Azetona
konposatu kimiko
Azetona CH3-CO-CH3 formula duen konposatu organikoa da. Likido koloregabea da, mendaren usainekoa. 56° C-an irakiten du, urarekin nahas daiteke, eta hainbat konposatu organiko disolbatzen ditu (gantzak, erretxinak, nitrozelulosa, etab). Azetilenoa ere disolbatzen du. Zetonen propietate orokor berberak ditu. Azetona kaltzio azetatoaren destilazio lehorrez, edo azido tartarikoaren, azido zitrikoaren nahiz zelulosaren pirogenazioz lortzen da, eta baita beste hainbaten oxidazioz ere. Organismoan, azetona gantzen eta zenbait aminoazidoren arteko metabolismoaz sortzen da. Gaixotasun batzuen ondorioz (diabetesa esaterako), azetona eta antzeko beste konposatu batzuk (gorputz zetonikoak) gehiago sortzen ditu organismoak. Gernura igarotzen da eta zetosia eragiten du.
| Azetona | |
|---|---|
 | |
 | |
| Formula kimikoa | C3H6O |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| MolView | 3D eredua |
| Konposizioa | karbono, hidrogeno eta oxigeno |
| Mota | biogenic acyclic ketone (en)  eta oxygenated hydrocarbon (en) |
| Tautomeroa | prop-1-en-2-ol (en) |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 0,7902 g/cm³ (20 ℃, likido) |
| Soinuaren abiadura | 1.203 m/s (20 ℃, likido) |
| Errefrakzio indiziea | 1,3588 |
| Azidotasuna (pKa) | 19,16 (25 ℃) |
| Momentu dipolarra | 2,88 D |
| Fusio-puntua | −96 ℃ −95 ℃ −94 ℃ −94,8 ℃ |
| Irakite-puntua | 56 ℃ (760 Torr) 56 ℃ 56,05 ℃ (101,325 kPa) |
| Fusio-entalpia | 2,88 D |
| Formazio entalpia estandarra | −216,5 kJ/mol |
| Lurrun-presioa | 180 mmHg (20 ℃) |
| Masa molekularra | 58,042 Da |
| Erabilera | |
| Rola | Mutageno, gorputz zetoniko eta primary metabolite (en) |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  3
1
0
|
| GHS arriskua | arriskua |
 ,  | |
| Arrisku motak | H225 (en) , H319 (en) , H336 (en) , EUH066 (en) |
| Prekauzio motak | P210 (en) , P240 (en) , P305+P351+P338 (en) , P403+P233 (en) |
| Lehergarritasunaren beheko muga | 2,5 % (V/V) |
| Lehergarritasunaren goiko muga | 12,8 % (V/V) |
| Gutxieneko dosi hilgarria | ikusi
|
| Batezbesteko dosi hilgarria | ikusi
|
| Autoignizio tenperatura | 465 ℃ |
| Denboran ponderatutako esposizio muga | 590 mg/m³ (10 h, baliorik ez) 2.400 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak) 500 ppm (, Australia, Belgika, Finlandia, Frantzia, Zeelanda Berria, Erresuma Batua) 250 ppm (, Danimarka, Suedia) 1.200 mg/m³ (, Alemania) 1.210 mg/m³ (, Hungaria) 200 ppm (, Japonia) 750 ppm (, Hego Korea) 1.000 ppm (, Mexiko, Filipinak, Turkia) 1.780 mg/m³ (, Herbehereak) 125 ppm (, Norvegia) 600 mg/m³ (, Polonia) 200 mg/m³ (, Errusia) |
| Denbora laburreko esposizio muga | 1.000 ppm (Australia, Belgika, Hego Korea) 625 ppm (Finlandia) 2.420 mg/m³ (Hungaria) 1.260 ppm (Mexiko) 1 ppm (Zeelanda Berria) 1.800 mg/m³ (Polonia) 800 mg/m³ (Errusia) 500 ppm (Suedia) 1.500 ppm (Erresuma Batua) |
| Flash-puntua | −18 ℃ |
| IDLH | 5.950 mg/m³ |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | CSCPPACGZOOCGX-UHFFFAOYSA-N |
| CAS zenbakia | 67-64-1 |
| ChemSpider | 175 |
| PubChem | 180 |
| Reaxys | 635680 |
| Gmelin | 15347 |
| ChEBI | 1466 |
| ChEMBL | CHEMBL14253 |
| NBE zenbakia | 1090 |
| RTECS zenbakia | AL3150000 |
| ZVG | 11230 |
| DSSTox zenbakia | AL3150000 |
| EC zenbakia | 200-662-2 |
| ECHA | 100.000.602 |
| CosIng | 31573 |
| MeSH | D000096 |
| RxNorm | 178 |
| Human Metabolome Database | HMDB0001659 |
| KNApSAcK | C00048304 |
| UNII | 1364PS73AF |
| NDF-RT | N0000147297 |
| KEGG | D02311 eta C00207 |
| PDB Ligand | ACN |
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
