Euskararen hotsak

Euskaraz erabiltzen diren hotsak Nazioarteko Alfabeto Fonetikoaren (NAF) hurrengo ikurren bidez irudikatu ohi dira:^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]

Kontsonanteak
NAF	Adibidez	NAF	Adibidez
b	bat	m	maisu
β̞	alaba^[a]	n	nire
c	kuttun	ɲ	ikurrina
d	doa	ɲ	ñarro
ð̞	adar^[a]	p	piztu
f	foru	pʰ	phake^[b]
ɡ	gauak	r	urre^[c]
ɣ̞	hego^[a]	ʁ	urre^[c]
h	hamar^[d]	ɾ	zauri^[e]
j	jakintsu^[f]	ʁ̞	zauri^[e]
x		s̺	uso
ʃ		s̻	zeru
ɟ	onddo	ʃ	xehe
k	ke	t	talde
kʰ	khate^[b]	tʰ	athari^[b]
l	lagun	t͡s̺	urretsu
ʎ	zailenak	t͡s̻	aitzin
ʎ	gillotina	t͡ʃ	tximist
ɟʝ	iheslari	ʒ	mendije^[g]

Bokalak
NAF	Adibidez	Ahoskuntza
a	gela
e	eder
i	nire
o	aho
u	hiru
y	hirü^[h]
ʉ	hirü^[h]
ã	orɡã^[i]
ũ	ardũ^[i]
ỹ	hügü̃^[i]
ĩ	lĩ^[i]
.	gauak [ɡau.ak]	Silaba muga markatzen du

Oharrak

↑ ^a ^b ^c Bokalartean eta beste zenbait testuingurutan herskari ahostunak hurbilkari egiten dira.^[2]^[6]
↑ ^a ^b ^c Herskari hasperendunak Zuberoa^[7]^[8] eta Amikuzen^[5] gordetzen dira, gutxienez.
↑ Iparraldeko hainbat hiztunek [ʁ] ebakitzen dute, frantsesezko r bezala, frantsesaren eraginez eta Euskaltzaindiak gaitzetsia.^[5]^[9] Hegoaldean [r] egiten da, gaztelaniazko rr bezala.^[10]
↑ Iparraldean /h/ ahostuna da bokal artean ([ɦ]).^[11] Hegoaldean ez dago /h/rik gaur egun.
↑ Iparraldeko hainbat hiztunek [ʁ̞] ebakitzen dute, frantsesezko r leuna bezala, frantsesaren eraginez eta Euskaltzaindiak gaitzetsia.^[5]^[9] Hegoaldean [ɾ] egiten da, gaztelaniazko r bezala.^[12]
↑ Gipuzkoaren eta Bizkaiaren ahoskera [x] da, gaztelaniazko j bezala. Arabako eta Iparraldeko ahoskera [j] da, gaztelaniazko yren antzekoa. Tradizionalki, Nafarroa Garaian x ([ʃ]) bezala mintzatu izan da.
↑ Bizkaieraz eta Zubereraz.
↑ Zubereraz aitzineko bokal itxi biribildua, Amikuzeraz erdiko bokal itxi biribildua.^[5]
↑ ^a ^b ^c ^d Bokal sudurkariak gaur egun zubereraz soilik aurki daitezke, lau guztira.^[13]

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) Hualde, José Ignacio; Ortiz de Urbina, Jon. (2003). A grammar of Basque. de Gruyter Mouton ISBN 978-3-11-089528-5. PMC 858861869. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ ^a ^b (Ingelesez) Hualde, José Ignacio. (1991). Basque phonology. Routledge ISBN 0-415-05655-1. PMC 22767008. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ Oñederra, Miren Lourdes. (2004). Fonetika fonologia hitzez hitz. E.H.U., Argitalpen Zerbitzua = U.P.V., Servicio Editorial ISBN 84-8373-659-4. PMC 433371647. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ (Ingelesez) Hualde, José Ignacio; Lujanbio, Oihana; Zubiri, Juan Joxe. (2010). «Goizueta Basque» Journal of the International Phonetic Association 40 (1): 113–127. doi:10.1017/S0025100309990260. ISSN 0025-1003. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (Ingelesez) Egurtzegi, Ander; Carignan, Christopher. (2020). «An acoustic description of Mixean Basque» The Journal of the Acoustical Society of America 147 (4): 2791-2802. doi:10.1121/10.0000996. ISSN 0001-4966. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ (Ingelesez) Nadeu, Marianna; Hualde, José Ignacio. (2015-09). «Biomechanically conditioned variation at the origin of diachronic intervocalic voicing» Language and Speech 58 (3): 351–370. doi:10.1177/0023830914554727. ISSN 0023-8309. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).
↑ Gaminde, Iñaki; Hualde, José Ignacio; Salaberria, Jasone. (2002). «Zubereraren herskariak: azterketa akustikoa» Lapurdum 7: 221–236. doi:10.4000/lapurdum.1000. ISSN 1273-3830. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ Mounole, Céline. (2004). «Zubererazko herskarien azterketa akustikoa» ASJU 38 (1): 207-248. ISSN 0582-6152. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ ^a ^b https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0087.pdf <r, rr> euskaraz beti (eta areago hizkera zainduetan) hortzobikari dira eta gaitzetsi egin behar da frantsesezko ahoskera ubularra (frantsesezko rue hitzaren lehen kontsonantea, alegia).
↑ Gaminde, Iñaki; Etxebarria, Aintzane; Eguskiza, Naia; Romero, Asier; Iglesias, Aitor. (2017). «Dardarkari anizkunaren aldakortasunaz» FLV 123: 29–63. ISSN 0046-435X. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).
↑ (Gaztelaniaz) Egurtzegi, Ander. (2013). Diferentes tipos de aspiración en vasco (con análisis espectrales del dialecto suletino actual). in: Iberia e Sardegna. Legami linguistici, archeologici e genetici dal Mesolitico all'Età del Bronzo., 151–169 or. ISBN 9788800744492. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
↑ Gaminde, Iñaki; Romero, Asier; Eguskiza, Naia; Etxebarria, Aintzane. (2016). «Dardarkari bakunaren alofonoez testu irakurrietan» FLV 121: 121–140. ISSN 0046-435X. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).
↑ (Ingelesez) Egurtzegi, Ander. (2015). «Different distributions of contrastive vowel nasalization in Basque» Loquens 2 (1): e017. doi:10.3989/loquens.2015.017. ISSN 2386-2637. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q109331682

Euskara

Euskarari buruzko artikuluak

Euskalkien mapa

Egizu klik euskalki bakoitzaren lurraldean haren orrialdera joateko.

Ezkerraldeko mapan 2011. urtean euskaraz ulertzen zutenen kopurua ageri da, herriz herri.

> % 80 > % 60 > % 40

> % 20 > % 0

[VDV-7] Bokalartean eta beste zenbait testuingurutan herskari ahostunak hurbilkari egiten dira.^[2]^[6]

[Th-10] Herskari hasperendunak Zuberoa^[7]^[8] eta Amikuzen^[5] gordetzen dira, gutxienez.

[RR-13] Iparraldeko hainbat hiztunek [ʁ] ebakitzen dute, frantsesezko r bezala, frantsesaren eraginez eta Euskaltzaindiak gaitzetsia.^[5]^[9] Hegoaldean [r] egiten da, gaztelaniazko rr bezala.^[10]

[H-15] Iparraldean /h/ ahostuna da bokal artean ([ɦ]).^[11] Hegoaldean ez dago /h/rik gaur egun.

[R-17] Iparraldeko hainbat hiztunek [ʁ̞] ebakitzen dute, frantsesezko r leuna bezala, frantsesaren eraginez eta Euskaltzaindiak gaitzetsia.^[5]^[9] Hegoaldean [ɾ] egiten da, gaztelaniazko r bezala.^[12]

[J-18] Gipuzkoaren eta Bizkaiaren ahoskera [x] da, gaztelaniazko j bezala. Arabako eta Iparraldeko ahoskera [j] da, gaztelaniazko yren antzekoa. Tradizionalki, Nafarroa Garaian x ([ʃ]) bezala mintzatu izan da.

[ʒ-19] Bizkaieraz eta Zubereraz.

[Ü-20] Zubereraz aitzineko bokal itxi biribildua, Amikuzeraz erdiko bokal itxi biribildua.^[5]

[Zub-22] Bokal sudurkariak gaur egun zubereraz soilik aurki daitezke, lau guztira.^[13]

[1] (Ingelesez) Hualde, José Ignacio; Ortiz de Urbina, Jon. (2003). A grammar of Basque. de Gruyter Mouton ISBN 978-3-11-089528-5. PMC 858861869. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[H91-2] (Ingelesez) Hualde, José Ignacio. (1991). Basque phonology. Routledge ISBN 0-415-05655-1. PMC 22767008. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[3] Oñederra, Miren Lourdes. (2004). Fonetika fonologia hitzez hitz. E.H.U., Argitalpen Zerbitzua = U.P.V., Servicio Editorial ISBN 84-8373-659-4. PMC 433371647. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[4] (Ingelesez) Hualde, José Ignacio; Lujanbio, Oihana; Zubiri, Juan Joxe. (2010). «Goizueta Basque» Journal of the International Phonetic Association 40 (1): 113–127. doi:10.1017/S0025100309990260. ISSN 0025-1003. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[E&C-5] (Ingelesez) Egurtzegi, Ander; Carignan, Christopher. (2020). «An acoustic description of Mixean Basque» The Journal of the Acoustical Society of America 147 (4): 2791-2802. doi:10.1121/10.0000996. ISSN 0001-4966. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[6] (Ingelesez) Nadeu, Marianna; Hualde, José Ignacio. (2015-09). «Biomechanically conditioned variation at the origin of diachronic intervocalic voicing» Language and Speech 58 (3): 351–370. doi:10.1177/0023830914554727. ISSN 0023-8309. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).

[8] Gaminde, Iñaki; Hualde, José Ignacio; Salaberria, Jasone. (2002). «Zubereraren herskariak: azterketa akustikoa» Lapurdum 7: 221–236. doi:10.4000/lapurdum.1000. ISSN 1273-3830. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[9] Mounole, Céline. (2004). «Zubererazko herskarien azterketa akustikoa» ASJU 38 (1): 207-248. ISSN 0582-6152. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[:0-11] ttps://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0087.pdf <r, rr> euskaraz beti (eta areago hizkera zainduetan) hortzobikari dira eta gaitzetsi egin behar da frantsesezko ahoskera ubularra (frantsesezko rue hitzaren lehen kontsonantea, alegia).

[12] Gaminde, Iñaki; Etxebarria, Aintzane; Eguskiza, Naia; Romero, Asier; Iglesias, Aitor. (2017). «Dardarkari anizkunaren aldakortasunaz» FLV 123: 29–63. ISSN 0046-435X. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).

[14] (Gaztelaniaz) Egurtzegi, Ander. (2013). Diferentes tipos de aspiración en vasco (con análisis espectrales del dialecto suletino actual). in: Iberia e Sardegna. Legami linguistici, archeologici e genetici dal Mesolitico all'Età del Bronzo., 151–169 or. ISBN 9788800744492. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[16] Gaminde, Iñaki; Romero, Asier; Eguskiza, Naia; Etxebarria, Aintzane. (2016). «Dardarkari bakunaren alofonoez testu irakurrietan» FLV 121: 121–140. ISSN 0046-435X. (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).

[21] (Ingelesez) Egurtzegi, Ander. (2015). «Different distributions of contrastive vowel nasalization in Basque» Loquens 2 (1): e017. doi:10.3989/loquens.2015.017. ISSN 2386-2637. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]