Andrei Sakharov

Andrei Sakharov
	; Irudi gehiago
people's deputy of union of socialist soviet republics (en)	;
people's deputy of union of socialist soviet republics (en)
Bizitza
Jaiotza	Mosku, 1921eko maiatzaren 21a
Herrialdea	Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa 1922); Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna (1922 -
Talde etnikoa	errusiarra
Heriotza	Mosku, 1989ko abenduaren 14a (68 urte)
Hobiratze lekua	Vostryakovo Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Dmitri Ivanovich Sakharov
Ama	Yekaterina Sakharova
Ezkontidea(k)	Jelena Bonner (1972 - 1989)
Hezkuntza
Heziketa	MSU Faculty of Physics (en) ; (1938 - 1942)
Hezkuntza-maila	Fisika eta Matematika zientzietan doktorea
Tesi zuzendaria	Igor Tamm
Hizkuntzak	errusiera
Ikaslea(k)	ikusi Vladimir Lebedev (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, giza eskubideen aldeko ekintzailea, fisikari nuklearra eta politikaria
	Parte-hartzailea 1st Congress of People's Deputies of the Soviet Union (en) ;
Enplegatzailea(k)	Lebedev Physical Institute (en) (1947 - 1950); Lebedev Physical Institute (en) (1968 - 1986ko abenduaren 23a); Lebedev Physical Institute (en) (1986ko abenduaren 23a -
Jasotako sariak	ikusi Stalin Prize (1953) ; Bakearen Nobel Saria (1975) ; Leninen Ordena (1956) ; Lan Sozialistaren Heroia (1953) ; Fritt Ord Award (1980) ; Lan Sozialistaren Heroia (1955) ; Lan Sozialistaren Heroia (1962) ; Humanist of the Year (1980) ; Elliott Cresson Domina (1985) ; Akademiepenning (1989) ; Heinz R. Pagels Human Rights of Scientists Award (1979) ; Lenin Prize (1956ko irailaren 7a) ; Prix mondial Cino Del Duca (1974) ; Medal "For the Development of Virgin Lands" ; Langile Beteranoaren Domina ; Medal "For Valiant Labour in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Tomalla Foundation (1984) ; Leo Szilard Lectureship Award (1983) ; Albert Einstein Peace Prize (1988) ; honorary doctor of the Ohio State University ; Honorary doctor of the University of Groningen ; Jerusalemgo Unibertsitate Juduko honoris causa doktoregoa ; Fellow of the American Physical Society ; Jubilee Medal "In Commemoration of the 100th Anniversary of the Birth of Vladimir Ilyich Lenin" ; Jubilee Medal "Thirty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Medal "In Commemoration of the 800th Anniversary of Moscow" ; Grand Cross of the Order of the Cross of Vytis ; doctor honoris causa of Keiō University ; Honorary doctor of the University of Ottawa ; honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel (1985) ; State Stalin Prize, 1st degree ; Order of the Cross of Vytis ; [[]] (1989ko irailaren 26a) ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Zientzien Errusiar Akademia; Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia; Frantziako Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
	sakharov.space

Andrei Dmitrievitx Sakharov (errusieraz: Андре́й Дми́триевич Са́харов; Mosku, Sobietar Batasuna, 1921eko maiatzaren 21a - ibidem, 1989ko abenduaren 14a) fisikaria izan zen.

Bizitza

Aita fisikaria zuen eta, hark bezala, fisika-ikasketak egin zituen Moskun. 1947an doktore-titulua eskuratu zuen eta 1953an Zientzien Errusiar Akademiako kide egin zuten. Urte horretan Sobietar Batasunaren lehen hidrogenozko bonba prestatzen parte hartu zuen, eta zientzialari gorenen ohoreak jaso zituen. 1961. urtean, ordea, Nikita Khrustxoven planen aurkako iritziak eman zituen, hidrogeno bonbak ekar zitzakeen ondorio kaltegarriak zirela eta, eta 1964an T. D. Lysenko biologoaren teorien aurkako mugimenduaren buru bihurtu zen.

1968an Aurrerapena, elkarbizitza eta askatasun intelektuala saiakera argitaratu zuen Sobietar Batasunetik kanpo. Lan horretan, arma nuklearrak gutxitzea eskatzeaz gainera, sistema kapitalista eta sistema komunista, sozialismo demokratiko baterantz elkartzeko asmoak agertu zituen. 1970an Giza Eskubideen Komitea sortu zuen.

1971. urtean Jelena Georgievna Bonner giza eskubideen aldeko militantearekin ezkondu zen. Sobietar Batasuneko gobernuarekiko harremanak guztiz txartu ziren, eta zentsura ezarri zioten agintariek. 1975ean Bakearen Nobel saria eman zioten, eta 1980-1985urte bitartean gobernuarekin zituen desadostasunak zirela eta, Gorkin bizitzera derrigortu zuten. 1984an emaztea eraman zuten Gorkira eta kondekorazio guztiak kendu zizkioten Sakharovi. 1986. urtearen amaieran, aske utzi zituen biak Gorbatxoven gobernuak.

Bere bizitzako azken urteetan Sobietar Batasunean erreforma sakonen premia defendatu zuen.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q997
Multimedia: Andrei Sakharov / Q997