airearen kutsadura oinarritzat duen konspirazio-teoria
Aire-arrasto kimikoen konspirazio teoria edo, ingelesezko hitza erabilita, chemtrailen konspirazio-teoria, hegazkinek sortzen dituzten kondentsazio-arrastoak nolabaiteko "arrasto kimikoak" direla proposatzen duen uste okerra da[1]. Konspirazio-teoria honen arabera[2], hegaldi luzeko hegazkinek zeruan utzitako agente kimiko edo biologikoek pertsonak kaltetzeko askatzen dira atmosferan, publiko orokorrari helburua ezkutatuz[3]. Konspirazio-teoria horren aldekoek diote kondentsazio-arrasto normalak nahiko azkar desagertzen diren bitartean, irauten duten arrastoek substantzia gehigarriak izan behar dituztela[4]. Teoria horren aldekoek uste dute substantzia kimikoak askatzeko helburua honako hau izan daitekeela: eguzki-erradiazioaren kudeaketa, klimaren manipulazioa, manipulazio psikologikoa, giza populazioaren kontrola, gerra biologiko edo kimikoa, edo populazio baten gainean agente biologiko edo kimikoen probak, edo arrastoek arnas gaixotasunak eta bestelako osasun-arazoak eragiten dituztela[5].
Baieztapen horiek zientzia-komunitateak baztertu ditu. Ez dago frogarik ustezko estela kimiko horiek eta hegaldi altuko hegazkinek baldintza atmosferiko jakin batzuetan uzten dituzten ur-lorratz normalak desberdinak direnik[6]. Bere defendatzaileak fumigazio kimikoak gertatzen direla frogatzen saiatu diren arren, haien analisiak akastunak izan dira edo kontzeptu okerretan oinarritu dira[7][8]. Konspirazioaren teoriaren iraupenaren eta gobernuaren inplikazioari buruzko zalantzen ondorioz, mundu osoko zientzialariek eta gobernu-agentziek behin eta berriz azaldu dute ustezko estela kimikoak kondentsazio-lorratz normalak direla[9][10].
Londresko eguzki-sartze honetan hegazkinen aire-arrastoak ikus daitezke.
Aire-arrastoak Mediterraneo Itsasoan, Sitgesen. Iraunkortasuna: airetik isuritako substantzia kimikoek iraungo luketen denbora-tartea zeruan kondentsazio arrastoek iraungo luketena baino askoz luzeagoa izango litzateke, orduetan zehar mantenduko lirateke. Zerura begiratuz gero eta hegazkinen arrastoak behatuz gero, batzuk iraunkorrak direla ikusiko dugu. Alabaina, iraunkortasun hori presioa, hezetasuna eta tenperaturaren araberakoa da, besteak beste, kondentsazio arrasto batean, hortaz, baldintza egokietan orduak iraun ditzake.[11]
90ko hamarkada baino lehen arrastorik egon ez izana: fenomeno hau aipatutako hamarkadatik aurrera hasi edo behintzat, nabarmenki hedatu zela.
Altuera baxuko arrasto kimikoak: kondentsazio arrastoak 8000 kilometro baino altuera garaiagoetan agertzen dira soilik. Haatik, lurrunaren kondentsazioa, baldintza egokietan betiere, garaiera baxuagoan eman daitekeela egiaztatu da, baita itsas mailan ere (lanbroaedo behe-lainoa). Zenbait babesleren arabera, arrasto hauek 8000 kilometro baino baxuago atzeman dira, alabaina, ez dago aipatutakoa ziurtatzen duen txosten teknikorik.[12]
Arma esperimentalei buruzko txostenak: 2001ean, Ameriketako Estatu BatuetakoOrdezkarien GanberaraDennis KucinichekSpace Preservation Fact izeneko txostena aurkeztu zuen, zeinetan zenbait arma debekatzeko asmoa islatzen den, horien artean, aire-arrasto kimikoena aipatzen da.[13] Gainera, zenbait alderdi militarrek klima menderatzeko interesa dutela aditzera ematen da. Hortaz, hauxe mintzatzen dihardugun armaren existentziaren frogatzen hartu izan da.
Mundu mailako iluntzea: zenbait arlotan halako kondentsazio arrastoek kliman eta klima aldaketan duten eragina aztertzeko gogo bizia dago (ikus HAARP proiektua).[14] Arrasto hauek Eguzki-argia sartzea zailtzen dutenez, Lurrarennegutegi-efektua arintzen lagun dezaketela uste izan da (gertaera honi iluntze globala deitzen zaio). Gogo edo interes honek aire-arrasto kimikoak klima aldatzeko lan baten zatia direla erakutsiko luke.[15]
Patroiak zeruan: aire-arrasto kimikoek patroiak eratu beharko lituzkete noizean behin (lerro paraleloak, lerro ebakitzaileak, etab.). Halako patroiak ikusten direlakoan, teoria honen babesleek aire-arrastoek eremu handiak eragiten dituztela diote.[16]
Eritasunen agerpena: aire-arrastoak agertzen hasi ondoren gaixotasun berri ugari aurkitu dira eta batzuen ustez hori esperimentazio programa baten probak dira, edota biztanlerian sarraskia eragiteko bidea, ustezko gainpopulazioa dela eta.[17]
Arrastoak azaldu ondoren usainak agertzea: gai kimikoen izatea baieztatuko luke.[18]
Arrasoak azaldu ondoren substantzia kimikoak atzematea: teoria honen zenbait babeslek aire-arrastoak ikusi ondoren aluminio, bario eta estrontzio kopurua nabarmenki areagotzen dela diote lursailetan; beste babesle batzuek bakterioak atzeman dituztela ere esaten dute.[19]
Biztanlerian esperimentatu zuten programen izatea: badira zenbait froga eta txosten XX. mendean zehar biztanlerian esperimentatu zuten programen existentzia baieztatzen dutenak (MK Ultra proiektua, adibidez) eta hortaz, teoria honen babesleen arabera, gertakari hori ustez egun gertatzen ari denaren aurrekaria da.[20][21]
Lainoetan zuloak atzeman izana: zenbaitetan hegazkin bat laino baten ondotik igaro eta hodeia desegiten dela ikus daiteke; beste batzuetan, lainoetatik erortzen den materiala ere ikus daiteke.[22][23]
Hegazkinen jarrera arraroa:
U formako arrastoak: halakoak sortzeko hegazkinak norabidea aldatu eta etorritako bidetik itzuli behar du, derrigorrez. Ekintza hori eremu bat behin eta berriz fumigatzeko asmoaren adierazletzat jotzen dute teoriaren babesleek.[24]
Lerro ez-jarraituak diren arrastoak: ezin dira kondentsazio arrastotzat hartu, atmosferan hain hurbil kokatzen diren bi eremutan ezinezkoa delako hain baldintza desberdinak egotea.[25]
Hegazkinaren motorretatik ateratzen ez diren arrastoak: kondentsazio arrastoak hegazkinaren motorretatik ateratzen dira, alabaina, zenbaitetan motorretatik sortzen ez diren arrastoak ikusi dira eta hortaz, teoriaren aldeko argudiotzat hartzen da.[26]
Kondentsazio arrastoak zirru motako lainoekin nahas daitezke.Aire-arrasto iraunkorrei buruzko lehen idatzia, ingelesez.Bigarren Mundu Gerran sorturiko ortziko arrastoak.Zirruekin nahastea: teoria honen hainbat aurkariren arabera, atzeman diren aire-arrasto gehienak zirru motako hodeiak dira. Gainera, atzemandako arrasto gehienak altuera oso altukoak direla baieztatzen dute kritiko hauek eta ez, teoriaren babesleek dioten moduan, garaiera baxukoak.[27]
Konspirazioaren handitasuna: kritiko ugariren arabera, halako operazio erraldoi bat martxan jartzeko norbanako ugariren partaidetza behar da. Gainera, aire-arrasto asko hegazkin zibilek sortuak dira eta honek, are zailago egiten du operazioa sekretupean mantentzea. Alabaina, teoriaren zenbait babeslek argudio hau indargabetzeko pilotua konturatu gabe erregaian beharrezko substantziak gehitzen direla adierazten dute. Estatu Batuetako Aire Indarrek adierazi dute beraien hegazkinen artean fumigazioa egiteko baimenduak 910 unitatekoak direla, zeinetan C-130 Herkules hegazkinak dauden.[27]
Iraunkortasuna: teoriaren aurkariek ukatu egiten dute kondentsazio arrastoen iraupen baxua garaiera handietan eta horretarako, Munduko Meteorologia Erakundeak 1975ean egin zuen adierazpena hartzen dute oinarri, zeinak hurrena dioen:[28]
«
[...] Sarritan iraupen motza dute, baina zehazki zirru edo zirrostratuak ageri direnean, zenbait ordu iraun ditzakete. Arrasto iraunkorrak progresiboki sakabanatzen dira [...] batzuetan ezinezkoa da arrasto zaharrak eta laino hauek bereiztea.
90ko hamarkada aurretik fenomenoa egon izana: kondentsazio bidez sorturiko aire-arrastoen lehen erregistroa 1918koa da. Deskribapen hura Ward S. Wells kapitainak egin zuen Meuse-Argonneko erasoaldian, Lehen Mundu Gerran. Bestalde, kondentsazio arrasto iraunkor bati buruzko lehen txostena 1921ekoa da eta Monthly Weather Review aldizkarian agertu zen. Gainera, Bigarren Mundu Gerran mota honetako arrastoei hainbat argazki atera zitzaizkien, Estatu Batuetako Aire Indarrak 1953rako halakoen izatea egiaztaturik zuen eta 1975eko Hodeien Atlasean aipatzen dira.
Arrasto kimikoen agerpen eta desagerpenak: Ozeano eta Atmosferaren Administrazio Nazionalaren arabera, arrasto ez-jarraituak hegazkina hezetasun eta tenperatura desberdineko atmosferako guneetatik igarotzen delako sortzen dira:
«
Noizean behin erreakziozko hegazkin bat, bereziki igoeran edo jaitsieran badago, atmosferako geruza askoz lehor eta hezeago batetik igaroko da eta horrek ikusitako arrasto hautsiaren patroia sor dezake, zeina banaturik ageri den era jarraituan agertu beharrean.
Koloratzeen izatea: zirruetan, bereziki zirrostratuetan, irisazioak sortzea ohikoa da. Munduko Meteorologia Erakundeak haren 1975eko Hodeien Atlasean kondentsazio arrastoak kolore berezizko irisazioak sortzeko gai zirela aipatzen zuen jadanik.
Zeruko trafikoa: zeruan trafikoa gero eta ugariagoa da. Honek emango liguke kondentsazio arrastoen bat-bateko areagotzearen zergatia. Teoria honen aurkarien arabera, zeruan sortzen diren marrazkiak (gurutzatzen diren arrastoak edo paraleloak, besteak beste) hegazkinek jarraitzen dituzten bide zehatzek eraginak dira.
Fumigazioaren aldeko frogen gabezia: teoriaren aurkariek ez dituzte frogatzat hartzen teoriaren aldekoek aurkeztutako arrastoei buruzko analisiak. Kritikoek lainoak aztertu beharrean lurra aztertzen dela txarresten dute eta aurkeztutako analisietan agertzen diren substantziak ohikoak direla eta beraz, ez direla arriskutsuak biztanleriarentzat.[27]
Datuak: Q727908
Multimedia: Chemtrail conspiracy theory / Q727908