Richard Nixon

Richard Milhous Nixon (Yorba Linda, Kalifornia, 1913ko urtarrilaren 9a - New York, 1994ko apirilaren 22a) estatubatuar politikaria izan zen. Estatu Batuetako 37. presidentea izan zen 1969–1974 bitartean. Dimisioa eman behar izan zuen Watergate eskandaluagatik.

Richard Nixon
Irudi gehiago
37. Ameriketako Estatu Batuetako Presidentea 1969ko urtarrilaren 20a - 1974ko abuztuaren 9a ← Lyndon Baines Johnson - Gerald Ford → Hautetsia: 1968 United States presidential election (en) , 1972 United States presidential election (en) 29. Ameriketako Estatu Batuetako Presidente-Hautetsia 1968ko azaroaren 5a - 1969ko urtarrilaren 20a ← John Fitzgerald Kennedy - Jimmy Carter → Hautetsia: 1968 United States presidential election (en) 36. Ameriketako Estatu Batuetako Presidenteordea 1953ko urtarrilaren 20a - 1961eko urtarrilaren 20a ← Alben W. Barkley - Lyndon Baines Johnson → Hautetsia: 1952 United States presidential election (en) , 1956 United States presidential election (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1951ko urtarrilaren 3a - 1953ko urtarrilaren 1a - Thomas Kuchel → Barrutia: California Class 3 senate seat (en) Hautetsia: 1950 United States Senate election in California (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1950eko abenduaren 1a - 1951ko urtarrilaren 3a ← Sheridan Downey Barrutia: California Class 3 senate seat (en) Hautetsia: 81st United States Congress (en) Ameriketako Estatu Batuetako Ordezkarien Ganberako kidea 1947ko urtarrilaren 3a - 1950eko abenduaren 1a ← Jerry Voorhis - Patrick J. Hillings → Barrutia: California's 12th congressional district (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Richard Milhous Nixon
Jaiotza	Yorba Linda, 1913ko urtarrilaren 9a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Manhattan, 1994ko apirilaren 22a (81 urte)
Hobiratze lekua	Richard Nixon Presidential Library and Museum (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	Francis A. Nixon
Ama	Hannah Milhous Nixon
Ezkontidea(k)	Patricia Ryan Nixon  (1940ko ekainaren 21a -  1993ko ekainaren 22a)
Seme-alabak	ikusi Tricia Nixon Cox Julie Nixon Eisenhower
Haurrideak	ikusi Donald Nixon (en) Edward Nixon (en)
Hezkuntza
Heziketa	Whittier College (en) 1934) Whittier High School (en) Duke University School of Law (en) 1937) Duke Unibertsitatea Fullerton Union High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, ofizierra, abokatua, autobiografialaria eta estatu-politikaria
Lateralitatea	eskuina
Altuera	182 zentimetro
Lantokia(k)	Washington Whittier eta La Habra
Jasotako sariak	ikusi American Campaign Medal Asiatic-Pacific Campaign Medal World War II Victory Medal Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic  (1988ko abenduaren 3a) Time Person of the Year  (1971) Time Person of the Year  (1972) National Defense Service Medal Armed Forces Reserve Medal Commendation Medal Ellis Island Medal of Honor Italiar Errepublikako Merituaren Ordena Nishan-e-Pakistan
Kidetza	American Legion (en) Veterans of Foreign Wars (en) Arte Ederren Akademia (Frantzia)
Mugimendua	Kondor operazioa
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada
Gradua	lieutenant commander (en) captain 3rd rank (en)
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra Pazifikoko Gerra Second Indochina War (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Adiskideen Erlijiozko Elkartea
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa

Bizitza

1945ean Alderdi Errepublikanoko kide egin zen, eta 1951n senatari hautatu zuten. Gogor jardun zuen komunistatzat salatzen zituen funtzionarioen aurka. 1952tik 1960 arte presidenteorde izan zen, eta presidente gisa jardun zuen Eisenhower gaixorik egon zen bitartean ere. 1960an, Alderdi Errepublikanoaren hautagaia izan zen presidentetzarako hauteskundeetan, baina John F. Kennedy demokrata gailendu zitzaion.

1968an presidente hautatu zuten. Barne-politikan, gogor zapaldu zituen Vietnamgo Gerrak eragin zituen protesta eta iskanbila larriak, eta arrazakeriaren aurka borrokatzen ziren beltzen erakundeak. Kanpo-politikan, Vietnamgo Gerra izan zuen arazo nagusia; konponbide gisa Estatu Batuetako gudarostea pixkanaka handik ateratzen saiatu zen baina, aitzitik, vietnamizazio-politika horrek Indotxina osora hedatu zuen gerra; 1972an, bonbardaketa latzak agindu zituen Hanoin eta Hai Phongen, baina, Estatu Batuek gerra galdua zutela ikusirik, azkenean bake-hitzarmen bat negoziatu behar izan zuten vietnamdarrekin. Txinako Herri Errepublikarekin hitzarmenak egin zituen Estatu Batuetako lehen presidentea izan zen. Bestalde, arma estrategikoen kopurua mugatzeko hitzarmenak egin zituen Sobietar Batasunarekin.

1972an berriro izendatu zuten presidente. Israeldarrei lagundu zien Yom Kippur Gerran, eta 1973ko Txileko estatu kolpean Augusto Pinocheten alde esku hartzeko agindu zuen. Henry Kissinger estatu-idazkariak eragin handia izan zuen haren kanpo-politikan. 1974ko abuztuaren 9an, kargua utzi behar izan zuen Watergate auziagatik.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Nixon fundazioaren webgunea, nixonfoundation.org
• (Ingelesez) Richard Nixonen biografia Etxe Zuriaren webgunean, whitehouse.gov

• Datuak: Q9588
• Multimedia: Richard Nixon / Q9588