Las Palmas Kanaria Handikoa

Las Palmas Kanaria Handikoa; Las Palmas de Gran Canaria
	Espainiako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Kanariak
Probintzia	Las Palmas
Alkatea	Carolina Darias
Izen ofiziala	Palmas de Gran Canaria, Las
Jatorrizko izena	Las Palmas de Gran Canaria
Posta kodea	35001–35020
INEk ezarritako kodea	35016
Herriburua	Las Palmas de Gran Canaria (en)
Geografia
Koordenatuak	28°07′38″N 15°25′53″W / 28.1272°N 15.4314°W
Azalera	100,55 km²
Altuera	8 m
Mugakideak	Arucas, Santa Brígida, Telde eta Teror
Demografia
Biztanleria	378.027 (2023); −770 (2022)
Dentsitatea	3.760 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1833
Telefono aurrizkia	928
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC±00:00
Hiri senidetuak	Rotterdam, San Antonio, Palma Mallorcakoa, Cádiz, Móstoles, Jerez de la Frontera, Chimbote, Salamanca, San Cristóbal de La Laguna, Garachico, Caracas, Altagracia de Orituco (en) , Nuadhibu, Rabat, Praia eta Vigo
Matrikula	GC
	laspalmasgc.es

Las Palmas Kanaria Handikoa^[1] (gaztelaniaz: Las Palmas de Gran Canaria) Espainiako Las Palmasko probintziako hiriburua da. Santa Cruz Tenerifekoarekin batera, Kanarietako hiriburua ere bada.

Uharteetako hiri handiena da, eta Espainiako 9.a biztanleriari dagokionez (380.000 inguruan 2014an).

Historia

1478an hiri sortu zuten espainiarrek, baina hauen eta guantxeen arteko borrokek hiriaren inguruan 5 urte iraun zuten. Behin konkistaturik, Las Palmasek garrantzi handia hartu zuen urte haietan, Inkisizioaren lehen auzitegia bertan kokatuz, besteak beste. Halaber, Kristobal Kolonek Amerikarako bidaien batean hiriko kaian gelditu izan zen.

XVI. eta XVII. mendeetan hiriak jasan behar izan zituen piraten erasoak, besteak John Hawkins eta Francis Drake ingelesenak.

XIX. mendean hiriak garrantzia hartu zuen portuen politika aldatu zenean. Mende horren amaieran lehenengo hotela eraiki zuten, Santa Catalina hotela 1890ean.

1936ko uztailaren 18an Francisco Franco militarrak estatu kolpea eman zuen hiri honetatik abiatuta. 1960ko hamarkadan hiriak bizi izan zuen turismo garairik hoberena, hurrengo hamarkadetan garrantzia uharteko hegoaldeko udalerriek hartu zutelarik.

Banaketa administratiboa

Las Palmasko barrutiak mapan kokatuak.

Las Palmas bost barruti nagusik osatzen dute batetik bostera zenbatuta. Barruti hauek aldi berean beste hainbat auzotan banaturik daude:

1. Barrutia Vegueta, Cono Sur y Tafira: Campus Universitario, Casablanca I, Cuesta Ramón, El Batán, El Fondillo, El Lasso, El Secadero, Hoya de La Plata, Jinámar (Fase III), La Calzada, La Cantera, La Data, La Montañeta, Llano de Las Nieves, Llanos de La Barrera, Lomo Blanco, Lomo de Enmedio, Lomo El Sabinal, Lomo Verdejo, Los Hoyos, Marzagán, Mercalaspalmas, Monteluz, Montequemado, Pedro Hidalgo, Pico Viento, Salto del Negro, San Cristóbal, San Francisco de Paula, San Juan - San José, San Roque, Santa Margarita, Tafira Alta, Tafira Baja, Tres Palmas, Vega de San José, Vegueta, Zárate y Zurbarán.
2. Barrutia Centro: Alcaravaneras, Canalejas, Casablanca III, Ciudad del Mar, Ciudad Jardín, Fincas Unidas, La Paterna, Lomo Apolinario, Los Tarahales, Lugo, Miller, Miller Industrial, San Francisco - San Nicolás eta Triana.
3. Barrutia Puerto-Canteras: Guanarteme, La Isleta eta Santa Catalina - Canteras.
4. Barrutia Ciudad Alta: Altavista, Chumberas, Cuevas Torres, Díaz Casanova, Don Zoilo, El Cardón, Escaleritas, La Feria, La Minilla, Las Rehoyas, Las Torres, Las Torres Industrial, Rehoyas Altas, San Antonio, San Lázaro (Urbanización Siete Palmas) eta Schamann.
5. Barrutia Tamaraceite-San Lorenzo: Almatriche Alto, Almatriche Bajo, Cañada Honda, Casa Ayala, Ciudad del Campo, Costa Ayala, Cruz del Ovejero, Cuevas Blancas, Dragonal Alto, Dragonal Bajo, El Pintor, El Román, El Roque, El Toscón, El Zardo, Hoya Andrea, Isla Perdida, La Cazuela, La Cruz, La Galera, La Milagrosa, La Palma, La Suerte, Ladera Alta, Las Cuevas, Las Majadillas, Las Mesas, Las Perreras, Llanos de María Rivera, Lomo Corcobado, Lomo Los Frailes, Los Giles, Masapez, Piletas, Risco Negro, San José del Álamo, San Lorenzo, Siete Puertas, Tamaraceite eta Tenoya

Demografia bilakaera

Biztanleriaren bilakaera
1900	1920	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2009
43.960	65.059	115.848	153.856	192.088	263.407	360.098	354.877	354.863	381.847

Alkate(s)ak

Manuel Bermejo (Unión del Pueblo Canario): 1979-1980.
Francisco Zumaquero (PSOE): 1980.
Juan Rodríguez Doreste (PSOE): 1980-1982.
Diego Villegas (UCD): 1982-1983.
Juan Rodríguez Doreste (PSOE): 1983-1987.
Juan Vicente León (CDS): 1987-1990.
Emilio Mayoral (PSOE): 1990-1991.
Juan Vicente León (CDS): 1991-1992.
José Sintes (PP): 1992-1993.
Emilio Mayoral (PSOE): 1993-1995.
José Manuel Soria (PP): 1995-2003.
Josefa Luzardo (PP): 2003-2007.
Jerónimo Saavedra (PSOE): 2007-2011.
Juan José Cardona (PP): 2011-2015.
Augusto Hidalgo (PSOE): 2015-.

Pertsonaia ezagunak

Benito Pérez Galdós (1843-1920), idazlea.
Juan Negrín (1892-1956), espainiar presidente errepublikarra.
Alfredo Kraus (1927-1999), tenorra.
Antonia San Juan (1961-), aktorea.
Javier Bardem (1969-), aktorea.
Rubén Castro (1981-), futbolaria.

Kirol elkarteak

Unión Deportiva Las Palmas da hiriko futbol talde nagusia. Espainiako futbol ligako lehen mailan jokatzen du, baina historian zehar Lehen Mailan 35 denboralditan ibili da 2019-20 kontutan hartuta arte. Posturik hoberenak bigarrena 1968-69an eta hirugarrena 1967-68an izan ziren. 1978an bestela Futboleko Espainiako Errege Kopan finalista izan zen, FC Barcelonaren aurka galdu zuelarik.

Bestela, Club Baloncesto Gran Canaria saskibaloi taldea 30 aldiz jokatu izan du ACB Ligan 2019-20ko denboraldia arte. 2012-13an Liga eta Kopako finalerdietara iritsi zen, 2015-16an Espainiako Saskibaloi Errege Kopan txapeldunordea izan zen eta nazioartean Eurocupeko finalera heldu zen 2014-15ean. Espainiako Superkopako txapelduna izan zen 2016-17an.

Argazkiak

Castillo de la Luz.
Pérez Galdós antzokia.
Las Palmasko ihauteri gaua.
Gabinete Literario eraikina.
Etxe modernista Trianan.
Las Canteras hondartza. Fondoan, Alfredo Krauss auditorioa.
Casa Colón.

Klima

Datu klimatikoak (Las Palmas)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	20.6	21.0	21.8	22.1	23.1	24.7	26.5	27.1	27.1	25.8	23.8	21.8	23.7
Batez besteko tenperatura (ºC)	17.6	17.9	18.6	18.9	20.0	21.7	23.4	24.1	24.1	22.7	20.8	18.7	20.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	14.7	14.9	15.4	15.7	17.0	18.7	20.4	21.2	21.2	19.7	17.9	15.7	17.7
Euria (mm)	18	24	14	7	2	0	0	0	10	13	18	27	133
Euri egunak (≥ 1 mm)	3	3	3	1	0	0	0	0	1	2	3	4	20
Eguzki orduak	191	192	218	224	265	281	304	294	238	218	191	189	2805
Iturria: World Meteorological Organization (UN),^[2] Agencia Estatal de Meteorología^[3]

Datu klimatikoak (Las Palmas)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	21.1	21.7	21.7	21.7	22.8	23.9	25.0	26.1	26.1	26.1	24.4	22.8	23.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	17.8	18.1	18.3	18.9	19.7	21.1	22.2	23.6	23.3	22.8	21.1	19.2	20.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	14.4	14.4	15.0	16.1	16.7	18.3	19.4	21.1	20.6	19.4	17.8	15.6	17.4
Euria (mm)	35.6	22.9	22.9	12.7	5.1	1.3	1.3	1.3	5.1	27.9	53.3	40.6	230
Iturria: Worldwide Bioclimatic Classification System^[4]

Hiri senidetuak

Erreferentziak

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz) Udal webgunea

Datuak: Q11974
Multimedia: Las Palmas de Gran Canaria / Q11974

[1] Euskaltzaindia. (2006-10-27). Espainiako Erresumako Autonomia-Erkidegoen, Probintzien eta Probintzia-Hiriburuen izenak. .

[2] Weather Information for Airport of Gran Canaria. .

[aemet-3] Valores Climatológicos Normales: Gran Canaria. .

[4] ESP LAS PALMAS - LAS PALMAS. .

[1]

[2]

[3]

[4]