (j. 1838).
• Ekainaren 12a – Julián Castro Contreras, Venezuelako presidentea.
• Ekainaren 24 – Henri Labrouste, frantziar arkitektoa (j. 1801).
• Ekainaren 29a – Fernando I.a Austriakoa, Austriako enperadorea (j. 1793).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 13a – Isaac Singer, estatubatuar asmatzaile, aktore eta negozio-gizona (j. 1811).
• Uztailaren 31 – Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
• Abuztuaren 4a – Hans Christian Andersen, daniar idazlea (j. 1805).
• Irailaren 26a – Victor de Tornaco, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1805).
• Urriaren 12a – Jean-Baptiste Carpeaux, frantziar eskultore eta margolaria (j. 1827).
• Urriaren 19a – Pierre Salomon Ségalas, baxenafar medikua, urologian aditua (j. 1792).
• Urriaren 19a – Charles Wheatstone, britainiar fisikaria (j. 1802).
• Azaroaren 17a – Charles Vignoles, burdinbideetako ingeniari ingelesa (j. 1793).
• Azaroaren 22a – Henry Wilson, AEBetako 18. presidenteordea (j. 1812).
• Abenduaren 10a – Jean Saint-Gaudens, baxenafar politikaria (j. 1799).
• Abenduaren 12a – Félix-Jacques Moulin, frantziar argazkilaria (j. 1802).
• Abenduaren 15a – Louis Marie Hyacinthe Fabre, euskal itzultzaile eta gramatikaria eta Bonaparte printzearen laguntzailea (j. 1807).
• Abenduaren 20a – Agustin Armendaritz, nafar politikaria (j. 1786).
• Abenduaren 31 – Agustín Luengo, extremadurar erraldoia, akromegaliaren ondorioz 2,35 metro garai izatera heldu zen gizasemea (j. 1849).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Jose Antonio Urdanpilleta, gipuzkoar militarra (j. 1810).
• José María Mathé, gipuzkoar militarra (j. 1800).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7764
• Multimedia: 1875 / Q7764