Martxoaren 6
data
Martxoaren 6a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita bosgarren eguna da, 66.a bisurteetan. 300 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 2003 – Portugaleten Metro Bilbaoren obrak hasi ziren.
- 2006 – Makina-tresnaren 24. azoka hasi zen Bilbao Exhibition Centrerren.
Mundua
aldatu- K.a. 12 – Zesar Augusto erromatar enperadorea bere burua Pontifex maximus izendatu zuen, posizio hori enperadorearen titulura gehituz[1].
- 1957 – Ghanak independentzia lortu zuen.
- 1976 – Espainiako Poliziak Juan Gabriel Rodrigo Knafo gaztea hil zuen Tarragonan. Gasteizko sarraskien aurkako protesta zegoen, baina Poliziak hasi aurretik kargatu zuen. Polizia atzetik zuela, eraikin baten azken solairutik erori zen, oraindik argitu gabeko arrazoiengatik.
- 1988 – Flavius operazioa edota Gibraltarreko hilketak: Gibraltarren Britainiar Zerbitzu Berezietako (SAS) soldaduek Seán Savage, Daniel McCann eta Mairéad Farrell IRAkideak tiroz hil zituzten.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatu- 2016 – Iruñean Saide Karlos III zinemak bere ateak behin betiko itxi zituen.
Mundua
aldatu- 1853 – La traviata (euskaraz: Galdua), Giuseppe Verdiren musika eta Francesco Maria Piaveren libretoa duen opera estreinatu zen Veneziako La Fenicen.
- 1985 – La vaquilla ("Bigarantxa") filma estreinatu zen, Luis García Berlangak zuzendu eta Alfredo Landa, Guillermo Montesinos, José Sacristán, Santiago Ramos, Carles Velat, Eduardo Calvo, Violeta Cela, Agustín González, María Luisa Ponte, Juanjo Puigcorbé, Amelia de la Torre eta Adolfo Marsillach aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1987 – Angel Heart ("Aingeru Bihotza") filma estreinatu zen, Alan Parkerek zuzendu eta Mickey Rourke, Robert De Niro eta Lisa Bonet aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1987 – Lethal Weapon ("Arma Hilkorra") filma estreinatu zen, Richard Donnerek zuzendu eta Mel Gibson, Danny Glover, Gary Busey eta Tom Atkins aktoreek antzeztu zuten.
- 1987 – Raising Arizona ("Arizona Haziz") filma estreinatu zen, Coen anaiek zuzendu eta Nicolas Cage, Holly Hunter, John Goodman, William Forsythe, Frances McDormand, Randall "Tex" Cobb, Trey Wilson eta Sam McMurray aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatuKirolak
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1892ko Home Nations Txapelketa: Ingalaterra izan zen txapelduna partida guztiak irabaziz eta aurkako puntu bakar bat jaso gabe.
Jaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1830 – Víctor Patricio Landaluze, bizkaitar margolaria (h. 1889).
- 1876 – Bitor Garitaonandia, euskal idazlea eta jesuita (h. 1929).
- 1880 – Victoriano Juaristi Sagartzazu, gipuzkoar mediku eta musikagilea (h. 1949).
- 1889 – Eliodoro de la Torre, euskal herritar politikari jeltzalea (h. 1946).
- 1894 – Victor Eusa, nafar arkitektoa (h. 1990).
- 1898 – Antonia Bandres, gipuzkoar moja jesuitina (h. 1919).
- 1904 – Jose Antonio Agirre, Eusko Jaurlaritzako lehenengo lehendakaria (h. 1960).
- 1913 – Miguel Pelay Orozco, gipuzkoar idazlea (h. 1998).
- 1929 – Luis Fraca Royo, gipuzkoar musikagilea, Ainzónen.
- 1933 – Mikel Zarate, lezamar idazlea eta apaiza (h. 1979).
- 1935 –
- Javier Arozena, gipuzkoar margolaria (h. 2016).
- Pedro Manterola, nafar margolari, idazle eta arte-teorilaria (h. 2016).
- 1940 –
- Miguel Jose Asurmendi, euskal apezpikua, Gasteizko elizbarrutiko apezpikua izandakoa (h. 2016).
- Francisco Borda Garde, UPNko nafar politikaria.
- Javier María Hernández Arsuaga, gipuzkoar txistularia eta musikagilea.
- 1950 – Jose Maria Igartua, bizkaitar futbolari ohia.
- 1951 –
- Eugenio Ibarzabal, euskal ekonomista, kazetaria eta idazlea.
- Francisco Ibáñez Irribarria, arabar musikagilea.
- Jon Juaristi, bizkaitar poeta, eleberrigile, saiakeragile eta itzultzailea.
- 1952 –
- Jabier Agirre, gipuzkoar mediku eta hiztegigilea.
- Jean Rene Etxegarai, lapurtar abokatu eta politikaria, Baionako alkate ohia eta Euskal Hirigune Elkargoaren lehendakaria.
- Marielle Labèque, lapurtar piano-jotzailea.
- 1956 – Ernesto Tellería, gipuzkoar zinema-zuzendaria.
- 1960 – Enriqueta Benito, arabar politikaria, Unidad Alavesa alderdiaren sortzaileetako bat.
- 1962 – Enrique Alcat, nafar kazetaria (h. 2014).
- 1963 – Jon Torre Basterretxea, bizkaitar pala-jokalaria.
- 1972 – Ainhoa Artolazabal, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- 1973 – Silvia Manrique, arabar belar hockey jokalari ohia.
- 1975 – Mikel Pradera, euskal txirrindulari ohia.
- 1981 – Gorka Iraizoz, nafar futbolari ohia.
- 1983 – Aitor Irigoien, gipuzkoar idazlea eta artikulugilea.
- 1985 – Mathieu Gomes, lapurtar futbolaria.
- 1987 – Ihitz Iriart Sasenave, zuberoar-iruindar abeslari, kantu taldeen gidari eta kultur ekintzailea.
- 1988 – Borja Ekiza, nafar futbolaria.
- 1990 – Jon Villanueva Gómez, bizkaitar futbolaria.
- 1993 – Sergio Llamas, arabar futbolaria.
- 1995 –
- Aitor Zubizarreta, gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
- Maite Zubizarreta, euskal saskibaloi-jokalaria.
- 1996 – Ane Maruri, bizkaitar dantzaria eta irakaslea.
- 1998 – Iñigo Elosegi, bizkaitar txirrindularia.
- 2000 – Ander Blanco, bizkaitar futbolaria, Salamancan.
- 2001 – Alejandro Balboa, arabar futbolaria.
Mundua
aldatu- 1340 – Joanes Gantekoa, Lancasterko eta Akitaniako dukea (h. 1399).
- 1405 – Joan II.a Gaztelakoa, Gaztela eta Leongo erregea (h. 1454).
- 1475 – Michelangelo Buonarroti, Pizkundeko eskultore, margolari, arkitekto eta olerkari italiarra zen.
- 1483 – Francesco Guicciardini, italiar historialari eta politikaria (h. 1540).
- 1492 – Luis Vives, filosofo eta humanista (h. 1540).
- 1508 – Humayun, Indiako Mogol Inperioaren bigarren gobernatzailea (h. 1556).
- 1619 – Cyrano de Bergerac, frantziar dramaturgoa (h. 1655).
- 1784 – Anselme Gaëtan Desmarest, frantziar zoologo eta idazlea (h. 1838).
- 1787 – Joseph von Fraunhofer, alemaniar fisikaria (h. 1826).
- 1792 – Jean-Jacques Willmar, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1866).
- 1798 – Jacques Jasmin, okzitaniar poeta (h. 1864).
- 1806 – Elizabeth Barrett Browning, Viktoriar Aroko ingeles idazlea (h. 1861).
- 1823 – Karlos Württembergekoa, Württembergeko erregea (h. 1891).
- 1829 – Émile-François Chatrousse, frantziar eskultorea (h. 1896).
- 1831 – Philip Sheridan, estatubatuar jenerala (h. 1888).
- 1834 – George du Maurier, frantziar ingeles marrazkilari, umorista grafiko eta idazlea (h. 1896).
- 1835 – Maria Aleksandrovna Blank, Vladimir Leninen ama (h. 1916).
- 1854 - Jeanne Loiseau, frantziar poeta, idazlea, itzultzailea eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (h. 1921).
- 1866 – Georges Dumas, frantziar filosofoa, sendagilea eta psikologoa (h. 1946).
- 1869 – Francisca Herrera Garrido, galiziar idazlea (h. 1950).
- 1872 – Johan Bojer, norvegiar kontalari eta eleberrigilea (h. 1959).
- 1880 – Jameson Adams, britainiar meteorologoa eta Antartikako esploratzailea (h. 1962).
- 1881 – María Blanchard, espainiar margolaria, kubismoaren 'dama handia' (h. 1932).
- 1884 – María Collazo, uruguaiar hezitzaile eta kazetaria, feminista, sindikalista eta anarkista (h. 1942).
- 1889 – Marianne Beth, austriar abokatu eta feminista judua, zuzenbidean doktoratu zen lehen austriar emakumea (h. 1984).
- 1891 – Victoria Kent, espainiar abokatu eta politiko errepublikazalea (h. 1987).
- 1896 – Norodom Suramarit, Kanbodiako erregea (h. 1960).
- 1900 – Gina Cigna, italiar soprano dramatikoa (h. 2001).
- 1901 – Naum Illitx Akhiezer, sobietar matematikaria (h. 1980).
- 1903 – Kōjun enperatriza, Japoniako enperatriz ezkontidea (h. 2000).
- 1904 –
- Marisa Roesset Velasco, espainiar margolari figuratiboa eta irudigilea (h. 1976).
- Hugh Williams, ingeles aktore eta antzerkigilea (h. 1969).
- 1909 – Stanisław Jerzy Lec, poloniar idazle eta poeta, aforismo ezagunak idatzitakoa (h. 1966).
- 1912 – Patricia Ryan Nixon, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1993).
- 1917 –
- Will Eisner, estatubatuar komikigilea (h. 2005).
- Samael Aun Weor, kolonbiar idazle esoterista, mugimendu neognostiko baten sortzailea (h. 1977).
- 1920 – Lewis Gilbert, ingeles zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilaria (h. 2018).
- 1924 –
- Sarah Caldwell, estatubatuar antzerki enpresaburua, orkestra zuzendaria eta musikaria (h. 2006).
- Ottmar Walter, alemaniar futbolaria (h. 2013).
- 1926 –
- Alan Greenspan, estatubatuar politikari eta ekonomialaria.
- Andrzej Wajda, poloniar zinemagilea (h. 2016).
- 1927 – Gabriel García Márquez, kolonbiar idazlea eta kazetaria, 1982ko Literaturako Nobel Saria (h. 2014).
- 1929 –
- Nicolas Bouvier, frantziar, idazle, argazkilari eta bidaiaria (h. 1998).
- Günter Kunert, alemaniar idazlea (h. 2019).
- 1930 – Lorin Maazel, estatubatuar biolinista eta orkestra zuzendaria (h. 2014).
- 1931 – Carla Lonzi, arte-kritikoa eta idazlea, 70eko hamarkadako feminismo italiarraren irudi nagusia (h. 1982).
- 1932 – Bronisław Geremek, poloniar historialaria eta politikaria (h. 2008).
- 1933 – Américo Lopes, portugaldar futbol atezaina (h. 2023).
- 1937 –
- Guy Boniface, frantziar errugbilaria (h. 1968).
- Valentina Terexkova, sobietar kosmonauta, historian lehen aldiz espaziora irtendako emakumea.
- 1939 – Margarita Borboi Borboikoa, Espainiako infanta.
- 1941 – Marilyn Strathern, britainiar antropologoa.
- 1942 – Svetlana Gannuxkina, errusiar matematikari eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1944 – Kiri Te Kanawa, zeelandaberritar sopranoa.
- 1946 –
- David Gilmour, britainiar musikari, konpositore eta multiinstrumentista.
- Martin Kove, estatubatuar zinema eta telebistako aktorea.
- 1947 –
- Dick Fosbury, estatubatuar atleta, altuera jauzian aditua eta Fosbury Flop teknikaren asmatzailea (h. 2023).
- Rob Reiner estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria.
- 1950 – Trini Cornellana Puigarnau, kataluniar alpinista eta medikua.
- 1953 – Carolyn Porco, estatubatuar astronomoa, planeta-zientzialaria.
- 1954 – Harald Schumacher, alemaniar futbol atezain ohia.
- 1955 – Cyprien Ntaryamira, Burundiko presidentea (h. 1994).
- 1959 – Tom Arnold, estatubatuar aktore eta umorista.
- 1962 – Rita Sargsyan, Armeniako lehen dama eta musika-socialite eta maistra (h. 2020).
- 1963 - Ángela Rodicio, galiziar kazetaria, berriemailea eta idazlea.
- 1964 – Sandro Rosell, kataluniar marketing enpresaria.
- 1965 –
- Cristina Gallo, asturiar kirol-kazetaria, aktibista eta idazlea.
- Amparo Noguera, txiletar aktorea.
- 1968 –
- Moira Kelly, estatubatuar ahots-aktorea eta abeslaria.
- Masanori Sanada, japoniar futbolaria (h. 2011).
- 1969 –
- Andrea Elson, estatubatuar aktore eta modelo ohia.
- Jintara Poonlarp, thailandiar abeslari eta aktorea .
- 1970 – Pablo Goncálvez, uruguaitar serie-hiltzailea.
- 1971 –
- Servais Knaven, herbeheretar txirrindulari ohia.
- Domingo Villar, galizierazko eleberri beltz idazlea (h. 2022).
- 1972 – Shaquille O'Neal, NBAko estatubatuar jokalaria.
- 1975 –
- James Rhodes, britainiar musika klasikoko piano-jolea eta idazlea.
- Patrick deWitt, kanadar idazlea .
- 1977 – Kelchie Arizmendi, mexikar telenobela-aktorea.
- 1978 – Teruaki Kurobe, japoniar futbolari ohia.
- 1979 – Tim Howard, estatubatuar futbolaria.
- 1984 – Leïla Bekhti, frantziar aktorea.
- 1986 – Belen Ortega, espainiar komiki-marrazkilaria.
- 1987 - Blanca Manchon, espainiar estropadalaria da, Mistral RS:X kategorietan aditua.
- 1988 – Pedro Orfila, asturiar futbolaria.
- 1989 –
- Jonathas de Jesus, brasildar futbolaria.
- Agnieszka Radwańska, poloniar tenislari ohia.
- 1990 –
- Clara Lago, espainiar aktorea.
- Patricia Rodríguez, espainiar modeloa.
- 1991 – John Jenkins, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
- 1992 – Gloria Rodríguez Sánchez, espainiar txirrindularia, pistan aditua.
- 1996 – Timo Werner, alemaniar futbolaria.
- 2002 – Yang Shuyu, txinatar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1830 – Jean Dyzès, lapurtar politikaria, Parisen (j. 1742).
- 1853 – Juan de la Granja, bizkaitar enpresaburu eta diplomazialaria, Mexiko Hirian (j. 1785).
- 1879 – Jean-Baptiste-Pierre Lafitte, lapurtar antzerkigile, eleberrigile, eta kazetaria, Parisen (j. 1796).
- 1888 - Francisco Huder, Iruñeko alkatea (j. 1829).
- 1919 – Wenceslao Orbea, gipuzkoar politikari eta abokatua.
- 1943 – Marie Politzer, lapurtar militante komunista eta nazien kontrako erresistentziako kidea, Auschwitzen (j. 1905).
- 1997 – Jesus Abrego, Abrego I.a, Arroizko magoa, nafar erremontelaria (j. 1910).
- 1998 – Emilio Alonso Arbeletxe, euskal herritar saskibaloi jokalaria, Madrilen (j. 1913).
- 2006 – Pedro Maria Iturriaga, bizkaitar futbolaria (j. 1939).
- 2012 – Elias Garralda, nafar margolaria, Oloten (j. 1926).
- 2015 – Sabino Andonegi, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (j. 1931).
- 2018 – Fermin Ezkurra, Osasunako presidentea 23 urtez (j. 1922).
- 2020 – Angel Ibisate, arabar apaiza eta euskaltzain urgazlea (j. 1932).
Mundua
aldatu- 1040 – Alhazen, arabiar fisikaria (j. 965).
- 1052 – Emma Normandiakoa, Ingalaterra, Danimarka eta Norvegiako erregina. (j. c. 984)
- 1238 – Al-Kamil, Egipto eta Siriako sultana (j. c. 1180).
- 1531 – Pedrarias Dávila, espainiar konkistatzailea (j. c. 1444).
- 1638 – Paulus Moreelse, herbeheretar margolaria (j. 1571).
- 1649 – Frans Pietersz, barroko garaiko holandar margolaria (j. 1573).
- 1754 – Henry Pelham, Britainia Handiko lehen ministroa (j. 1694).
- 1762 – Antonieta Brunswick-Wolfenbüttelekoa, Brunswick-Wolfenbütteleko dukesa (j. 1696).
- 1796 – Guillaume-Thomas Raynal, frantziar historialaria eta filosofoa (j. 1713).
- 1815 – Lungtok Gyatso, bederatzigarren Dalai Lama (j. 1806).
- 1836 – Davy Crockett, estatubatuar abenturazalea, esploratzailea eta politikaria (j. 1786).
- 1842 - Constanze Mozart, Wolfgang Amadeus Mozarten emaztea (j. 1762).
- 1851 – Manuel Llauder, kataluniar noble eta militarra (j. 1789).
- 1888 – Louisa May Alcott, estatubatuar eleberrigile, ipuin idazle eta poeta (j. 1832).
- 1895 – Camilla Collett, norvegiar eleberrigile feminista (j. 1813).
- 1899 – Kaʻiulani, Hawaiiko Erresumako azken printzesa (j. 1875).
- 1900 – Gottlieb Daimler, alemaniar ingeniaria, automobilgintzaren aitzindarietako bat (j. 1834).
- 1917 – Jules Vandenpeereboom, Belgikako lehen ministroa (j. 1843).
- 1918 – John Redmond, irlandar politikari nazionalista eta abokatua, Irlandako Alderdi Parlamentarioaren buruzagia (j. 1856).
- 1930 – Alfred von Tirpitz, alemaniar almirantea (j. 1849).
- 1932 – John Philip Sousa, estatubatuar musikagile eta banda-zuzendaria (j. 1854).
- 1937 – Rudolf Otto, alemaniar filosofo eta teologo luteranoa (j. 1869).
- 1938 – Michel Giacobini, frantziar astronomoa (j. 1873).
- 1945 – Rudolf Karel, txekiar musikagilea (j. 1880).
- 1950 – Albert Lebrun, Frantziako Errepublikako 15. presidentea (j. 1871).
- 1951 – Ivor Novello, galestar konposatzailea, abeslaria eta aktorea (j. 1891).
- 1955 – Mammad Amin Rasulzadeh, Azerbaijango Errepublika Demokratikoko lehen lehendakaria eta bakarra (j. 1884).
- 1964 – Paulo Greziakoa, Greziako erregea (j. 1901).
- 1966 - Thérèse Le Prat, frantziar argazkilaria (j. 1895).
- 1967 – Zoltán Kodály, hungariar musikagile, pedagogo, eta folklore-ikertzailea (j. 1882).
- 1973 –
- Pearl S. Buck, estatubatuar idazlea, 1938ko Literaturako Nobel Saria (j. 1892).
- Alexander Ptutxko, sobietar zinema zuzendaria (j. 1900).
- 1982 – Ayn Rand, judu jatorriko errusiar-estatubatuar filosofo eta idazlea, objektibismoaren garatzailea (j. 1905).
- 1984 – Martin Niemöller, alemaniar teologo eta ministro protestantea, nazien aurka nabarmendu zena (j. 1892).
- 1985 – Elise Harmon, estatubatuar fisikaria, kimikaria eta asmatzailea (j. 1909).
- 1986 – Georgia O'Keeffe, estatubatuar margolaria (j. 1887).
- 1990 – Taro Kagawa, japoniar futbolaria (j. 1922).
- 1992 – Maria Helena Vieira da Silva, portugaldar-frantziar margolaria (j. 1908).
- 1993 – Valentina Borisenko, sobietar xakelaria (j. 1920).
- 1994 –
- Mélina Mercouri, greziar aktorea (j. 1920).
- Ken Noritake, japoniar futbolaria (j. 1922).
- 1997 – Michael Manley, Jamaikako lehen ministroa (j. 1924).
- 1999 – Isa bin Salman Al Khalifa, Bahraingo emirra (j. 1933).
- 2004 - Luisa Villalta Gomez, galiziar idazlea, filologoa eta biolin-jotzailea (j. 1957).
- 2005 –
- Hans Bethe, alemaniar-estatubatuar fisikaria, 1967ko Fisikako Nobel Saria (j. 1906).
- Teresa Wright, estatubatuar aktorea (j. 1918).
- 2007 –
- Jean Baudrillard, frantziar soziologo, filosofo, argazkilari eta pentsalari politikoa (j. 1929).
- José Luis Coll, espainiar aktore, umorista eta idazlea, Tip y Coll umorista bikotea osatzeagatik ezaguna (j. 1931).
- 2009 – Henri Pousseur, belgikar musikagilea eta musikaren teorikoa (j. 1929).
- 2013 –
- Sabine Bischoff, florete modalitateko alemaniar eskrimalaria (j. 1958).
- Alvin Lee, ingeles abeslari, egile abeslari eta gitarra-jotzailea, Ten Years After blues rock taldeko kidea (j. 1944).
- 2015 – César Bernal, uruguaiar palaria, gomazko eta larruzko paletan aritua (j. 1935/1936).
- 2016 – Nancy Reagan, Estatu Batuetako Lehen Dama (j. 1921).
- 2018 – John E. Sulston, ingeles biologoa, Medikuntzako Nobel Saria (j. 1942).
- 2020 –
- Anne-Marie Berglund, suediar idazlea (j. 1952).
- McCoy Tyner, estatubatuar jazz pianojolea (j. 1938).
- 2022 –
- Margit Korondi, hungariar gimnasta (j. 1932).
- Pau Riba, kataluniar folk kantautore, artista ikonoklasta eta idazlea (j. 1948).
- 2023 –
- Georgina Beyer, zeelandaberritar politikaria, mundu osoan bere burua transgenerotzat aho betez aitortutako lehenengo alkate eta legebiltzarkide transgeneroa (j. 1957).
- Traute Lafrenz, alemaniar medikua eta nazismoaren aurkako erresistentziaren borrokalaria, bizirik geratzen zen Arrosa Zuria taldeko azken kidea (j. 1919).
- Josef Vojta, txekiar futbolaria (j. 1935).
- Julene Etxenike, gipuzkoarra, Euskal Herriko mendizale aitzindaria (j. 1943)
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Bittor/Bittore/Bittori, Txaber eta Txabi (Txabi Etxebarrietaren oroiminez).
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Raaflaub, Kurt A.; Toher, Mark; Bowersock, Glen Warren. (1990). Between Republic and Empire: Interpretations of Augustus and His Principate. University of California Press ISBN 978-0-520-08447-6. (Noiz kontsultatua: 2024-03-05).
Kanpo estekak
aldatu
