Nyassa (aintzira)

Nyassa (aintzira)
Nyassa (aintzira)
Datu orokorrak
Garaiera	474 m
Mota	aintzira
Luzera	570 km
Zabalera	75 km
Azalera	29.600 km²
Sakonera	704 m
Bolumena	8.400.000 hm³; 8.400 km³
Geografia
Koordenatuak	12°11′00″S 34°22′00″E / 12.183333333333°S 34.366666666667°E
Honen parte da	Lake Malawi National Park (en) ; Afrikako Aintzira Handiak; Rift Valley lakes (en)
Hidrografia
Betebidea	ikusi Ruhuhu River (en) ; Dwangwa River (en) ; Lilongwe River (en) ; South Rukuru River (en) ; Songwe River (en) ; Lufilya (en) ;
Hustubidea	Shire River (en)
Arroaren azalera	6.593 km²
Arro hidrografikoa	Zambezi Basin (en)

Nyassa edo Malawi^[1] Afrikako Aintzira Handien artean hegoalderen dagoen aintzira da, Malawi, Mozambike eta Tanzania artean kokatua. Nyassa da Afrikako aintzira handienen artetik hirugarrena hedaduraz, eta mundukoen artetik bederatzigarrena. Tokiko bantu hizkuntzetako batean —yaoeran— nyassa izenak «aintzira» esan nahi du.

Geografia

Aintzira 560 kilometro luze eta 75 kilometro zabal da, hots, 29.600 km²-ko eremua du. Nyassaren kostan Afrikako hiru estatu daude: Mozambike, Malawi eta Tanzania.

Mugak

Aintziraren zatirik handiena Malawiren barnean dago, baina Malawiren eta Tanzaniaren arteko ur-muga oraindik erabakitzeke dago. Tanzaniak 1914 baino lehenagoko alemaniar eta britainiar kolonien arteko mugak aldarrikatzen ditu.

Malawik, ostera, 1919az geroztiko britainiar Administrazioak zituen mugak aldarrikatzen ditu. Orduko britainiar Nyassalandiak ez zuen Nyassa aintziran beste administraziorik nahi, eta mugak ia Tanzaniako kostetan jarri zituen. Iraganean, auziak gatazkak sortu izan ditu.

Mozambikek ia uren laurdena du. Likoma eta Chizumulu uharteak, Mozambikeko uretan dauden arren, Malawiko barrendegiak dira.

Europako kolonizazioa

David Livingstone izan zen Nyassara heldu zen lehendabiziko europarra, 1859an. Horrenbestez, Britainiar Inperioak aintzira inguruko eskualdea beretzat aldarrikatu zuen, eta Nyassalandia kolonia sortu. Portugalek ekialdeko kostak kolonizatu zituen arren, gertuko Likoma eta Chizumulu uharteak Nyassalandiatik etorritako eskoziar kolonoek okupatu zituzten, eta britainiar boterearen mende geratu ziren.

1914an Nyassan borroka txiki bat izan zen: britainiar itsasontzi batek, Lehenengo Mundu Gerra hasi zela jakinda, alemaniar itsasontzi bat eraso zuen Tanzaniako uretan, artean Mendebaldeko Alemaniar Afrikako kolonia baitzen Tanzania.

Uharte nagusiak

Nyassa, Likoma uhartetik ikusita

Nyassan bi uharte nagusi daude: Likoma eta Chizumulu. Likoman katedral anglikano handia dago, XX. mendearen hasieran misiolariek eraikia. Uharte bietan baobab arbola asko daude.

Uharte bietan milaka pertsona bizi dira. Ekonomia banana, mangondo, tapioka ustiapenetan eta arrantzan datza.

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. (2012-03-30). 167. araua: Saharaz hegoaldeko Afrikako toponimia. .

Ikus, gainera

Kanpo estekak

(Ingelesez) Nyassari buruzko datu-basea
(Ingelesez) Nyassako arrainak

Datuak: Q5532
Multimedia: Lake Malawi / Q5532

Afrikako Aintzira Handiak

Afrikako Aintzira Handien mapa

Afrikako Aintzira Handiak

Aintzirak:
A – Albert • E – Edward • K – Kivu • T – Tanganyika • Y – Kyoga • V – Victoria • M – Nyassa
Eskualdeko estatuak:
UG – Uganda • KE – Kenya • CD – Kongoko Errepublika Demokratikoa • RW – Ruanda • BI – Burundi • TZ – Tanzania • ZM – Zambia • MW – Malawi • MZ – Mozambike

[1] Euskaltzaindia. (2012-03-30). 167. araua: Saharaz hegoaldeko Afrikako toponimia. .

[1]