Rapa Nui Parke Nazionala

Rapa Nui Parke Nazionala
Rapa Nui Parke Nazionala
	Gizateriaren Ondare
	II. maila: parke nazional
Datu orokorrak
Mota	Parke nazional
Azalera	6.908,06 ha
Eponimoa	Rapa Nui (etnia)
Geografia
Koordenatuak	27°04′22″S 109°20′55″W / 27.072877°S 109.348579°W
Kokapena	Pazko uharte
Estatu burujabe	Txile
Eskualdea	Valparaíso eskualdea
Probintzia	Isla de Pascua Province
Leku geografikoa	Pazko uharte

Rapa Nui Parke Nazionala Txileko Pazko uhartean kokaturik dagoen parke nazionala da, 1995 urtean UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuena^[1]. Rapa Nui Pazko uhartearen polinesierazko izena da. Bertan tente dauden 887 moaiengatik mundu mailan ezaguna da.

Geografia

Polinesiaren eremu kulturalean kokaturik dagoen arren oso aparte dagoen uhartea da^[2]. Txiletik 3.700 kilometroko distantziara dago eta Pitcairn uharteetatik 2.200 kilometrotara^[2]. Itxura triangeluarra du^[3], 23 kilometroko luzera eta 11 kilometroko zabalerarekin. Kostalde malkartsua du eta hainbat sumendi ditu^[4], altuen den Maunga Terevakak 511 metroko garaiera du^[5].

Historia

Rapa Nui Parke Nazionala¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Moaia
Mota	Kulturala
Irizpideak	i, iii, v
Erreferentzia	715
Kokalekua	Txile
Eskualdea²	Hego Amerika / Karibe
Izen ematea	1995 (XIX. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Rapa Nui jendea bertan bizi izan zen 300 urtearen inguruan. Hauek Te Pito o TeHenua izena eman zioten, "munduaren amaiera" esan nahi du^[6]. X eta XVI mendeen artean aldareak eta moai izeneko estatua erraldoiak eraiki zituzten^[1].

Uhartera iritsi zen aurreneko europarra Jacob Roggeveen esploratzaile herbeheretarra izan zen^[7]. 1722ko Pazko egunean aurkitu zuen, hortik uhartearen izen ofiziala. Txilek 1888 urtean eskuratu zuen uhartea eta 1935 urtean gobernuak Parke Nazionala ezarri zuen uhartearen eremu batean. Pazkotarrak hiriburuaren ondoko erreserba batean sartu zituzten eta lurrak artzantzarako erabili ziren. 1964 urtean independentzia mugimenduak hasi ziren. 1980 hamarkadan artzantza bukatu eta uharte guztira hedatu zen Parke Nazionala.

Moaiak

Parke Nazionaleko ondasun ezagunenak moai izeneko estaua erraldoiak dira. Guztira 887 moai daude. Txikienak 2 metrotako garaiera du eta haundienek 20 metro ere hartzen dituzte. Estatua gehienak sumendietako basalto hori-marroi landuak dira, batzuk eskoria gorriz ere eginak daude. Ozeanoari begira ezarrita daude, kostaldeari paralelo. Harrobietan bukatu gabeko hainbat moai ere aurkitzen dira.

Ahu Akivi zazpi moaitako multzo bat da, uhartean bereziki sakratua kontsideratzen dena^[8]. XV mendearen inguran eraiki zen eta zerua aztertzeko santutegi bat dela uste da^[7].

Fauna eta flora

Uharte isolatua izanik, animalia eta landare endemiko ugari aurkitzen dira.

Aurkituriko 145 landare espezietatik 45 dira endemikoak. Polinesiarrak iritsi aurretik baso zabal batek estaltzen zuen uhartea, Sophora toromiro espezieko zuhaitzak ziren^[2]. Gaur egun ordea ez dago zuhaitzik eta belarrak, iratzeek eta zuhaixka batzuk bakarrik daude^[2].

Uhartean dauden ugaztun bakarrak karraskariak eta haragijaleak dira. Narrastiei dagokienez, hiru itsas dordoka espezie daude eta bi musker espezie. Lau txori espezie ere badaude^[2].