Arte bisual

Arte bisualek arte plastiko tradizionalak- marrazkigintza, margolaritza, grabatu eta eskultura- ez ezik teknologia berriak erabiltzen dituzten arteak ere barnean dituzte. Gainera, medio berrien artea ere barnean dago, tartean: arte digitala, fanarta, argazkilaritza, net.arta, bideoartea eta arte abstraktua.

Marina Abramovićen 'Artista hemen dago' izeneko performancea, MoMa (2010).

Marrazkia

Sakontzeko, irakurri: «Marrazki»

Marrazkia irudi, ilustrazio edo grafiko bat egiteko bitarteko bat da, linean eta lineaz kanpo erabilgarri dauden tresna eta teknika ugari erabiliz. Eskuarki, gainazal batean markak egitean datza, erreminta baten presioa aplikatuz, edo tresna bat gainazal batean zehar mugituz, baliabide lehorrak erabiliz, hala nola grafitoa, arkatzak, luma eta tinta, tintarako pintzelak, argizarizko arkatzak, kraionak, karbonoak, pastelak eta markatzaileak. Tresna digitalak ere erabiltzen dira, hala nola boligrafoak eta arkatz optikoak, horien efektuak simulatzeko. Marrazketan erabiltzen diren teknika nagusiak honako hauek dira: lerroen trazadura, marraketa, marra gurutzatua, ausazko marraketa, itzala, zirriborratzea, punteatzea eta nahasketa. Marrazkian nabarmentzen den artistari marrazkilari deitzen zaio.

Marrazkia eta pintura milaka urte ingurukoak dira. Goi Paleolitoko arteak duela 40.000 eta 35.000 urte arteko arte figuratiboa hartzen du. Labar-pintura ez-figuratiboak, eskuzko txantiloiak eta forma geometriko sinpleak, are zaharragoak dira. Animalien labar-pintura paleolitikoak Lascaux, Frantzia eta Altamira, Espainia Europan, Maros, Sulawesi Asian eta Gabarnmung Australian daude. Antzinako Egipton, papiro gaineko tintazko marrazkiak, askotan pertsonak irudikatuz, pinturarako edo eskulturarako eredu gisa erabiltzen ziren. Greziar hodietako marrazkiak, hasiera batean geometrikoak, k.a. VII. mendean giza formarantz eboluzionatu zuten irudi beltzen zeramikarekin.

XV. mendean Europan ohikoa egin zen paperarekin, marrazkia Sandro Botticelli, Rafael Sanzio, Michelangelo eta Leonardo da Vinci bezalako maisuek hartu zuten. Marrazkia, batzuetan, arte gisa tratatzen zuten, eta ez pinturarako edo eskulturarako prestatzeko etapa gisa.

Margolaritza

Sakontzeko, irakurri: «Margolaritza»

Margolaritza edo pintura arte nagusien mota tradizionaletakoa da, azal batean (horma, papera, oihala, kristala, egurra eta abar) margoa edo pintura aplikatzean datzana. Margolana izena hartzen dute arlo honetan egindako irudiek, eta pintorea edo margolari da arlo honetan lan egiten duen artista. Margolaritzari dagokiona eta bereziki margolaritzazko lanak piktorikoak direla esaten da.

Literalki hartuta, pintura pigmentu esekia euskarri batean (edo erdian) eta agente aglutinatzaile batean (itsasgarri bat) gainazal bati (euskarria) aplikatzea da, hala nola paperari, mihise bati edo horma bati. Hala ere, zentzu artistikoan erabiltzen denean, jarduera hori marrazkiarekin, konposizioarekin edo bestelako gogoeta estetikoekin batera erabiltzea esan nahi du, praktikatzailearen adierazpen- eta kontzeptu-asmoa adierazteko. Pintura motibo eta ideia espiritualak adierazteko ere erabiltzen da; pintura mota honen tokiak zeramikazko irudi mitologikoak irudikatzen dituzten artelanetatik hasi eta Kapera Sistinoaraino doaz, giza gorputzetik bertatik igaroz.

Irarlana

Sakontzeko, irakurri: «Irarlan»

Irarlan edo grabatua gainazal gogor eta, oro har, lau batean ildaskak ebaki edo urratzean lortzen den lana da. Emaitza gauzakia bera izan daiteke (adibidez berinazko, urrezko, zilarrezko edo altzairuzko gauzakiak), edo berau erabiliz egindako paper gaineko irudia.

Historian irarlana metodo garrantzitsua izan da paper gaineko irudiak lortzeko, erti- eta merkataritza-helburuekin. Irarlan tradizionala, gubilak edo makinak erabiliz, oraindik ere egiten jarraitzen da, batez ere urregintzan, berinalaritzan eta antzeko lanbideetan.

Txinan, grabatuaren artea duela 1.100 urte inguru garatu zen irudi gisa, zurezko blokeetan ebakitako testuarekin batera, paperean inprimatzeko. Hasieran, irudiak nagusiki erlijiosoak ziren, baina Song dinastian, artistak paisaiak ebakitzen hasi ziren. Ming (1368-1644) eta Qing (1616-1911) dinastietan, teknika hobetu egin zen, bai grabatu erlijiosoetarako, bai artistikoetarako.

Japoniar xilografia (japonieraz: 木版画, moku hanga) teknika ukiyo-e genero artistikoan duen erabileragatik ezagunagoa da; hala ere, garai berean liburu ilustratuak inprimatzeko ere asko erabili zuten. Xilografia mendeetan zehar erabili zuten Txinan liburuak inprimatzeko, tipo mugikorrak iritsi baino askoz lehenago, baina Japonian Edo Aroan (1603-1867) bakarrik hartu zuten. Mendebaldeko xilografiaren antzekoa da zenbait alderditan, baina moku hanga, neurri handi batean, urez egindako tintak erabiltzen dira (mendebaldeko xilografiak ez bezala, olioz egindako tintak erabiltzen baititu), eta horrek kolore bizien, lausoen eta kolorearen gardentasunaren gama zabala ahalbidetzen du.

1830 baino lehen egindako mendebaldeko tradizioko grabatuak old master print bezala ezagutzen dira. Europan, K.o. 1400. urtetik aurrera ilografia paperaren gaineko inpresio maisuak egiteko erabili zen, mundu bizantziar eta islamiarrean garatutako inprimatze-teknikak erabiliz. Michael Wolgemutek Alemaniako xilografia hobetu zuen 1475etik, gutxi gorabehera, eta Erhard Reuwich nederlandarra izan zen gurutzeko marradura erabiltzen lehena. Mendearen amaieran, Albrecht Dürerk mendebaldeko xilografia inoiz gainditu ez duen estadio batera eraman zuen, xilografiaren estatusa hosto bakarrekoa handituz.

Kanpo estekak

• Datuak: Q36649
• Multimedia: Visual arts / Q36649