Saxonia-Anhalt
Saxonia-Anhalt[1] (alemanez: Sachsen-Anhalt, ˌzaksn̩ ˈʔanhalt ahoskatua; behe-alemanez: Sassen-Anholt)) Alemaniako hamasei estatu federaletakoa da, batasunaren aurretik Ekialdeko Alemanian zegoena. Egun 2.45 milioi biztanleko populazioa badu ere, 1990ean 2.8 milioi ziren. Hiriburua Magdeburg du baina hiri handiena Halle da oso gutxigatik bada ere.
| Saxonia-Anhalt Sachsen-Anhalt | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Alemania | ||
| Hiriburua | Magdeburg | ||
| Land burua | Wolfgang Böhmer (CDU) | ||
| ISO kodea | DE-ST | ||
| Bozak Bundesraten | 4 (69tik) | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 52°00′N 11°42′E / 52°N 11.7°E | ||
 | |||
| Azalera | 20.445 km² | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 2.194.782 biztanle | ||
| Dentsitatea | 0.11 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| https://www.sachsen-anhalt.de/ | |||
Geografia
aldatuAlemaniako lautadak hartzen du Saxonia-Anhalt estatua. Hego-mendebaldean Harz mendiak ditu eta hego-ekialdean mahasti ederrak eta Halle hiriaren aglomerazioa. Iparraldea (Altmark) ez dago oso populatua, hala ere bertan daude hainbat Hansa hiri.
Elba ibaiak hegoaldetik iparraldera zeharkatzen du estatua.
Historia
aldatuAskaniarren jabegoak zatikatu ondoan sortu zen Anhalt (1170 eta 1212). XVI. mendean lautan banatu zen. "Anhalt-Dessau" izeneko printzerria Ipar Alemaniako Konfederazioan sartu zen 1866. urtean, eta Alemaniako Inperioko lurralde bihurtu. 1918an estatu aske bihurtu zen, eta 1990era arte, Alemania Demokratikoaren barnean egon da.
Banaketa administratiboa
aldatuHiru hiri aske eta 11 barrutik osatzen dute Saxonia-Anhalt estatua.
Barrutiak:
- Altmark Salzwedel (SAW)
- Anhalt-Bitterfeld (ABI)
- Burgenland (BLK)
- Börde (BK)
- Harz (HZ)
- Jerichower Land (JL)
- Mansfeld-Südharz (MSH)
- Saale (SK)
- Salzland (SLK)
- Stendal (SDL)
- Wittenberg (WB)
Hiri askeak:
- Dessau-Roßlau (DE)
- Halle (HAL)
- Magdeburg (MD)
Hiri nagusiak
aldatu- Halle (231.874)
- Magdeburg (230.140)
- Dessau-Roßlau (78.060)
- Wittenberg (46,837)
- Halberstadt (42,605)
- Stendal (42,435)
Politika
aldatu2011ko martxoaren 20an hauteskundeak izan ziren Saxonia-Anhalt estatuan eta honako emaitza hauek izan zituzten:
| Alderdia | Bozkak | Bozken ehunekoak | Diputatuak |
|---|---|---|---|
| Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua (CDU) | 322.897 | % 32'5 | 41 |
| Ezkerra (Die Linke) | 234.917 | % 23'7 | 29 |
| Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata (SPD) | 213.586 | % 21'5 | 26 |
| 90 Aliantza/Berdeak | 70.906 | % 7'1 | 9 |
Ekonomia
aldatuEkialdeko Alemanian ekonomiaren motorretako bat izan bazen ere, gaur egun aberastasun mailarik txikiena duen estatua da, bai eta langabezia tasa handienak dituena ere.
Industria kimikoa da Saxonia-Anhalt estatuaren oinarria. Bioteknologia eta Ingeniaritza genetikoari loturiko enpresak ere badaude. Bitterfelden ekoizten ditu Bayerrek Europara exportatzeko egiten diren aspirinak. Hegoaldean ardoa ekoizten den eremu txiki bat dago.
Erlijioa
aldatuSaxonia-Anhalteko populazioaren %80ak ez du inolako erlijiorik jarraitzen. % 15an ebanjelikotzat du bere burua eta %3ak katolikotzat.
Gizateriaren Ondarea
aldatuUNESCOk Gizateriaren Ondare izendaturiko hainbat hiri ditu:
- Eisleben eta Wittenbergeko Luteroren memorialak
- Dessauko Bauhaus arte mugimendua
- Dessau-Wörlitz lorategia
- Quedlinburgeko eliza, gaztelu eta hirigune historikoa
Pertsona ezagunak
aldatu- Martin Luther (1483-1546), teologoa, Erreforma Protestantearen bultzatzailea.
- Otto von Guericke (1602-1686), Magdeburgoko Hemisferioen saiakeraren egilea.
- Georg Philipp Telemann (1681-1767), musikagilea eta organista.
- Georg Friedrich Händel (1685-1759), musikagilea.
- Johann Joachim Winckelmann (1717-1768), arkeologoa.
- Johann Wilhelm Ludwig Gleim (1719-1803), poeta.
- Friedrich Nietzsche (1844-1900), filosofoa.
- Kurt Weill (1900-1950), musikagilea.
- Martin Bormann (1900-1945?), politikari nazia.
- Hans-Dietrich Genscher (1927- ), politikaria.
- Tokio Hotel (2001- ), pop rock taldea.
- Lukas Märtens (2001- ), igerilaria, txapeldun olinpikoa.
Iruditegia
aldatu
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. (2008-05-30). 154. araua: Europako eskualde historiko-politiko nagusiak. .
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q1206
Multimedia: Saxony-Anhalt / Q1206