Sapa Inka

Sapa Inka (kitxuaz: Sapay Inqa; «Inka bakarra»), Apu edo Cápac Inka (kitxuaz: Qapaq Inqa; «Inka ahaltsua») ere deitua, Inka Inperioko enperadorea zen. Cusco hiriburuko jauregi batean bizi zen, arreba zaharrenarekin ezkontzen zen, eta konkubinak izateko eskubidea zuen. Enperadorea hiltzean, haren seme batek, ez zuen nahitaez premua izan beharrik, hartzen zuen aginpidea^[1].

Konkista aurreko Sapa Inkak

Lehen dinastia

Sapa Inken lehen dinastiari buruzko berri gutxi dago. Cuskoko Erresuman agindu zuten eta dinastiaren hasiera hiri horren sorrera mitikoari loturik dago; izan ere, Manco Cápac, dinastiaren sortzailea, Inti jainkoaren semetzat zuten.

Sapa Inka	Sortzea	Heriotza
Manco Cápac 1200 aldean– 1230 aldean	Inti jainkoaren semetzat zuten	1230 aldean
Sinchi Roca 1230 aldean – 1260 aldean	Manco Cápac-en semea	1260 aldean
Lloque Yupanqui 1260 aldean – 1290 aldean	Sinchi Rocaren semea	1290 aldean
Mayta Cápac 1290 aldean – 1320 aldean	Lloque Yupanquiren semea	1320 aldean
Cápac Yupanqui 1320 aldean – 1350 aldean	Mayta Cápac-en semea	1350 aldean

Bigarren dinastia

Inka Roca, Cápac Yupanquiren semea, izan zen bigarren dinastiaren fundatzailea. Cápac Yupanqui hil ostean, Hurin Cusco eta Hanan Cuscoren arteko gerra piztu zen. Azken hori nagusitu zenean, Inka Roca agintera igo zen, Hanan Cusko dinastiari hasiera emanez^[2]. Dinastia honek agindu zuen bitartean gertatu zen Inka Inperioaren hedapen handiena.

Sapa Inka	Sortzea	Heriotza
Inka Roca 1350 aldean – 1380 aldean	Cápac Yupanquiren semea	1380 aldean
Yáhuar Huácac 1380 aldean – 1410 aldean	Inca Rocaren semea	1410 aldean
Viracocha Inka 1410 aldean – 1438	Yáhuar Huácac-en semea	1438
Pachacuti 1438 – 1471	Viracocha Inkaren semea	1471
Túpac Inka Yupanqui 1471 – 1493	Pachacutiren semea	1493
Huayna Capac 1493 – 1527	Túpac Inka Yupanquiren semea	1527
Ninan Cuyochi 1527	Huayna Capac-en semea	1527
Huáscar 1527 – 1532	Huayna Capac-en semea	1533 Atahualpak hilarazia
Atahualpa 1532–1533	Huayna Capac-en semea	1533ko uztailak 26 Espainiarrek hilarazia

Konkista ondoko Sapa Inkak

Sapa Inka	Sortzea	Heriotza	Oharrak
Túpac Huallpa 1533	Huayna Capac-en semea	1533	Francisco Pizarrok izendatua
Manco Inka Yupanqui 1533 – 1544	Huayna Capac-en semea	1544	Francisco Pizarrok izendatua. 1536an espainiarren aurka matxinatu zen. Garaitua izan ostean, Vilcabambako Erresuma sortu zuen.
Paullu Inca 1536 – 1549	Huayna Capac-en semea	1549	Espainiarrek izendatua, Manco Inkaren matxinadaren ondoan. Cuskon agindu zuen.
Sayri Túpac 1544 – 1560	Manco Inka Yupanquiren semea	1560	Vilcabamban agindu zuen.
Titu Cusi 1563 – 1571	Manco Inka Yupanquiren semea	1571	Vilcabamban agindu zuen.
Túpac Amaru 1571 – 1572	Manco Inka Yupanquiren semea	1572ko irailak 24 Espainiarrek hilarazia	Vilcabamban agindu zuen. Azken Sapa Inka izan zen.