Gigliko

Gliglikoa Julio Cortázar idazleak asmatutako sasi-hizkuntza da, Cortázarrek Rayuela eleberrian 68. atalean txertatu zuen. Gaztelaniaren itxura osoa izanik asmatutako hitz berriez josita eta ulertzeko zaila.

Hitz hau, euskaraz, esate baterako Kepa Altonagak erabili izan zuen bere Back to Leizarraga entseguan (2015, Pamiela) euskara garaikidean egiten diren zenbait aldrebeskeria salatzeko. Hizkuntza-erregistroa ustez dotorea baina ulergaitza, iluna, salatu nahi zuen Altonagak.

Cortázarren pasartea

«	Apenas él le amalaba el noema, a ella se le agolpaba el clémiso y caían en hidromurias, en salvajes ambonios, en sustalos exasperantes. Cada vez que él procuraba relamar las incopelusas, se enredaba en un grimado quejumbroso y tenía que envulsionarse de cara al nóvalo, sintiendo cómo poco a poco las anillas se espejunaban, se iban apeltronando, reduplimiendo, hasta quedar tendido como el trimalciato de ergomanina al que se le han dejado caer unas fílulas de cariaconcia. Y sin embargo era apenas el principio, porque en un momento dado ella se tordulaba los hurgalios, consintiendo en que él aproximara suavemente su orfelunios. Apenas se entreplumaban, algo como un ulucordio los encrestoriaba, los extrayuxtaba y paramovía, de pronto era el clinón, las esterfurosa convulcante de las mátricas, la jadehollante embocapluvia del orgumio, los esproemios del merpasmo en una sobrehumítica agopausa. ¡Evohé! ¡Evohé! Volposados en la cresta del murelio, se sentía balparamar, perlinos y márulos. Temblaba el troc, se vencían las marioplumas, y todo se resolviraba en un profundo pínice, en niolamas de argutendidas gasas, en carinias casi crueles que los ordopenaban hasta el límite de las gunfias.	»
Julio Cortázar, Rayuela, capítulo 68.

Paragrafo hori horrela itzuli zuen 2019an Itzuli Itzultzaile Neuronalak^[1]:

«	Berak noema maite zuenean, klemisoa pilatzen zitzaion, eta hidromugetan erortzen ziren, basati amboniarretan, sustalo sumingarrietan. Inpupelusak miatzen saiatzen zen bakoitzean, garrasi maltzur batean nahasten zen, eta ohitu egin behar izaten zuen nobaloari begira, eraztunak poliki-poliki ispilatzen ari zirela sentituz, apaltzen eta apaltzen joaten ziren, harik eta ergomaninaren hiruhilabetekaria bezala etzanda geratu arte, zeinari txantxar-irudi batzuk erortzen utzi baitzitzaizkion. Eta, hala ere, hasiera baino ez zen, zeren une jakin batean hurgaliarrak bihurritzen baitziren, bere umezurtzak emeki hurbiltzea onartuz. Ulukordio baten antzeko zerbait aditzen zuten, kateatu egiten zituen, estrauxtaba eta paramobia, bat-batean klinoia zen, magikoen dardarizo dardartia, orgumioaren ahokadu kirrinkaria, marpasmoaren esproemioak gainhumitika agopausa batean. Evohé! Evohé! Murelezko gandorrean etzanda, kulunkatu, perlino eta makuluak sentitzen zituen. Troka dardarka zegoen, marioplumak gailentzen ziren, eta dena pinize sakon batean konpontzen zen, gaza argutendien niolametan, gunfien mugaraino makurtzen zituzten karinia ia krudeletan.	»
Julio Cortázar, Rayuela, 68. kapitulua.

Hizkuntza ustez dotore eta nahita iluna askotan agertu da literaturaren historian, esate baterako hortxe daude XIX. mendean Lewis Carrollen Jabberwocky edo XX: mendean Vicente Huidobro eta Oliverio Girondo abangoardiako poetek asmatutako sasi-hizkerak.

Lewis Carrollek, bere Ispiluan barrena eta Alicek han aurkitu zuena (1871) obraren baitan, "Jabberwocky" izeneko poema sortu zuen. Olerki horretan Dodgson jaunak berak berariaz poemarako sortutako hainbat hitz asmatu zituen. Egun, ingelesez Jabberwocky hitza erabili izan da sasizko hizkuntza asmatua eta iluna adierazteko.

↑ Itzultzaile Neuronala, Eusko Jaurlaritza - Euskaren tresnak. (2019-09-13). «Gaztelania > Euskara itzultzaile automatiko neuronala» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2019-12-05).