Luis IX.a Frantziakoa

Luis IX.a Frantziakoa
	; Irudi gehiago
Frantziako erregea	; 1226ko azaroaren 8a - 1270eko abuztuaren 25a ; ← Luis VIII.a Frantziakoa - Filipe III.a Frantziakoa →
Frantziako erregea
Bizitza
Jaiotza	Poissy, 1214ko apirilaren 25a
Herrialdea	Frantziako Erresuma
Heriotza	Tunis, 1270eko abuztuaren 25a (56 urte)
Hobiratze lekua	Saint-Denisko basilika
Heriotza modua	berezko heriotza: disenteria; eskorbutoa
Familia
Aita	Luis VIII.a Frantziakoa
Ama	Zuria Gaztelakoa
Ezkontidea(k)	Margarita Proventzakoa (1234ko maiatzaren 27a - 1270eko abuztuaren 25a)
Seme-alabak	ikusi Blanche de France (en) ; Elisabet Frantziakoa; Louis of France (en) ; Filipe III.a Frantziakoa; John of France (en) ; John Tristan, Count of Valois (en) ; Peter, Count of Perche and Alençon (en) ; Blanka Frantziakoa; Margaret of France, Duchess of Brabant (en) ; Robert (en) ; Agnes of France, Duchess of Burgundy (en) ;
Haurrideak	ikusi Isabelle of France (en) ; Robert I, Count of Artois (en) ; Alphonse, Count of Poitiers (en) ; Karlos I.a Napolikoa; John Tristan, Count of Anjou and Maine (en) ; Philippe de France (en) ;
Leinua	Kapetar dinastia
Hezkuntza
Hizkuntzak	latina; antzinako frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	agintaria, Miles Christianus (en) eta monarka
Santutegia
	Abuztuaren 25
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Zazpigarren Gurutzada
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Erlijio-ordena	Frantziskotarren Ordena

Artikulu hau Frantziako erregeari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «San Luis (argipena)».

Luis IX.a Frantziakoa (Poissy, 1214ko apirilaren 25a - Tunis, 1270eko abuztuaren 25a), San Luis izenez ezagunagoa, 1226-1270 urteetan Frantziako erregea izan zen. Kapeto leinukoa zen. Erregea ez ezik frantziskotar laikoa ere izan zen. Bere erreinaldian Frantziak bere mugak zabaldu zituen; Ingalaterrak Guiena baino ez zuen atxiki. Zazpigarren eta Zortzigarren Gurutzadetara joan, eta azken honetan hil zen.

Biografia

Luis VIII.aren semea eta ondorengoa izan zen, eta Blanka Gaztelakoa haren amak gobernatu zuen adin txikikoa izan zenean. Blanka Gaztelakoa jaun handi batzuen aurka borrokatu zen; 1229an albitarren aurkako kanpainak amaitu zituen. 1242an Akitaniako jaunak menderatu zituen Luisek Saintesko guduan, eta 1249an Egipto aldera jo zuen Zazpigarren Gurutzadan, gobernua amaren eskutan utzirik. 1250ean preso hartu zuten Mansurah hirian eta, bahitura-saria ordaindurik, Siria aldera jo zuen.

1258an hitzarmen bat izenpetu zuen Jaime I.a Aragoikoarekin Corbeilen. Haren arabera, Proventza eta Languedoc (Montpellier izan ezik) Frantziako koroaren eskuetan geratzen ziren eta Frantziako koroak uko egiten zion betiko Ipar eta Hego Kataluniari (Principat de Catalunya). 1259an ingelesekin izenpetu zuen hitzarmenaren arabera, ingelesen esku geratzen ziren Limousin, Quercy eta Perigord, eta Frantziako koroaren baitan Normandia, Maine, Anjou, Touraine eta Poitou. Bazter guztietan kristau ordena zabaltzen saiatu zen, gortea berriz antolatu zuen eta guztiz debekatu zituen gerra pribatuak, torneoak eta dolu-borrokak. Errege-dirua erabiltzea zabaldu zuen.

1257an Sorbonako unibertsitatea sortu zuen Parisen, eta bertara bildu ziren garai hartako europar pentsalari nagusiak (Alberto Handia, Roger Bacon, Tomas Akinokoa, San Bonaventura, Siger Brabantekoa…). Luis IX.ak ospe handia izan zuen Europa osoan. Zortzigarren Gurutzadan hil zen, Tunisiako izurritean. Bonifazio VIII.ak santu egin zuen 1297an.

Ezkontza eta seme-alabak

1235ean Margarita Proventzakoarekin ezkondu eta hamaika seme-alaba izan zituen:

Blanka (1240 – 1243).
Elisabet (1242 – 1271), 1258an Tibalt II.a Nafarroakoarekin ezkondu zena.
Luis (1244 – 1260)
Filipe (1245-1285), oinordekoa.
Joanes (1248-1248).
Joanes Tristan (1250-1270), Valoisko kondea.
Petri (1251-1284), Alençongo kondea.
Blanka (1252-1320), Fernando de la Cerdarekin ezkondu zena.
Margarita (1254-1271), Joanes I.a Brabantekoarekin ezkondu zena.
Roberto (1256-1317), Luis I.a Borboikoaren aita izan zena.
Aines (1260-1327), Roberto II.a Borgoiniakoarekin ezkondu zena.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/12/5 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Ikus, gainera

Île Saint-Louis (San Luis uhartea)

Kanpo estekak

Datuak: Q346
Multimedia: Louis IX of France / Q346

Aurrekoa
Luis VIII.a Frantziakoa

Frantziako erregea
1226-1270

Ondorengoa
Filipe III.a Frantziakoa