Marcel Duchamp

Henri-Robert-Marcel Duchamp (Blainville-Crevon, 1887ko uztailaren 28a – Neuilly-sur-Seine, 1968ko urriaren 2a) frantziar-estatubatuar artista eta xakelaria izan zen, gehienetan mugimendu dadaistarekin eta surrealistarekin lotzen dena. Haren artelanek egundoko eragina izan zuten I. Mundu Gerraren ondoko artean. Garaiko usteak artea sortu eta plazaratzeari buruz irauli zituen, batez ere, hautsa harrotu zuten ekintzen bidez. Horietako ospetsuena, agian, txizaontzia Iturria deituz arte bihurtzea izan zitekeen. Hala ere, artelan gutxi sortu zituen, gehienak abangoardiako mugimenduen barnean sailkatuta.

Marcel Duchamp
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Henri-Robert-Marcel Duchamp
Jaiotza	Blainville-Crevon, 1887ko uztailaren 28a
Herrialdea	Frantzia Ameriketako Estatu Batuak  (1955 -
Bizilekua	Munich New York Buenos Aires Rouen
Lehen hizkuntza	frantsesa
Heriotza	Neuilly-sur-Seine, 1968ko urriaren 2a (81 urte)
Hobiratze lekua	Cimetière monumental de Rouen (en)
Familia
Aita	Justin-Isidore Eugène Duchamp
Ama	Lucie Duchamp
Ezkontidea(k)	Lydie Sarazin-Levassor (en)  (1927 -  1928) Teeny Matisse  (1954ko urtarrilaren 16a -  1968ko urriaren 2a)
Bikotekidea(k)	ikusi Gabriële Buffet-Picabia (en) Maria Martins (en)
Seme-alabak	ikusi Yo Savy (en)
Haurrideak	ikusi Raymond Duchamp-Villon Jacques Villon Suzanne Duchamp
Familia	ikusi Émile Frédéric Nicolle (en) (amaldeko aitona)
Hezkuntza
Heziketa	Académie Julian (en) Pierre-Corneille lizeoa École nationale des chartes (1912ko azaroa - : Bibliotekonomia
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	aktorea, xakelaria, margolaria, eskultorea, argazkilaria, poeta, liburuzaina, diseinatzailea, artista, artista bisuala, film-zuzendaria, filosofoa, arkitektura proiektuen marrazkilaria, grabatzailea eta assemblage artist (en)
Parte-hartzailea Documenta III (en) Documenta 5 (en) Documenta 6 (en) 2nd Chess Olympiad (en) 3rd Chess Olympiad (en) 4th Chess Olympiad (en) 5th Chess Olympiad (en)
Lantokia(k)	Paris eta New York
Lan nabarmenak	ikusi Étant donnés (en) L.H.O.O.Q. (en) Nude Descending a Staircase, No. 2 (en)
Kidetza	College of 'Pataphysics (en) Oulipo Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia Société Normande de Peinture Moderne (en) Society of Independent Artists (en)
Mugimendua	dadaismoa surrealismoa Arte kontzeptuala
Genero artistikoa	margolaritza found object (en) Eskulturagintza argazkigintza Arte kontzeptuala Arte figuratiboa

Hasierako lanetan inpresionismoaren eragina nabarmendu zitzaion, baina kubismoari heldu zion geroago. Futurismoaren bidetik Nu descendant un escalier (Irudi biluzia eskaileretan behera jaisten, 1912) lanarekin abiatu zen. 1914tik aurrera joera nihilista nabarmendu zen bere lanetan. Zenbait gauzaki hartu, bere testuingurutik atera, izenburu bitxia ezarri eta arte lan gisa jartzen zituen erakusgai (ready-made izena eman zitzaien).

1915tik 1923ra margolan bakarra egiten jardun zen, baina hura amaitu gabe utzi eta bertan behera utzi zuen margolaritza. 1920ko hamarkadan zinemagintza surrealista eta fotografia esperimentala landu zituen, eta azken urteetan objektu ironikoak eta absurduak egin zituen, kopuru handietan, arte lanaren kalitate estetiko objektiboa ukatuz.

Galeria

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Marcel Duchamp

• 
  Iturria, 1917
• 
  Rrose Selavy (M. Duchamp), 1921

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/10/13 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

• Datuak: Q5912
• Multimedia: Marcel Duchamp / Q5912