Etxe sorgindu

Etxe sorgindua fenomeno paranormalak gertatzen omen diren etxe, gaztelu eta antzeko eraikuntza da. Fenomeno horiek mota askotakoak izan daitezke: mamuen agerpena, argiak, zaratak eta garrasiak, psikofoniak. Normalean, fenomeno horiek leku horretan izandako gertaera lazgarriez lotzen dira. Toki horiek hiri kondairez nahasten dira sarritan.

Zinemak asko zabaldu du etxe sorginduen ideia.

Literatura eta zinemaren eraginez Ipar Amerikako etxe sorginduaren eredua mundu osoan zabaldu da, poltergeist fenomenoarekin identifikatuz, nahiz eta kontzeptu desberdina izan. Horren arabera etxe sorgindu batean izaki gaizto bat dago: deabrua, aztia, banpiroa. Etxea, ikuspuntu horren arabera, hilketa baten edo heriotzaren eszenatokia izan zen. Baita maldizio baten ondorioa ere izan daiteke sorginduta egotearen arrazoia.

Etxe sorginduen motak

Etxe sorgindua edozein eraikuntza izan daiteke: etxe isolatua, gaztelua, baserria, eraikin oso bat, ospitalea. Ez da beharrezkoa etxe zahar bat izatea baina zinemak XIX. mendeko etxe ingelesak zabaldu ditu etxe horien eredu gisa. Esan daiteke, bestetik, parke tematiko guztietan ezaugarri horiek dituen etxe-atrakzio bat badagoela.

Hona hemen etxe sorgindu ospetsu batzuk:

• Drumbeg Manor, Donegalen, (Irlanda).
• Kompong Som, Kanbodian.
• Amityville, New Yorken, (Ameriketako Estatu Batuak). Zinemara eramana izan da.
• Londresko dorrea, Londresen.
• Loftus Hall, Irlandan.
• The Myrtles, St. Francisvillen, Louisiana (Ameriketako Estatu Batuak).
• Rose Hall, Jamaikan.
• Belchite herria, Aragoin.

"Kompong Som", Kanbodian.

Etxe sorginduak Euskal Herrian

Aipatutakoen mailara iritsi gabe, gurean ere badira horrelako etxeak:

• Mendibile jauregia, Leioan (Bizkaia).
• Donostiako Antzoki Zaharra.
• Otxateko eliza eta herria, Trebiñu (barrendegia).
• Narros jauregia, Zarautzen (Gipuzkoa).

Fenomenoaren jatorria

Ohikoa denez bi iritzi kontrajarriak aurkituko ditugu gai honetan. Batzuk espirituen presentzia defenditzen duten bitartean, ikuspuntu zientifikoki etxe sorginduak autosugestioaren fenomeno bezala aztertzen dituzte. Aurretik zabaldutako pasadizoak eta istorioak eszenatokia prestatzen dute horrelako fenomenoak emateko. Hori da, alegia, Joe Nickell ikerlari eszeptikoaren iritzia.

Etxe sorginduak literaturan

Asko dira gaiaren inguruan argitaratu diren nobelak eta narrazioak. Hona hemen ospetsuenetariko batzuk:

• The Castle of Otranto (1764) Horace Walpole
• The Mysteries of Udolpho (1794) Ann Radcliffe
• The Fall of the House of Usher (1845) Edgar Allan Poe
• The House of the Seven Gables (1851) Nathaniel Hawthorne
• The Turn of the Screw (1898) Henry James
• The House on the Borderland (1908) William Hope Hodgson
• The Rats in the Walls (1924) H. P. Lovecraft
• The Haunting of Hill House (1959) Shirley Jackson
• Hell House (1971) Richard Matheson
• The House with a Clock in Its Walls (1973) John Bellairs
• 'Salem's Lot (1975) by Stephen King
• The Shining (1977) by Stephen King
• The Amityville Horror (1977) Jay Anson
• The Woman in Black (1983) Susan Hill

Bibliografia

• Francesco Dimitri: Guía de las casas más embrujadas del mundo. Francesco Dimitri. Bartzeloan: Freak bilduma, Alba editorial. 352 or.

Ikus, gainera

• Poltergeist

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz) Munduko etxe sorgindu ospetsuenak.
• (Gaztelaniaz) Gaiari buruzko bideoa.]
• (Ingelesez) Eszeptikoen ikuspuntua.]

• Datuak: Q545599
• Multimedia: Haunted houses / Q545599