Japoniako geografia

Japoniako geografiak garrantzi handia izan du estatuaren historian zehar, Japonia uhartedi bat baita, Asia ekialdeko kosta parean dagoena. Lau uhartek osatzen dute (ipar-hego): Hokkaidō, Honshū (handiena), Shikoku eta Kyūshū. Hala ere, uhartediak beste 3.000 uharte gehiago ditu, baina askoz ere txikiagoak. Adibidez Ryūkyū uhartedia (japonieraz Ryūkyū rettō) Kyūshū uhartetik 600 km hego-mendebaldera edo Chishima uhartedia Hokkaidō uhartetik 1.200 km iparraldera (nahiz eta hauek Errusia izan 1945tik).

Japoniako mapa.

Estatuaren %70-80 inguru basoz estalia, menditsua eta nekazaritza, industria eta bizitegiak ezartzeko desegokia da. Egoera hau geografia malkartsuagatik eta klima zakarrarengatik da, baita ere lurrikarek, lur bigunak eta euri ugariak sortutako luizi arriskuarengatik. Horregatik biztanleriaren dentsitatea hiriguneetan oso handia da, batez ere kostaldean kokatuak.

Lurrikarak

Japonia Pazifikoko Suzko Eraztunean kokatua dago, hiru plaka tektonikoren elkargunean. Horregatik, sarri intentsitate txikiko dardarak eta aktibitate bolkanikoa izaten du. Mende bakoitzean hainbat lurrikara suntsigarri eta ondorengo tsunamiak izaten dira. Azken urteotan lurrikara handienak 2004ko Chūetsukoa, 1995eko Hanshin Lurrikara Handia eta 2011ko Tōhokukoa izan dira.

Klima

Japonia satelite irudian

Japoniako klima epela da oro har, baina asko aldatzen da iparraldetik hegoaldera. Sarri, sei eskualde klimatiko nagusitan banatzen da:

• Hokkaidō: iparraldeko eskualdeak klima epela du, negu luze eta hotzekin eta uda freskoekin.
• Japoniako Itsasoa: Honshūko mendebaldeko kostan ipar-mendebaldeko haizeak elurte handiak eragiten ditu. Udan, eskualdea Pazifikoko eskualdea baino freskoagoa, nahiz eta batzuetan oso tenperatura handiak jasan Föhn efektua dela-eta.
• Erdiko Mendigunea: klima kontinentala du, tenperatura aldaketa handiekin neguaren eta udaren artean, eta egunaren eta gauaren artean. Euri gutxi egiten du. Bertan azpimarratzekoak dira Alpe japoniarrak, herrialdeko mendirik altuenak barne hartzen dituztenak Fuji mendiaren ostean.
• Setoko Barne Itsasoa: Chūgoku eta Shikokuko mendiek eskualdea haizetik bebesten dute, eguraldi samurraz urte osoan zehar gozatuz.
• Ozeano Barea: ekialdeko kostan neguak hotzak dira, elur gutxikoak, eta udak beroak eta hezeak, hego-ekialdeko haizea dela-eta.
• Ryukyu uharteak: klima azpitropikala da nagusi, negu epelekin eta uda beroekin. Eurite handiak eta tifoiak sarri izaten dira.

Herrialde euritsu bat da, hezetasun maila handiarekin. Ekuadorretik nahiko urrun dagoenez, ondo definitutako lau urtaroko klima du. Edonola, iparraldeko klima (Hokkaidō) nahiko hotzepela da, uda gogorrekin eta elurte handiekin neguan; erdialdea beroa da, uda hezeekin eta negu motzekin. Hegoaldeko klima (Kyūshū) nahiko subtropikala, uda luze eta beroekin eta negu leun eta motzekin.

Japoniako klima maiz haize erdi-zikloiko eta antizikloikoen eraginez aldaketak jasaten ditu. Haize hauek kontinentean edota Ozeano Barean sortu ahal daitezke eta zikloi hawaiiarrak deitzen dira. Adibidez, Yagi tifoia ekialdeko kostatik hurbil pasa zen 2006 urtean eta 5. kategoria izatera irits izen.

Bi faktore garrantzitsuk egiten dute den bezalakoa Japoniako klima: Asiako kontinentetik hurbil egoteak eta itsaslasterrak. Ekainetik irailera eguraldi beroa eta hezea da, Ozeano Baretik eta hego-ekialdetik datozen haize tropikalen eraginez. Lurra ukitzean, itsaslaster hauek ur kopuru handiak botatzen dituzte. Horregatik, uda euri ugariko urtaroa da, ekaineko lehenetan hasten dena eta hilabete bat irauten duena. Abuztuko hasieratik iraileko hasiera arte bero handiko sasoia doa, tifoiko sasoia, non 5 edo 6 tifoi pasatzen dira Japoniatik, min gutxi eginik. Urteroko prezipitazio kopurua 100cmtik 200cmra doa, baina hauen %75a ekainean eta irailean erortzen da.

Bi itsaslaster daude Japoniari eragina egiten diotenak, Kuroshio itsaslaster beroa eta Oyashio itsaslaster hotza. Kuroshio itsaslaster Ozeano Baretik dator, Taiwanetik, eta Tokio baino nahiko iparralderago pasatzen da. Itsaslaster honek bero handia eramaten du ekialdeko kostara.

Uharteak

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako uharteak»

Japonia Asia ekialdeko kosta parean dagoen uhartedia da. Lau uhartek osatzen dute (ipar-hego): Hokkaidō, Honshū (handiena), Shikoku eta Kyūshū. Hala ere, uhartediak beste 3.000 uharte gehiago ditu, askoz ere txikiagoak. Adibidez, Ryūkyū uhartedia (japonieraz Ryūkyū rettō) Kyūshū uhartetik 600 km hego-mendebaldera edo Chishimako uhartedia Hokkaidō uhartetik 1.200 km iparraldera (Errusiakoak izan 1945tik badira ere).

Hona hemen uharteak, azaleraren arabera:

Ord.	Uhartea	Azalera	Biztanleak
1	Honshu	227.962 km²	103.000.000
2	Hokkaidō	83.453 km²	5.507.456
3	Kyūshū	35.640 km²	13.231.995
4	Shikoku	18.800 km²	4.141.950
5	Okinawa	1.201 km²	1.384.762
6	Sado	855 km²	63.231

Mendiak

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako mendiak»

Japoniako mendiek jatorri bolkanikoa daukate. Fuji mendia (3.776 m) garaiena da, baina 21 mendik 3.000 metroko altuera gainditzen dute.

Ord.	Mendia	Altuera
1	Fuji	3.776 m
2	Kita	3.193 m
3	Okuhotaka (Hotaka)	3.190 m
4	Aino	3.189 m
5	Yari	3.180 m

Hidrografia

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako ibaiak»

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako aintzirak»

Shinano ibaia.

Topografia hain malkartsua izanik, ibaiak motzak dira eta indar handia darama urak. Johannis de Rijke ingeniari herbeheretarrak esanetan, "ibaiak baino gehiago, ur-jauziak dira".

Ord.	Ibaia	Luzera	Kokapena
1	Shinano	367 km	Honshu
2	Tone	322 km	Honshu
3	Ishikari	268 km	Hokkaidō
4	Teshio	256 km	Hokkaidō
5	Kitakami	249 km	Honshu

Biwa aintzira.

Aintzirak ugariak dira Japoniako mendietan. Hona hemen nagusiak:

Ord.	Aintzira	Azalera	Eskualdea
1	Biwa	670 km²	Kansai (Honshu)
2	Kasumigaura	167 km²	Kantō (Honshu)
3	Saroma	151 km²	Hokkaidō
4	Inawashiro	103 km²	Tōhoku (Honshu)
5	Nakaumi	86 km²	Chūgoku (Honshu)

Hiriak

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako hirien zerrenda populazioaren arabera»

Tokio hiriburuko Kabukichō auzoa.

Kobe hiria.

Japonian 127 milioitik gora biztanle bizi dira eta haietako % 80, Honshu uhartean. Hamabi hirik milioi bat biztanle baino gehiago dituzte:

• Hiriak:

1. Tokio (hiriburua): 8.967.665 biztanle (2011)
2. Yokohama: 3.697.894 bz. (2012)
3. Osaka: 2.666.371 bz. (2012)
4. Nagoia: 2.266.249 bz. (2011)
5. Sapporo: 1.918.096 bz. (2013)
6. Kobe: 1.545.410 bz. (2011)
7. Kioto: 1.473.746 bz. (2011)
8. Fukuoka: 1.483.052 bz. (2012)
9. Kawasaki: 1.437.266 bz. (2012)
10. Saitama: 1.231.880 bz. (2010)
11. Hiroshima: 1.173.980 bz. (2010)
12. Sendai: 1.063.103 bz. (2013)

• Metropoli eremuak:

1. Kantō (Tokio Handia): 35.682.460 biztanle
2. Keihanshin (Osaka-Kobe-Kioto): 18.643.915 bz.
3. Chūkyō (Nagoia Handia): 8.923.445 bz.
4. Fukuoka–Kitakyushu: 5.590.378 bz.
5. Sapporo: 2.606.214 bz.
6. Sendai: 2.289.656 bz.
7. Hiroshima: 2.064.536 bz.
8. Okayama: 1.646.757 bz.
9. Kumamoto: 1.462.409 bz.
10. Niigata: 1.442.958 bz.

Banaketa dministratiboa

Sakontzeko, irakurri: «Japoniako banaketa administratiboa»

Japoniako prefeturak

Eskualdeak

Eskualdea	Populazioa	Azalera	Hiri handiena
Hokkaido	5.416.711 bizt.	83.456 km²	Sapporo
Tōhoku	9.335.636 bizt.	66.889 km²	Sendai
Kantō	42.607.376 bizt.	32.424 km²	Tokio
Chūbu	21.715.822 bizt.	72.572 km²	Nagoia
Kansai	22.757.897 bizt.	27.335 km²	Osaka
Chūgoku	7.563.428 bizt.	31.922 km²	Hiroshima
Shikoku	4.141.955 bizt.	18.800 km²	Matsuyama
Kyushu	13.231.995 bizt.	35.640 km²	Fukuoka

Prefeturak

• Populazioaren arabera:

1. Tokio (12.059.237 biztanle)
2. Ōsaka (8.804.806 bizt.)
3. Kanagawa (8.489.932 bizt.)
4. Aichi (7.043.235 bizt.)
5. Saitama (6.938.004 bizt.)
6. Chiba (5.926.349 bizt.)
7. Hokkaido (5.682.950 bizt.)
8. Hyōgo (5.550.742 bizt.)
9. Fukuoka (5.015.666 bizt.)
10. Shizuoka (3.767.427 bizt.)

• Azaleraren arabera:

1. Hokkaido (83.452 km²)
2. Iwate (15.278 km²)
3. Fukushima (13.782 km²)
4. Nagano (12.598 km²)
5. Niigata (12.582 km²)
6. Akita (11.612 km²)
7. Gifu (10.598 km²)
8. Aomori (9.606 km²)
9. Yamagata (9.323 km²)
10. Kagoshima (9.132 km²)

Ikus, gainera

• Asiako geografia

Kanpo estekak

• Datuak: Q333690
• Multimedia: Geography of Japan / Q333690