Komenentziazko ezkontza

Komenentziako ezkontzak, sarritan, prezio baten truke egiten direnak dira. Horrela, subjektu batek (sarritan, atzerritar batek) kopuru bat ordaintzen dio beste subjektu bati (normalean, beste herrialdeetako herritar bati), azken horrek berarekin ezkontzeko aukera izan dezan, nahitaez, inoiz ez da ezkontza-elkarbizitzarik izango, ezta familia bat sortzeko borondaterik ere–, eta, epe jakin bat igaro ondoren, legezko banantzea edo dibortzioa eskatzeko.

Oxfordeko Errolda Bulegoan 2010ean poliziek senargaia atxilotuz

Historia

Emakume eta gizoneko elkartze instituzionalizatua nabarmen aldatu da k.a. 4.000. urteko Mesopotamian lehen aldiz agertu zenetik. Gizonaren eta emakumearen arteko elkartze-ituna oholetan idazten zen. Itun horretan, emazteen eskubideak eta betebeharrak; gizonak emakumea baztertzen bazuen, lortuko zuen dirua; eta desleialtasunik izanez gero, egongo zen zigorra.

Ezkontideak

Nahiz eta urteekin bikoteak aldatu, oraindik badaude antzinatik mantentzen diren gauzak. Adibide gisa, lehen bezala, gaur egun ere, ezkontzak estatuaren onarpena edota elizatik bedeinkatua izan behar du.

Senar-emaztea

Nabarmena izan da, antzinatik ezkontideen eta zordunen arteko interesa izan zela antzinaroan harreman horiek ezartzeko irizpide nagusia. Antzinan, ezkontza emakumearen aitaren eta senarraren arteko akordioa zen, eta hortik, kolaborazio kontratu bat sinatzen zuten

Ezkontzak ez ziren maitasunagatik izaten, komenientziagatik baizik. Gaur egun bikotearen eta ezkontzaren nozioa batasuna da, baina XVIII. mendean eta gorteko gizarte batean, batasun hori ez zen horrela. Banantze argia zegoen bikoteko kideen artean.

XX. mendean, Sigmund Freud psikoanalistak ere indargabetzea proposatu zituen interes-elkarketak, eta horiek zigortzeko eskatu zien. Pixkanaka, komenentziako ezkontzak errege-etxeen eta goi-mailako aristokraziaren ondare esklusibo bihurtu ziren: maitasuna gailendu zen. Dibortzioak ere bai. XX. mendetik aurrera senar-emazteei buruz sortu zen ikuspegia ez dator bat aurreko milurtekoetan mantendu zenarekin, eta funtsezko bi faktorek eragin dute. Alde batetik, emakumearen eskubideak eskuratzea, gizonezkoekin berdintasunean; bestetik, lotura hori desakralizatzea, bizitza pribatuan erlijioek gero eta pisu gutxiago izatearekin bat.

Akordioak

Pertsonen artekoak

Ezkontzako akordio horiek, batez ere, nazionalitatearekin, egoitzarekin eta legezko egonaldiarekin zerikusia duten gaietan nabarmentzen dira, bai eta familiakoak herrialde berean biltzeko gaitasuna ere. Senar-emazteek aukera ematen diete arau, epe eta prozedura orokorrak saihesteko, askoz ere geldoagoak eta zailagoak baitira nazionalitatea eskuratzeko, egoitza-baimena lortzeko eta seme-alabak eta aurrekoak lurraldean biltzeko. Era berean, kasu askotan, egoera horretaz jabetzen den jendeak ezkontza horien parte izatea eskaintzen du, prezio baten truke.

Badaude faktore batzuk, ezkontza komenentziazkoa izatea ikustarazten dutenak:

• Bizitza ohikoa ez izatea.
• Ezkontzaren ondoriozko erantzukizunei ekarpen egokirik ez egitea,
• Ezkontideak ezkontzaren aurretik elkar ez ezagutzea.
• Ezkontideak beraien datuei (izena, helbidea, nazionalitatea, lana), ezagutu ziren inguruabarrei edo haiekin zerikusia duten bestelako datu pertsonalen nahasketa egitea.
• Ezkontideek hizkuntza berean ez hitz egitea.
• Ezkontzeko diru kopuru bat eman izana (dote gisa emandako kopuruak izan ezik, dote baten ekarpena praktika normala den hirugarren herrialdeetako nazionalen kasuan),
• Ezkontide baten historialak lehenagoko iruzurrezko ezkontzak edo egoitza-arloko irregulartasunak agerian uztea.

Herrialde artekoa

Hala ere, badaude beste akordio mota batzuk, adibidez, interesagatik herrialde bat beste herrialde batekin egiten duen negoziazioa.

Herrialdeen arteko akordioa

EBk hirugarren herrialdeekiko merkataritza-harremanak kudeatzen ditu merkataritza-akordioen bidez. Akordio horien helburua da merkataritzako aukerak hobetzea eta horiei lotutako oztopoak gainditzea.

EBko merkataritza-politika Europako printzipioak eta balioak sustatzeko ere erabiltzen da, demokraziatik eta giza eskubideetatik hasi eta ingurumenaren eta gizarte-eskubideen defentsaraino.

Merkataritza-akordioak edukiaren arabera desberdinak dira:

• Elkarte ekonomikoko akordioak (AAE): Afrika, Karibe eta Pazifikoko herrialdeetako merkataritza-bazkideen garapena babesten dute;
• Merkataritza libreko akordioak (ALC): merkatuek herrialde garatuekin eta ekonomia garatuekin batera irekitzeko aukera ematen dute, merkatuetarako lehentasunezko sarbidea emanez.
• Elkartze-akordioak (AA): akordio politiko zabalagoak indartzen dituzte.
• EBk lehentasunezko ez diren merkataritza-akordioetan ere parte hartzen du, akordio handiagoetan, hala nola lana- eta lankidetza-akordioetan (ACC).

Merkataritzako akordioen negoziazioa Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren 218. artikuluan ezarritako arauei jarraituz egiten da.

Ekonomia

Monetak

Esan beharra dago Zigor Kodeak ezaugarri desberdinak ematen dituela ezkontza gezurrekoa edo interes bitartekoa denean. Hala ere, ez dago delitutzat modu esplizituan jotzen duen artikulurik. Beraz, ezartzen diren zehapenak ez dira penalak izaten.

218. artikuluak ezkontza baliogabeak zigortzen ditu. Eta komenentziako senar-emazte bat halakotzat har liteke, ez elkarrekin bizitzeko, baina bi aldeen arteko adostasuna dago. Gaur egun, jurisprudentziak erantzukizun penalik ez eskatzeko joera du ezkontideei, baina bai antolatzaileei, argumenturik baldin badago.

Ezaugarri zehatz administratiboak daude, ordea. Mota horretako kasu hauek dira aipagarrienak:

• Ezkontzaren deuseztasuna, Kode Zibilaren 73. artikuluaren arabera. Izan ere, elkarren arteko adostasuna akastzat jotzen da. Legezko ondorioetarako, ezkontza hori ez da inoiz egin behar. Beraz, zeremoniaren ondoriozko onura guztiak desagertu egingo dira.
• Administrazio zehapenak. Oro har, ezkontideei 501 eta 10.000 euro bitarteko zehapena ezartzen zaie, egoeraren larritasunaren arabera. Hori da, oro har, eragindako kalte ekonomiko nagusia.

Kartzela

Kasu batzuetan, delitua egin daiteke, dokumentazio faltsua erabili bada (dokumentuak faltsutzea) edo irabazi-asmo frogagarriren bat egon bada.

Beraz, lotura afektibo errealik gabe ezkontzea legez kanpokoa da eta ondorioak ditu. Gainera, azken urteotan administrazioak ikuskapenak areagotu ditu eta hainbat antolaketa-sare eraitsi ditu.

Gatazkak

Ezkontza-baimenaren simulazioa egin daitekeen ala ez argitze aldera, ebaluazio batzuk egin behar dira, ezkontideak elkar ezagutzeari eta haien arteko bizikidetzari buruzkoak.

Iruzurrezko praktika hori bi arrazoirengatik nabarmentzen da:

Interneta (komenientziazko ezkontza ezkaintzeko bitartekari nabarmenena)

• Internetek dakarren komunikazioek etengabe aurrera egiteagatik, eta hori ezkontza mota hori eskaintzeko bitarteko egokia izatea.
• XX. mendearen amaieratik eta XXI. mendearen hasieratik etorkin-kopuru handia jasotzen duen herrialde bihurtzeagatik, eta horrek senar-emazte mota horiek ospatzera bultzatzen du. Izan ere, erakundeak legezko onurak eskaintzen dizkio atzerriko ezkontideari egoitzaren, nazionalitatearen eta familia elkartzearen arloan, eta, bestalde, eskaini den ezkontideak diru-kopuru esanguratsu bat jasotzen du.

Eskubide horiek, batzuetan, bat-bateko talka egiten dute herrialde askoko ordena publikoarekin, bai eta Kode Zibilean ezkontza-erakundearentzat ezarritako ondorioak betetzera behartzeko betebeharrarekin ere, eta, era berean, argi eta garbi adierazten du baliozko baimenik gabeko ezkontza erabat deuseza dela.

Belaunaldi berriak interes komunak eta erakarpen fisiko eta intelektuala lantzen eta lehenesten saiatzen dira. Ez dute elkarrekin bizi nahi, horregatik, etxeko borroka izugarria da.

Kultura

Kultura askotan, historian zehar, ezkontza ez zen maitasun-erabakia, ez hasieran behintzat. Familiak, batez ere emakumeen gurasoek, senar-emazte baten bila zebiltzan, alabarentzat senarra aurkitzeko eta komenentziako ezkontza egiteko.

Kasu askotan, ezkongaiak ez ziren ezkontzaren egun berera arte ezagutzen, eta hori arazo larria zen, ezkontza transakzio hutsa baitzen familien artean, non dote eta antzeko gauzak besterik ez baitziren aipatzen.

Tradizioak

Beste tradizio batzuetan, bikoteak txikitatik ezagutzen ziren, eta bazekiten noizbait ezkondu beharko zirela, hori baitzen etorkizunean aurreikusita zegoena. Hori zen gurasoek lortu zuten akordioa.

Nahiz eta tradizio horiek kultura askotan desagertu izana, praktikak erakusten digu oraindik intereseko ezkontza asko daudela, gurasoen akordioek mugatzen dituztenak. Txinan, Japonian, Indian, Afrikaren zati handi batean eta herrialde arabiarretan, ezkontza itunduak ohikoak dira.

Okerrenean, ezkongaiak (eta, batez ere, neska-lagunak) behartuta daude horrelako ezkontzak egitera. Bi aldeetako batek nahi ez duenean gertatzen bada, emaitza tamalgarria izango da, eta, eskuarki, gizarte horietako alderdi ahulenarentzat, emakumearentzat.

Euskal Herrian

Askotan, gurasoen kezkarik handiena etxearen botere ekonomikoa mantentzea zen, eta, ahal izanez gero, handitzea.

Orozkon, gurasoek beraien seme-alabentzat onena desiratzen zuten, baina bizilekua hobetzen saiatu behar zirenez, garrantzitsua zen antzeko gizarte-egoera zuten gazteen artean elkartzea. Unea iritsitakoan, aitak abisuak ematen zizkien beste gurasoei, seme-alabek etorkizunean elkarrekin ezkondu zezaketen, ondasun materialak eskatuz eta eskainiz eta beraien ezaugarri pertsonalak adieraziz. Eskaintza horiek familian jakinarazi eta komentatzen ziren, eta, beraz, seme-alabek beraien iritzia eman zezaketen proposatzen zitzaizkien gazteei buruz eta normalean ezagutzen zituztenei buruz.

Lezaun (Nafarroa)

Lezaunen, ohikoa zen gurasoek seme-alaben ezkontzak konpontzea eta bizileku ona zutenekin bilatzen saiatzea. Seme-alabarik gabeko senar-emazteen kasuan, bi iloba ezkontzen ziren, etxeak aurrera egin zezan, alde bakoitzeko iloba banarekin. Ohikoa ez izan arren, esaten dute batzuetan gurasoak alaba jaraunslea pastore onenarekin elkartzen zituztela, eta beti alaba bat zela egoera horretan ikusten zena.

Leintz-Gatzaga (Gipuzkoa)

Gatzagan, gurasoek seme nagusien ezkontzan parte hartzen zuten, eta baserriaren etorkizunaz arduratzen ziren. Senar-emazte kantitate handi bat gurasoen eta apaizen esku-hartzeari esker izaten zen, baina, salbuespen arraroetan izan ezik, inoiz ez zuten izan inposizio baten indarra. Agoitzen, ohikoa zen gurasoek seme-alaben ezkontza konpontzea haien borondaterik gabe. Inkestatuek gogorarazten dute hori maizago gertatu zela mende hasieran, gurasoek seme-alabak, batez ere neskak, inposatzen zitzaien senarra onartzera behartzen zituztenean, nahiz eta horretarako ordura arte zuten harremana hautsi behar izan. Konponketa horien arrazoiak ia beti ekonomikoak ziren.

Arrasate-Mondragon (Gipuzkoa)

Arrasaten, gurasoek zuzendutako mutil-lagunak nolabaiteko sustraidun baserrietako familien artean izaten ziren, gurasoek eta, batez ere, amek seme-alaben bikotekidea bilatzeko orduan eragin handia zutenean.

Interes ekonomikoengatik komenentziako ezkontza gehienak egiten zirenean, maizago izaten ziren familia dirudunen artean, elkartze horien bidez haien dirutza handitzen ikusten baitzuten. Batzuetan, beraien interes ekonomikoei bakarrik begiratzen zieten, seme-alaben nahiez arduratu gabe.

Ikus, gainera

• Hitzarmenezko ezkontza

Kanpo estekak

• Datuak: Q279394
• Multimedia: Marriage of convenience / Q279394