Ana Boleyn

Ana Boleyn
	; Irudi gehiago
Erregina ezkontidea	; 1533 - 1536
Erregina ezkontidea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Anne Boleyn
Jaiotza	Blickling Hall, 1507
Herrialdea	Ingalaterrako Erresuma
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Londresko dorrea, 1536ko maiatzaren 19a (28/29 urte)
Hobiratze lekua	Church of St Peter ad Vincula, Tower Hamlets (en)
Heriotza modua	heriotza zigorra: burugabetzea
Familia
Aita	Thomas Boleyn, 1st Earl of Wiltshire
Ama	Elizabeth Boleyn, Countess of Wiltshire
Ezkontidea(k)	Henrike VIII.a Ingalaterrakoa (1533ko urtarrilaren 25a (egutegi gregorianoa) - 1536ko maiatzaren 19a)
Seme-alabak	ikusi Elisabet I.a Ingalaterrakoa; miscarried son Tudor (en) ; Henry, Duke of Cornwall (en) ;
Haurrideak	ikusi Maria Bolena; George Boleyn, Viscount Rochford (en) ;
Familia	ikusi Maria I.a Ingalaterrakoa (alabaorde); Katalina Howard (maternal first cousin (en) );
Leinua	Boleyn family (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa; frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	aristokrata, lagun egiteko andrea eta monarka
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	anglikanismoa

Ana Boleyn^[1] (ingelesez: Anne Boleyn) Ingalaterrako erregina ezkontide bat izan zen, Pembrokeko lehen markesa. Bere jaiotza urtea 1507an jartzen ohi zen, baina historialari modernoenek 1501ean ezartzen dute (-1536ko maiatzak 19). Ana Henrike VIII.a Ingalaterrakoa erregearen bigarren emaztea izan zen, baita Elisabet I.a Ingalaterrakoaren ama ere. Henri eta Anaren arteko ezkontza, eta azken honen ondorengo exekuzioa erreforma ingelesa izan zen astindu erlijioso eta politiko nabarmenaren hasiera konplexua izan zen. "Ingalaterrak sekula izan duen erregina ezkontiderik eraginkor eta garrantzitsuena" deitu izan dute.

Ana Boleyn oso ezaguna da adulterioa, intzestua eta traizioa egotzita burua moztu ziotelako. Oso onartua dago kargu guzti horietatik errugabea zela, eta beranduago Ingalaterrako kultura protestantean martiri bezala gogoratua izan zen, bereziki John Foxeren lanengatik. Bere bizitza eleberri, antzezlan, kantu, opera, telebistako drama eta film ugaritan egokitua izan da, horien artean Anne of the Thousand Days, The Other Boleyn Girl (Boleyn ahizpak), The Tudors, The Six Wives of Henry VIII eta Doommed Queen Anne.

Azken urteetan, berari buruzko iritzi akademiko eta historikoa orokorrean aldekoa izan da (neurri handi batean Eric Ivesek 1986an eta 2004an idatzitako bi biografia luzeri esker). David Starkey, David Loades, John Guy, Retha Warnicke eta Diarmaid Maccullochen lanak ere Anaren aldekoak edo honi buruzko miresmena erakusten dutenak izan dira. Joanna Denny eta Karen Lindsey feministaren biografia ezagunek ere antzera jorratu zuten. Salbuespen nabarmengarri bat Alison Weir idazle britainiarraren lanetik dator, honen liburuak, sarri, Anarekin askoz kritikoagoak direlarik.

Lehen urteak

Eztabaida bere jaiotzari buruz

Garai hartako parrokia-artxibategirik ez egoteak Ana Boleynren jaiotza data zehatza ezartzea ezinezko egin du. XVI. mendetik aurrerako frogak kontraesankorrak dira, zenbait egilek proposatutako beste zenbait datekin. Historialari italiar batek, 1600ean, Ana 1499an jaio zela iradoki zuen, baina Thomas Mooren suhia zen William Roperrek hori baino beranduagoko data bat iradoki zuen, 1512 zehazki. Gaur egun, eztabaida akademikoa bi funtsezko dataren artean dago, 1501 eta 1507, Ivesek, historialari britainiarra eta legetan aditua dena, 1501 urtearen alde egiten du, Retha Warnickek, Anaren biografia bat ere idatzi duen aditu amerikar eta genero historialariak 1507 urtearen alde egiten duen bitartean.

Argudio hau babesten duten idatzizko ebidentzien giltzarria, Anak 1514an idatzi zuen gutun bat da. Frantsesez (bere bigarren hizkuntza) idatzi zion bere aitari, oraindik Ingalaterran bizi zena Anak bere heziketa Herbehereetan osatzen zuen bitartean. Ivesek, gutunaren estiloak eta bere idazkera helduak, Anak, gutun hori idazterakoan hamahiru urte inguru izan behar zituela frogatzen duela dio. Hau, neskato batek ohorezko dama izateko izan behar zuen gutxienezko adinetik gertu dago, Ana Margarita erregina erregeordearena izan zenean. Berau XVI. mendearen amaierako kronikari baten adierazpenekin babesten da, Anak, Frantziatik itzultzerakoan hogei urte zituela dioena. Ondorio hauek Warnickek zenbait liburu eta artikulutan zalantzan jartzen ditu, baina frogek oraindik ez dute data bat ere modu erabakigarrian babesten.

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ana Boleyn

Datuak: Q80823
Multimedia: Anne Boleyn / Q80823

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

[1]