Gerrilla

Gerrilla etsaia ahultzea helburu duten ekintza barreiatuetan oinarrituriko gerra mota da. Armada erregularretik at, gerrilla historikoki herritar xumeez osatua egon da eta bere ekintzarik ohizkoenak komunikazio lineak saboteatzea eta bakarkakoei edo talde txikiei erasotzea da. Gerrilla erresistentzia talde eta iraultzaileekin lotu ohi da.

Palestinako PFLPko gerrillariak 1969an.

Bestalde, gerrillaren jo-puntua duen Estatuak, gerrilla talde terroristatzat izendatu du sarritan.

Gerrillaren teoria

Historian zehar, hainbat autorek teorizatu du gerrillaren funtzio, izaera eta egitekoen inguruan. Horietatik ezagunenak Mao Zedong txinatarra eta Che Guevara argentinar-kubatarra dira. Era berean, Alemaniako RAFeko kide zen Ulrike Meinhofek hiriko gerrilla ereduaz teorizatu zuen.

Gerrilla garaikide esanguratsu batzuk

Sri Lankako tamilen LTTEren gerrillako emakumeak.

Jarraian, historian zehar edota gaur egun garrantzitsuak izan diren gerrilla batzuk aipatzen dira. Horietariko batzuk (IRA edo Brigada Gorriak, esaterako) hiri gerrillatzat hartu ohi dira, talde armatu arruntarekin pareka daitekeen gerrilla mota berezia osatuz.

• Palestinan
  • Palestinaren Askapenerako Herri Frontea (PFLP)
• Kolonbian:
  • Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileak (FARC-EP)
  • Nazio Askapenerako Armada (ELN-UC)
• Vietnamen (1960 eta 1970eko hamarkadak):
  • Viet Minh
• Uruguain (1970 hamarkada)
  • Nazio Askapenerako Mugimendua - Tupamaroak
• Italian (1970 eta 1980ko hamarkadak, batez ere):
  • Brigada Gorriak (BR)
• Alemanian (1970ko hamarkadatik 1990 hamarkadara arte):
  • Armada Gorriaren Frakzioa (RAF)
• Erresuma Batua eta Irlandan (Ipar Irlandan batez ere):
  • Irlandako Armada Errepublikarra (IRA) (2005ean kanpaina armatua amaitutzat emana)
• Mozambike (1960 eta 1970eko hamarkadak):
  • Mozambikeko Askapen Frontea (FRELIMO)
• Kurdistan:
  • Kurdistango Langileen Alderdia (PKK)
• Peru (1980ko hamarkada, batez ere):
  • Peruko Alderdi Komunista (PCP)
  • Tupac Amaru Mugimendu Iraultzailea (MRTA)
• Mexiko:
  • Askapen Nazionalerako Armada Zapatista (EZLN)

Gerrillak dituzten herrialdeak

Hauetaz gain, gaur egun hainbat gerrillak ondoko herrialdetan dihardute, besteak beste: Irak (gerrilla nazionalistak nahiz islamistak), Sri Lanka (LTTEko tamilak), India (Indiako Alderdi Komunista Maoista), Nepal (Alderdi Komunista Maoista, 2007tik su etenean), Txetxenia (Errusia), Afganistan (talibanen gerrilla, batez ere), Iran (Kurdistango PJAK alderdia), Filipinak (hainbat gerrilla islamista, nazionalista eta komunista), Darfur (Sudan) eta Afrikako hainbat herrialde.

Gerrillari ospetsuak

• Santa Kruz apaiza
• Che Guevara
• Fidel Castro
• Manuel Marulanda
• Ulrike Meinhof
• Andreas Baader

Ikus, gainera

• Ipar Irlandako talde armatuak

Kanpo estekak

• Datuak: Q80895
• Multimedia: Guerrilla warfare / Q80895