Punjab (Pakistan)

Punjab (punjabieraz/urduz: پنجاب) Pakistango probintzietako bat da, biztanleria handiena duena eta Punjabien eta hainbat talde etnikoren bizilekua. Hegoaldean Sindh du mugakide, Balutxistan eta Ipar-Mendebaldeko Muga Probintzia mendebaldean, Azad Kashmir eta Jammu eta Kashmir eskualdeak iparraldean (lehena Pakistanek eta bigarrenak India kudeatuak, baina Kaxmirreko lurraldea) eta Islamabad ere du iparraldean. Indiako Punjab eta Rajahstan ere ditu ekialdean. Hizkuntza nagusia punjabiera da, eta Seraiki eta Urduan ere hitz egiten dira. Hiriburua Lahore da. Hiri nagusiak Multan, Rawalpindi eta Sialkot.

Punjab پنجاب
Pakistan
Administrazioa
Estatua	PAK
Izen ofiziala	پنجاب پنجاب
ISO 3166-2	PK-PB
Hiriburua	Lahore
Zatiketa	ikusi Sahiwal Division (en) , Lahore Division (en) , Rawalpindi Division (en) , Faisalabad Division (en) , Multan Division (en) , Bahawalpur Division (en) , Dera Ghazi Khan Division (en) , Gujranwala Division (en) eta Sargodha Division (en)
Geografia
Koordenatuak	31°20′N 74°13′E
Azalera	205,344 km²
Mugakideak	Khyber Pakhtunkhwa, Sindh, Balutxistan, Islamabad Capital Territory (en) , India eta Punjab
Demografia
Biztanleria	101.391.000 127.688.922 (2023) ()
Dentsitatea	386,8 bizt/km²
Gentilizioa	Punjabitar
Informazio gehigarria
Gobernadorea	Khalid Maqbool
Hizkuntzak	Punjabiera Urdu Siraiki Hindko Balutxiera
Ordu eremua	UTC+05:00
www.punjab.gov.pk/

Artikulu hau Pakistango probintziari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Punjab».

Punjaben izena pertsieratik dator, Panj hitzatik eta hau era berean sanskritoko Pañca hitzatik, bost esan nahi duena, eta Ab hitzatik, sanskritoko Apetik datorrena eta ura esan nahi duena. Izen honek bertan dauden bost hizkuntzekin du harremana, Beas, Ravi, Sutlej, Chenab eta Jhelum.

Geografia

Lurralde laua da, oro har, Indo eta beraren ibaiadarrek (Jhelum, Chenab, Ravi eta Sutlej) zeharkatua. Probintziaren iparraldean daude Murree, Rawalpindi eta Pabbi-ko mendikateak, Himalaiako mendialdearen jarraipena direnak. Klima kontinentala da, tenperaturak beroak dira batez beste eta euri gutxi egiten du, iparraldeko mendialdeetan izan ezik.

Biztanleak

Jat, rajput, arain, gujar eta awan etniak dira nagusi.

Historia

K.a. 2500. urte aldera hiri zibilizazio bat, Indoko zibilizazioa, kokatu zen Punjab aldean, eta, handik aurrera, ariarren, greziar-mazedoniarren, partiarren, arabiarren, mongoliarren, afganen, sikhen eta britainiarren inbasioak izan dira lurralde hartan. 1709-1710 urteetan Punjab burujabea eratu zuen Banda Singh Bahadur izeneko ermitau batek, sikh borrokalariek lagunduta, baina 1716an menderatu zuten mongoliarrek Singh. Sikhek borrokari eutsi zioten eta 1764-1765 urteetan guztiz indartu zuten Punjabeko erresuma. 1849an sartu ziren indar britainiarrak Punjaben, sikhak menderatu ondoren, eta 1947an bitan banatu zen Punjab, Pakistango eta Indiako estatuak sortu ondoren. Alde txikiena geratu zen Indiako estatuaren barnean. Urte hartatik aurrera etengabe borrokatu dira sikhak Punjab-eko estatu burujabearen alde. Pakistan aldeko Punjaben, berriz, guztiz bizkortu da urte horietan musulmanen asimilazio politika.

Ekonomia

Nekazaritza (garia, garagarra, kotoia) eta industria (ehungintza, makineria, tresneria elektrikoa, altzairugintza, janari industria) dira ekonomia jarduera nagusiak. Burdinbide eta errepide sare zabal batek lotzen ditu Pakistango Punjab India, Txina eta Afganistango eskualdeekin. Lahoren dago Punjabeko unibertsitatearen egoitza.

Ikus, gainera

• Pakistanen banaketa administratiboa

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q4478
• Multimedia: Punjab, Pakistan / Q4478