Guardiako aintzirak

Guardiako aintzirak Arabako lau hezegune dira, Guardia hiritik gertu daudenak. Aintziretako hiru -Carralogroño, Carravalseca eta Musco- aldi baterako urmaelak dira, jatorri naturala dutenak; laugarrena, Prao de la Paúl, urtegi txiki bat da. 2015ean, Eusko Jaurlaritzak aintzirak Batasunaren Garrantzizko Leku (BGL) izendatu zituen. Ingurune endorreiko bat osatzen dute, hau da, bertara doan urak ez da mediterranear isurialdekoa, baizik eta bertan geratzen da, ihesbide barik.

Guardiako aintzirak
Mota	hezegune
Geografia
Koordenatuak	42°33′15″N 2°34′22″W
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Araba
Arabako eskualdea	Arabako Errioxako kuadrilla
Udalerria	Guardia
Hustubidea	Ez du

Ezaugarriak

Carralogroño eta Carravalsecako urmaelak arian-arian galdutako hezeguneak dira, laborantzarako lehortu baitziren. Muscoko urmaelaren kasua: drainatu, lehortu eta landatu egin zuten. Beste hiru hezeguneak biotopo babestu izendatu zituzten arte ez zioten Musco lehengoratzeari ekin.

1995eko dekretu baten bitartez, biotopo babestu izendatu zituzten Carralogroño, Carravalseca y Prao de la Paúlko urmaelak. Garai hartan, drainatuta, lehortuta eta landatuta zegoen Musco, eta jabe pribatuen esku. Horregatik guztiagatik –eta nahiz eta Guardiako urmael multzoaren parte izan–, hasiera batean, ez zuten biotopo babestuaren barruan sartu; bai, ordea, haren aldirietako babes-gunean.

Biotopo babestuaren gunetik at gelditu bazen ere, oinarriak ezarri ziren, gerora Musco ere han sartzeko, aurreikusi baitzuten Muscoko urmaela lehengoratzeko programa bat abiaraziko zutela, Eusko Jaurlaritzaren eta Arabako Foru Aldundiaren artean (biotopo babestuaren kudeatzaile gisa jardungo zuen azkenak). Foru Aldundiak Muscoko urmaeleko lurrak eskuratu zituenean, bide eman zitzaion eremu hori lehengoratzeari heltzeko aukerari, eta, horrekin batera, biotopo babestuaren barruan sartzekoari.

Guardiako urmaelen inguruan, mahastien laborantza da nagusi. Urmaelen ekosisteman eragin du jarduera horrek; izan ere, isurialdeen arroetan landaredi natural gutxi dago –albitz-belardi, belardi eta bazterreko sastrakak lur-zati publikoetan edo laborantzen ertzetan, non, egun, apenas baitago larratzerik, baina hainbat bertako hegazti bizi baitira. Laborantzaren eraginez, jalkinak, ongarriak eta fitosanitarioak iristen dira urmaeletako asketara, gainazaleko herrestatzea dela eta.

Gainera, urmaelen inguru gehiena hartzeraino iritsi da laborantza-jarduera, ur-bazterretaraino ere, eta, ondorioz, landaredi-orlarik egotea eragotzi du.

Funtzionamendu hidrologikoa

Kubeta endorreikoek ez dute kanporanzko drainatzerik, eta, normalean, ez dute euri-ura baino gehiago jasotzen.

Hutsune horien maila asko aldatzen da urtaroen eta urteen joanean, eta sakonera jakin bat duten uneak eta erabat lehortuta dauden uneak tartekatzen dira.

Udazken amaierako euriteek urmaelak partzialki betetzen dituzte, eta udaberriko hilabeteetan hartzen dute sakonera handiena. Une horretatik aurrera, prezipitazio txikienek eta tenperatura altuek lehortu egiten dituzte, eta gainazal zurixka bihurtzen dira.

Kolore zurixka hori uretan disolbaturiko gatzen lurruntze bidezko prezipitaziotik dator.

Uda ostean, udazkeneko euriteek berriro bete dituzte urmaelak, eta ziklo berri bati ekiten diote.

Carralogroño eta Carravalsecako urmaelak dira hezegune batzuen azken adibideak; lehortu ondoren, desagertu egin dira. Horixe da Muscoko antzinako hezegunearen kasua, bi urmaelen artean kokatua.

Jarduera biologikoa

Urtarokotasun hain markatua duen ingurune batean, askotarikoak dira aurki daitezkeen bizimoduak. Gainera, hain bitarteko berezia bada, forma horiek oso bereziak izango dira.

Uretan, munduan bitxikeriak diren landareak bizi dira.

Urmaelaren ertzetan gazitasunera egokitutako belarkarak eta ihiak daude. Lezkadi-populazio trinkoek eremu zabalak estaltzen dituzte, batez ere Carralogroñon, non hainbat hegaztiren babesa aurkitzen duten.

Aintzira horietan bizi den flora esklusiboa bada, fauna ere bai. Ornogabeek Mediterraneoko itsasertzeko espezieak dituzte.

Hegaztiena da talderik ikusgarriena. Aintzira naturalak leku pribilegiatuak dira zangaluzeentzat, migrazioetan atseden hartzeko erabiltzen baitituzte.

Urtaro jakin batzuetan urmaelak daudenez, uretako hegaztiak ezin dira hazi urte batzuetan, ez baitaude urpean aldi egokian.

Prao de la Paulek, berriz, urte osoan izaten du ura, eta hantxe egoten dira basahatea, kopetazuri arrunta eta murgil-handia.

• 
  Zangaluzea
• 
  Basahatea
• 
  Kopetazuri arrunta
• 
  Murgil-handia

Irailean eta martxoan izaten dira hegazti gehien Guardian. Adituek diote aurki daitezkeen espezie deigarrienen artean lertxun hauskara, zingira-mirotza edo koartza gorria daudela.

• 
  Lertxun hauskara
• 
  Zingira-mirotza
• 
  Koartza gorri

Urmaeletatik ibilbidea

Ibilbidea Laguardian hasi eta Baltsarako bidetik jaisten da, Gasteiz eta Logroño lotzen dituen  A124  errepidea gurutzatu arte. Behin errepidea gaindituta, ibilbideak bat egiten du GR38 Ardoaren eta Arrainaren Ibilbidearekin eta GR120 Inaziotar Bidearekin.

Jarraitu seiehun bat metro nekazaritzako bide batetik bidegurutze batera iritsi arte. Bidegurutze horretan, ezkerretara hartu eta Balsa del Praori buelta eman dakioke, edo eskuinetara, trazadurari jarraituz beste urmaeletarantz.

Praoko pasealeku perimetralaren aukerak 2.4 km ditu, hezegunea inguratzen du eta ibilbide didaktikoa osatzen duten hainbat ekipamendu ditu: askaldegia, behatokia, begiratoki-harmaila eta Talaiako begiratokia.

Aurreko bidegurutzean eskuinera jarraituz gero, GR38 eta GR120 ibilbideen zati komunetik jarraitzen da, eta Prao de la Paúl baltsaren gainezkabidearen parean, Urmael-multzoaren ibilbideak partzelari-bide bat hartzen du, Erdialdeko Eremuko aintziretarantz joateko, eta berriro zeharkatzen du  A124  errepidea.

Errepidea gurutzatu ondoren, bi aukera daude: ibilbide motza egin sistema mesosalinoaren barruko paseoa eginez (2,6km) edo urmael guztiak ikusi ibilbide osoa eginez.

Behin hegoalderantz ibilita, Carralogroño eta Carravalseca urmaelak ikusi ondoren, bideak bira egiten du, eta iparralderantz igotzen hasten da berriro, Musco eta Carralogroño urmaela ezkerretara utzita, berriro errepidea topatu arte.

 A124  errepidetik ez itzultzeko, ibilbide berdeak ibilbide zirkularra ixten du, eta Praoko putzurantz itzultzen da, garai batean GR38 Ardoaren eta Arrainaren Ibilbideak jarraitzen zuen trazaduratik.

Partzelariako pistetatik igarotzen da, Prao de la Paul baltsaren ibilbidearekin berriro bat egin arte, aurretik bide berdeko 130 m-ko zati txiki bat libratuz.

Zerbitzuan dagoen ibilbidearen luzera 12,08 km da guztira, baina, berez, aukeratzen den ibilbidearen arabera (bat, bi, hiru edo lau urmaelak bisitatzen badira), distantzia bat edo bestea egin daiteke.

Banakako barne-pasealekuak (guztiak Laguardiako herritik ateratzen direnak) 3,5 Km-koak dira Prao de la Paúl baltsaren inguruko pasealekuaren kasuan, eta 7,8 Km-koak Mesosalino sistemaren barneko pasealekua eta Praoko baltsa eginez gero (Carravalseca ikusi gabe).

Aintzatespenak

Ramsar Hitzarmena

Urmael-konplexua oso interesgarria da, bai geologiaren ikuspegitik, bai bertan bizi den flora eta fauna bereziagatik. Ez alferrik, nazioarteko garrantzia duten hezeguneen zerrendan sartu dute, Ramsar Hitzarmenaren bidez. Gainera, mahastizaintzako eta ardogintzako eskualde ia esklusibo batean dago, eta aberastasun handia du inguruko aztarnategi arkeologikoetan: La Hoya herrixka eta Sorginaren Txabola trikuharria, beste askoren artean.

Natura 2000 Europako Sare Ekologikoa

Natura 2000 biodibertsitatea kontserbatzeko eremuen Europako sare ekologiko bat da. Habitataren Zuzentarauaren arabera ezarritako Kontserbazio Bereziko Eremuak (KBE) eta Hegaztientzako Babes Bereziko Eremuak (HBBE) ditu, Hegaztien Zuzentarauaren arabera izendatutakoak.

Horren helburua da Europako espezieen eta habitat moten epe luzeko biziraupena bermatzea, biodibertsitatearen galera geldiarazten lagunduz. Europako Batasunean natura kontserbatzeko tresna nagusia da.

Euskal Autonomia Erkidegoak babestutako biotopoa

Espazioa izendatzeko irizpideen identifikazioa

Biotopo Babestu izendatu dute, hemendik gertu dagoen urmael-multzoa kontserbatzeko eta babesteko Guardia: Carralogroño, Carralvaseca, Prao de la Paul eta Laguna del Carralogroño aintzirak Goroldioa. Euskal Autonomia Erkidego osoan dagoen enklabe bakarra da, bere genesi endorréikoagatik. Flora endemismo ugari eta Tolypela salina alga artikulatua ditu, mundu mailan bakana dena, baita Mediterraneoko lur gazietan ohikoa den entomofauna ere. Berdin 118 hegazti-espezie bizi dira bertan, eta horien artean nabarmentzekoa da porroi europarraren (Aythya ferina) ugalketa, Euskadiko herri bakarra baita.

Adierazpena eta kudeaketa-tresna

• 417/1995 DEKRETUA, irailaren 19koa, Laguardiako Carralogroño, Carravalseca eta Prao de la Paul urmaelak Biotopo Babestu izendatzen dituena.
• 255/1998 DEKRETUA, irailaren 29koa, Carralogroño, Carravalseca eta Prao de la Paul urmaelak biotopo babestu deklaratzen dituen Dekretua aldatzen duena, haren lurralde-eremuan Musco urmaela sartzeko.
• 34/2016 DEKRETUA, martxoaren 1ekoa, Guardiako Aintzirak Kontserbatzeko Eremu Berezia (ES2110021) izendatzen duena eta Guardiako Aintzira Guneko Biotopo Babestuaren araudia eta mugaketa aldatzen dituena.
• 36/2017 EBAZPENA, martxoaren 1ekoa, Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariarena, zeinaren bidez xedatzen baita argitara ematea Guardiako Aintzirak (ES2110021) Kontserbazio Bereziko Eremua (KBE) eta Guardiako Aintzira Guneko Biotopo Babestua kudeatzeko jarraibideak eta neurriak

Gunearen helburuak (kudeaketa-helburuak)

Arau-tresnen bidez, Biotopoaren kontserbazio-helburuak ezartzen dira. Helburu horiek bat datoz KBErekin, eta, beraz, 34/2016 Dekretuan eta 36/2017 Ebazpenean bildutako kudeaketa-tresna bakarra ezarri da haientzat.

Kontserbazio-helburuak funtsezko elementu hauetarako ezartzen dira:

• El Prado de la Paúl aintzirako ur gezatako habitaten potentzial ekologikoa berreskuratzea, hezegunearen egoera ekologiko ona lortzeko, intereseko hegazti eta ugaztunen habitataren egokitasuna hobetuz.
• Urmael endorreikoetan dauden habitat halofiloen kontserbazio-egoera ona lortzea.
• Habitaten, belardien eta sastraken kontserbazio-egoera hobetzea, baita horien mende dauden fauna-espezieena ere.
• Habitataren baldintza orokorrak hobetzea anfibio-espezieentzat.
• Zehaztasun nahikoarekin ezagutzea KBEko biodibertsitatearen kontserbazio-egoera eta biotpo babestua.
• KBEri eta Biotopoari eragiten dieten erabakiak hartzeko prozesuetan gizartearen parte-hartzea sustatzea, bai eta herritarren inplikazioa ere haien kontserbazioan.
• Organo publiko eskudun guztien koordinazio instituzionala hobetzea eta ingurumen- eta sektore-araudia egokitzea
• Inguruko beste KBE gune batzuekiko konektibitatea ziurtatu (KBE bakarrik)

Informazio gehigarria

Prao de la Paul ibilbidea, 2,5 km hezegunea inguratuz, desgaitasuna duten pertsonentzat irisgarria da, baina ez da gomendagarria euria egiten duenean. Hegaztien behatoki bat dago, 18/20 pertsona ingururentzako lekua duena (turismo bulegoan eska daitezke giltzak). Arabako Errioxa osoa zeharkatzeko bide seinaleztatuak daude, besteak beste, ardoaren eta arrainaren ibilbidea (GR-38), Oionetik Otxandiora Arabako lurralde osoa hegoaldetik iparraldera zeharkatzen duena, Bizkaiko kostaldera iritsi arte, Bermeora edo Lekeitiora, hain zuzen ere.

Kanpo estekak

• Datuak: Q20731238
• Multimedia: Lagunas de Laguardia / Q20731238