Giza portaera sexuala

Giza portaera sexuala gizakiek beren sexualitatea esperimentatzeko eta adierazteko duten moduari dagokio gizakien sexu-jarduera, gizakien sexu-praktika edo sexu-portaera da.

Coitus, Tacuinum sanitatis casanatensis liburuaren atala (XIV. mendea).

Kama Sutran jasotako taldekako sexu harreman

Pertsonek askotariko sexu-ekintzetan parte hartzen dute, hala nola bakardadean egiten diren jardueretan (adibidez, masturbazioan) nola beste pertsona batekin egiten diren jardueretan (adibidez, koitoan, Sarpenik gabeko sexu harremann, aho sexuan, etab.), maiztasun-eredu aldakorretan eta askotariko arrazoiengatik. Sexu-jardueraren emaitza, normalean, kitzikapen sexuala eta asaldatutako pertsonaren aldaketa fisiologikoak dira. Aldaketa horietako batzuk nabarmenagoak dira, eta beste batzuk, berriz, sotilagoak.

Sexu-jarduerak beste pertsona baten sexu-interesa edo sexu-jardueraren maiztasuna areagotzea helburu duten jokabideak eta ekintzak ere barne har ditzake, hala nola bikoteak aurkitzeko edo erakartzeko estrategiak erabiltzea (gorteiatzeko eta erakusteko portaerak) edo gizabanakoen arteko elkarreragin pertsonalak (adibidez, aurretiazko jolasa edo BDSM). Sexu-kitzikapenaren ondoren, sexu-jarduera jarrai dezake.

Giza sexu-jarduerak alderdi soziologiko, kognitibo, emozional, konduktual eta biologikoak ditu (adibidez, lotura emozionalen eraketa, emozioak partekatzea, interes sexuala), eta ugalketa biologikoa, transzendentzia espirituala, afektua adierazteko edo plazerra eta entretenimendua adierazteko egin daiteke. Sexuarekiko eta koitoarekiko desioa giza portaeraren motibazioetako bat da.

Ugalketa sexuala duten animalia-espezie guztiek eta giza kultura guztiek hainbat jokabide dituzte, honela banatuta: gorteiatzea, intimitatea eta jarduera sexuala. Kultura batzuetan, sexu-jarduera bakarrik onargarritzat jotzen da ezkontzaren barruan, eta ezkondu aurreko zein ezkontzaz kanpoko sexua tabua dira. Sexu-jarduera batzuk legez kanpokoak dira, bai unibertsalki, bai herrialde edo eskualde batzuetan (adibidez, sexu-erasoa edo sexu-jarduera sexu-baimena emateko adinera iritsi ez den pertsona batekin), eta beste batzuk gizarte edo kultura batzuetako arauen kontrakotzat hartzen dira (adibidez, sexu homosexuala).

Definizioa

Sexu-portaerak, oro har, animalien arteko ugalketa-jarduera guztiei egiten die erreferentzia, gorteatzetik hasita, bikote bat hautatzera eramanez eta, azkenik, kopulan amaituz. Giza kasuan, ordea, terminoak zentzu askoz zabalagoa hartzen du, eta ugalketa-alderdiak ez ezik, jarrerak, esperientziak, nahiak, lehentasunak eta lotutako hainbat fenomeno psikologiko eta sozial ere biltzen ditu horien artean, ugalketa berarekin ez ezik, kontzepziorik gabeko plazerra lortzearekin (hau da, sexu-kitzikapenarekin) lotutako edozein ekintza sartzen da. Ekintza horiek kulturak moldatzen ditu, eta, neurri handiagoan, esperientzia eta behaketa indibidualak, eta bikote batekin egin daitezke (aurretiazko jolasaren edo rol-jokoaren kasuan bezala) edo bakarka (fantasien eta masturbazioaren kasuan bezala). Gainera, ugalketakoak ez diren sexu-portaerek, hala nola telefono bidezko sexuak edo film erotikoak ikusteak ez dute esan nahi, nahitaez, zuzeneko gorputz-estimulazioa egon behar denik.

Gizakiaren sexu-portaerak barne hartzen du (baina ez da mugatzen) gizakiek sexu-lagunak bilatzeko, balizko bikoteen onespena lortzeko, harremanak eratzeko, sexu-desira erakusteko eta koitoa lortzeko garatzen duten portaera. Portaera hori bi arlo handitan aztertzen da: antropologian (kultura desberdinetako praktikak) eta informazioan (horrelako portaeretan parte har dezaketen edo sexu-jarduera bat egiteko aukera kontuan hartzen duten gizabanakoentzat baliagarriak izan daitezkeen ezagutzak).

Gizakiaren sexu-portaera oso adierazpen zabala da. Ohiko portaerei zein ohiz kanpoko portaerei dagokie, eta hainbat sexu-portaera biltzen ditu, ezkontza-harremanetatik hasita sexu-abusuraino. Nahiz eta kasu askotan sexu-portaera harreman baten barruan bideratzen edo gauzatzen den, ez da ezinbesteko elementua (asexualitatea), eta sexu-portaera asko daude pertsonen arteko harreman batetik kanpo.

Portaera motak

Fetitxismo-jarduerak.

Sexu-jarduera hainbat modutan sailka daiteke. Praktiken aurretik atariko jolasak egin daitezke, edo jolas horiek bakarrik izan. Pertsona bakar batek parte hartzen duen ekitaldietan (autoerotismoa ere esaten zaio), sexu-fantasiak edo masturbazioa sar daitezke. Bi pertsonak edo gehiagok parte hartzen dutenean, bagina-sexua, uzki-sexua, aho sexua edo elkarrekiko masturbazioa praktikatu dezakete.

Bi pertsonaren arteko penetrazioa duen sexua koito gisa deskriba daiteke, baina definizioak aldatu egiten dira. Sexu-ekintza batean bi parte-hartzaile baino gehiago badaude, taldekako sexua dei dakioke. Sexu-jarduera autoerotikoak kontsolagailuak, bibragailuak, uzki-plugak eta beste jostailu sexual batzuk erabiltzea ekar dezake, baina gailu horiek bikote batekin ere erabil daitezke.

Jarduera sexuala parte-hartzaileen generoaren eta orientazio sexualaren arabera ere sailka daiteke, bai eta parte-hartzaileen arteko harremanaren arabera ere. Harremanak ezkontzakoak, ezkondu gabeko bikotekoak (adibidez, ezkongaiak), noizbehinkako sexukoak edo anonimoak izan daitezke. Sexu-jarduera konbentzionaltzat edo alternatibotzat har daiteke, esaterako fetitxismo-jarduerak edo BDSM.

Onartutako sexu-jardueran, parte-hartzaile biak edo guztiak ados daude parte hartzearekin, jakina, baimena emateko adina baldin badute. Sexu-jarduera indar edo hertsapenkoa bada, bortxaketatzat edo bestelako sexu-erasotzat hartuko da. Kultura eta herrialde desberdinetan, hainbat sexu-jarduera zilegi edo legez kontrakoak izan daitezke adinari, sexuari, egoera zibilari edo parte-hartzaileen beste faktore batzuei dagokienez, edo arau sozialen edo oro har onartutako sexu-moralaren aurkakoak.

Ikus, gainera

• Haurren sexualitatea
• Giza sexualitatea
• Sexu erakarpena
• Sexu-delituak

Kanpo estekak

• Datuak: Q608
• Multimedia: Human sexual activity / Q608