Béla Lugosi

Béla Lugosi (benetako izen-deiturak: Béla Ferenc Dezső Blaskó, 1882ko urriaren 20a - 1956ko abuztuaren 16a) egun Errumaniako Lugoj hirian —garai hartan Austria-Hungariako Inperioa— jaiotako aktorea izan zen. Zineman hamaika lan egindakoa, ezaguna da batik bat Dracula kondearen antzezpena egin izanagatik, Tod Browningek zuzendutako bertsioan hain zuzen ere.

Béla Lugosi
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Blaskó Béla Ferenc Dezső
Jaiotza	Lugoj (en) , 1882ko urriaren 20a
Herrialdea	Hungaria Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Los Angeles, 1956ko abuztuaren 16a (73 urte)
Hobiratze lekua	Holy Cross Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Ezkontidea(k)	ezezaguna  (1917 -  1920) Ilona Montagh (en)  (1921eko iraila -  1925eko otsailaren 13a) ezezaguna  (1929ko uztaila -  1929ko abendua) Lillian Arch (en)  (1933 -  1953) ezezaguna  (1955eko abuztuaren 24a -  1956ko abuztuaren 16a)
Seme-alabak	ikusi Bela G. Lugosi (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa hungariera
Jarduerak
Jarduerak	zinema aktorea, antzerki aktorea, sindikalista eta aktorea
Altuera	185 zentimetro
Jasotako sariak	ikusi Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan
Izengoitia(k)	Arisztid Olt, Olt Arisztid, Albert Lugesi eta Belo Lugosi
Genero artistikoa	beldurrezko zinema
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
belalugosi.com

Bizitza

Lehen Mundu Gerran Austria-Hungariako Inperioko armadako tenientea izan zen. Aktore lanak antzerkian egin zituen aurrenik, Shakespeareren hainbat dramatan. Politikaz, ezkertiarra zen eta sutsu jardun zuen bere herrialdeko aktoreen sindikatoa eratzean. Béla Kunen saiakera sobietarrak porrot egin zuenean, Alemaniarako bidea hartu behar izan zuen, Hungarian langabezian geratu baitzen. 1920an, Ameriketako Estatu Batuetan sartu zen, agiri barik. Edozelako lanetan aritu ostean, zinemari ekin zion 1923tik aurrera, eta 1929an Hollywooden zen.

Bram Stoker idazlearen Drakula eleberria antzokietara moldatzeko ekoizpenean hartu zuen parte Lugosik, arrakasta handiz. Universal etxeak erosi zituen zinemarako eskubideak, eta ez zuen Lugosi gogoan izan lanerako, Lon Chaney aktoreak izan behar baitzuen kondearen pertsonaia osatzekoa; baina haren heriotzak Béla Lugosiri eman zion aukera. Dracula filmak izan zuen harrera onak Universalekin sinatzeko aukera eskaini zion eta, aldi berean, Ameriketako Estatu Batuetako hiritartasun agiriak ere eskuratu zituen.

Dracula filma egin ondoren, Lugosik arketipo modukoa sortua zuen, ahots bereziko gaizkilearena, eta jarraian iritsi zitzaizkion estereotipo horri egokitutako lanak: Murders in the Rue Morgue, The Raven, eta Son of Frankenstein Universal ekoizpen-etxerako; bestetik, White Zombie lanean ere hartu zuen parte, estudio handietatik bestera sorturikoa. Ez zen hori, dena den, Lugosiren asmoa; hau da, estereotipotik ihes egin nahi zuen eta denetariko lanetan aritu; baina nekeza suertatu zitzaion: eskura izan zituen pertsonaia asko azken unean beste aktoreei eskaintzen zizkieten.

Esan ohi da Lugosik uko egin ziola Frankenstein filmean lan egiteari; baina itxura batean gustuko pertsonaia zuen eta antzezpenerako prest ei zegoen. James Whale zuzendariak, ordea, Boris Karloffen aldeko hautua egin zuen. Eta lehia kontuak gorabehera, ondoko urteetan Lugosik eta Karloffek elkarrekin jardun zuten Universalen hainbat beldurrezko filmetan: The Black Cat (1934), The Raven (1935), eta Son of Frankenstein (1939). Ez dago argi euren arteko harremana ona ala txarra izan zen.

Filmografia

1910eko hamarkada

• Nászdal (1917)
• Az Ezredes (1917)
• A Régiséggyüjtö (1917)
• Leoni Leo (1917)
• Casanova (1918)
• Lulu (1918)

• Álarcosbál (1918)
• Küzdelem a létért (1918)
• (Spring Tempest) Tavaszi vihar (1918)
• Lili (1918)
• Az Élet királya (1918)
• A 99-es számú bérkocsi (1918)

1920ko hamarkada

• Die Frau im Delphin (1920)
• Die Fluch der Menschheit (1920)
• Die Teufelsanbeter (1920)
• Hypnose (1920)
• Der Tanz auf dem Vulkan (1920)
• Nat Pinkerton im Kampf (1920)
• Der Januskopf (1920)
• Der Wildtöter und Chingachgook (1920)
• Der Im Rausche der Milliarden (1920)
• Auf den Trümmern des Paradieses (1920)
• The Last of the Mohicans (1920) (German film)
• Die Todeskarawane (1920)
• The Last of the Mohicans (1920) (US film - uncredited)

• Die verschwundene Million (1921)
• Ihre Hoheit die Tänzerin (1922)
• The Silent Command (1923)
• The Rejected Woman (1924)
• He Who Gets Slapped (1924) (uncredited)
• The Midnight Girl (1925)
• Daughters Who Pay (1925)
• Punchinello (1926)
• How to Handle Women (1928)
• The Veiled Woman (1929)
• Prisoners (1929)
• The Thirteenth Chair (1929)

1930eko hamarkada

• Such Men Are Dangerous (1930)
• Wild Company (1930)
• Renegades (1930)
• Viennese Nights (1930)
• Oh, For A Man (1930)
• Dracula (1931)
• 50 Million Frenchmen (1931)
• Women Of All Nations (1931)
• The Black Camel (1931)
• Broadminded (1931)
• Murders in the Rue Morgue (1932)
• White Zombie (1932)
• Chandu the Magician (1932)
• The Death Kiss (1932)
• Island of Lost Souls (1933)
• The Whispering Shadow (1933)
• International House (1933)
• The Devils in Love (1933)
• The Black Cat (1934)

• Gift of Gab (1934)
• The Return of Chandu (1934)
• The Mysterious Mr. Wong (1934)
• Chandu on the Magic Island (1935)
• The Best Man Wins (1935)
• Mark of the Vampire (1935)
• The Mystery of the Marie Celeste (1935)
• The Raven (1935)
• Murder by Television (1935)
• The Invisible Ray (1936)
• Postal Inspector (1936)
• Shadow of Chinatown (1936)
• S.O.S. Coast Guard (1937)
• The Phantom Creeps (1939)
• Son of Frankenstein (1939)
• The Gorilla (1939)
• Ninotchka (1939)

1940ko hamarkada

• The Dark Eyes of London (1940)
• The Saint's Double Trouble (1940)
• Black Friday (1940)
• The Devil Bat (1940)
• You'll Find Out (1940)
• Invisible Ghost (1941)
• The Black Cat (1941)
• Spooks Run Wild (1941)
• The Wolf Man (1941)
• Black Dragons (1942)
• The Ghost of Frankenstein (1942)
• S.O.S. Coast Guard (1942)
• The Corpse Vanishes (1942)
• Night Monster (1942)

• Bowery at Midnight (1942)
• The Ape Man (1943)
• Frankenstein Meets the Wolf Man (1943)
• Ghosts on the Loose (1943)
• The Return of the Vampire (1944)
• Voodoo Man (1944)
• Return of the Ape Man (1944)
• One Body Too Many (1944)
• Zombies on Broadway (1945)
• The Body Snatcher (1945)
• Genius at Work (1946)
• Scared to Death (1947)
• Abbott and Costello Meet Frankenstein (1948)

1950eko hamarkada

Lugosi, Plan 9 from Outer Space filmean.

• Old Mother Riley Meets the Vampire (1952)
• Bela Lugosi Meets a Brooklyn Gorilla (1952)
• Glen or Glenda (1953)
• Bride of the Monster (1955)

• The Black Sleep (1956)
• Plan 9 from Outer Space (1959)

Beste lan batzuk

Amaitu gabeko lanak dira, edota bertan behera lagatakoak.

• Karl May/Saharan Adventure film series (1920)
• The Right to Dream (1924)
• Luxury (1930)
• Dracula(vaudeville version) (1930)
• Frankenstein (1930)
• The Hunchback of Notre Dame (1931)
• Thrillers (1932)
• The Invisible Man (1932)
• The Suicide Club (1932)
• The Empty Cahir (1932)
• Conception (1933)

• Murder at the Vanities (1933)
• The Return of Frankenstein (1933)
• Pagan Fury (1934)
• Vampire of the Skies (1935)
• Cagliostro (1935)
• Dracula's Daughter (1935)
• Old Mother Riley Meets the Vampire 2 (1953)
• King Robot (1953)
• Lock up your Daughters (1956)
• The Final Curtain (1956)

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Béla Lugosi

• Bela Lugosi Fan Site www.lugosi.de
• Bela Lugosi, Pickfair 5619 Hollywood (Santiago Estruch)

• Datuak: Q34529
• Multimedia: Bela Lugosi / Q34529