Lanperna ezkatazorrotz

Lanperna ezkatazorrotza
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Agaricales
Familia	Amanitaceae
Generoa	Amanita
Espeziea	Amanita echinocephala; (Vittad.) Quél. (1872)
Basionimoa	Agaricus echinocephalus
Mikologia
	orriak himenioan
	txapel ganbila
	gero laua
	himenioa askea da
	hankak eraztuna dauka
	espora zuriak dauzka
	mikorrizak eratzen ditu
	ez jatea aholkatzen da

Lanperna ezkatazorrotza (Amanita echinocephala) Amanitaceae familiako perretxikoa da.^[1] Ez jatea aholkatzen da. Toxikotasuna izan dezakeela uste da.

Sinonimoak: *Amanita solitaria (Bull.:Fr.) Fr..

Deskribapena

Kapela: 6,5 eta 20 cm bitarteko diametrokoa. Haragitsua, esferikoa, gero ganbila, leuna, zuri-elur kolorekoa, gero pixka bat arrexka kolorez edo urdin oso arinez zikintzen dira, garatxo konikoez punteatuta, piramidalak, hirtsutuak, gutxitu egiten dira ertzetan, eta gero Pholiota batzuk izaten dituzten bezalako zati ezkatatsuen itxura hartzen dute. Ertza, oso erregularra, osoa dagoenean oraindik, mintz soberakinarekin eta apaingarri batez koroatuta egoten da. Kapelaren azala distiratsua da, hasieran likatsu samarra.

Orriak: Estu, finak, desberdinak, sabeldunak, libreak edo koska txiki batez hankari itsatsiak, gris-berdexka zurbil kolorekoak edo glaukoa, gero gris-hori-berdexka kolorekoak, ertza zintaduna eta zurbilagoa.

Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak eta ukitzen ez diotenak.

Hanka: 8 eta 20 cm bitarteko garaierakoa eta 1,3 eta 2 cm bitarteko lodierakoa. Normalean liraina, betea, solidoa, gehienetan erraboilduna, baina gero mehetua. Erraboilaren azpian puntarekin (lurrean sakon lurperatuta dagoenean). Erraboila koroatua, oin laburreko formetan. Eraztun zabal nabarmena, mintzezkoa, ertzean errezel orokorraren hondarrekin. Bolba bereizia.

Haragia: Zuria edo zertxobait urdinez edo grisez koloreztatua, oinean solidoa. Usain eta zapore nabarmenik gabea.^[2]

Etimologia: Amanita grekotik dator eta Zilizia eta Siria arteko mendiari egiten dio erreferentzia, han oso ugariak ziren eta. Grezieraz beste esanahi bat ere badu, perretxikoa, kontzeptu orokor gisa. Echinocephala epitetoa grekotik dator, ezten, esan nahi duen "ekinos" hitzetik eta burua esan nahi duen "kepalé" hitzetik. Eztenez estalitako kapelarengatik.

Jangarritasuna

Zalantzazkoa. Toxikotasuna izan dezake.^[3]

Nahasketa arriskua

Ez nahastu Amanita zuriekin. Amanita vittadinii eta Amanita codinae antzekoak dira, ez dira jangarriak. Amanita solitaria edo Amanita boudieri delakoak orri zuriak ditu eta kotoizko eraztuna (ez mintzezkoa).^[4]

Sasoia eta lekua

Udaberritik udara. Batez ere kare-lurretan edo lurzoru neutroetan, hostozabalen eta koniferoen azpian. Urte bero eta lehorretan. Urria.

Banaketa eremua

Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Europa, Kaukasia, Israel, Japonia.

Erreferentziak

↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 298 or. ISBN 84-282-0865-4..
↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 125 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
↑ (Gaztelaniaz) Ubillos Javier. (2020). Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas. Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia.

Kanpo estekak

(Ingelesez) Lanperna ezkatazorrotza Index Fungorum-en

Datuak: Q2713909
Multimedia: Amanita echinocephala / Q2713909

[1] Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.

[2] (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 298 or. ISBN 84-282-0865-4..

[3] (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 125 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..

[4] (Gaztelaniaz) Ubillos Javier. (2020). Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas. Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia.

[1]

[2]

[3]

[4]