Saunders Lewis

John Saunders Lewis (Wallasey, Merseyside, Ingalaterra, 1893ko urriaren 15a – , 1985eko irailaren 1a) galeserazko poeta, antzerkigile, historialari, literatura kritikari eta politikari galestarra izan zen.

Saunders Lewis
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	John Saunders Lewis
Jaiotza	Wallasey, 1893ko urriaren 15a
Herrialdea	Erresuma Batua Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  1927ko apirilaren 12a)
Bizilekua	Penarth
Heriotza	Cardiff, 1985eko irailaren 1a (91 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Margaret Gilcriest (en)
Seme-alabak	ikusi Mair Saunders Lewis (en)
Familia	ikusi Siwan Jones (en) (biloba)
Hezkuntza
Heziketa	Liverpoolgo Unibertsitatea
Hizkuntzak	galesa frantsesa ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	historialaria, politikaria, idazlea, poeta, literatura-kritikaria, antzerkigilea eta akademikoa
Lan nabarmenak	ikusi Siwan (en) Blodeuwedd (en) Q18535475 Buchedd Garmon (en) 'Gymerwch chi sigaret? (en)
Genero artistikoa	antzerkia olerkigintza
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Britainia Handiko Armada
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Lehen urteak

Familia galestar batean jaio zen, herrialdetik kanpo. Liverpoolgo unibertsitatean ikasten zebilela Lehen Mundu Gerrak harrapatu zuen eta soldadu ibili zen Hego Galesko talde batekin. Gerratea amaituta, Swanseako unibertsitatean segitu zuen, eta garai hartan literaturari buruzko lan aipagarriak idatzi zituen: A School of Welsh Augustans (1924), Williams Pantycelyn (1927) eta Braslun o hanes llenyddiaeth Gymraeg ("An outline history of Welsh literature") (1932).

Plaid Cymruren sorrera

Gerran bizi izandakoak gehi Irlandako independentziaren prozesuarekiko kidetasunak piztu zioten nazionalismoaren grina, eta 1925ean Gwynedden burututako Eistedfodd batean Galesko alderdi politiko baten inguruan hasi zen hausnartzen, beste lagun batzuekin batera, eta urte hartako abuztuan Plaid Cymru sortu zuten. Alderdiaren helburu nagusia Gales galeseraduna sortzea izan zen. Izan ere, urte haietan hiztunen beherakada nozitzen ari ziren.

Lewis alderdiaren presidentea izan zen 1926tik 1939ra, eta haren beste helburuen artean galestarrengandik gutxitutasun konplexua ezabatzea izan zen.

Llŷn 1936

1936an gertakari batek astindu zuen gizartea: Ingalaterrako agintariek Llŷn inguruan (Gwynedd) lehergailuen eskola bat eraikitzea erabaki zuten. Protesta handiak egin zituzten honen aurka, eta Saundersek Erresuma Batuko Gobernuari idatzi zion, "Galesko kultura, hizkuntza eta literaturaren kabiak direnak gerrarako bide basatiak bultzatzeko leku bihurtzea" gaitzetsiz. Irailaren 8an eskolaren eraikina sutan ipini zuten, eta Saunders eta beste kide bi epaitu eta kartzelaratu zituzten.

Bigarren Mundu Gerra

Alderdiaren barruan, Bigarren Mundu Gerraren aurrean jarrera kontrajarriak zeuden, eta Lewis britainiar armadari uko egitearen aldekoa zen. Bitartean, barne hauteskundeak galdu zituen William John Gruffydden aurrean.

Hizkuntzaren patua

1962an Saunders Lewisek irratian hitzaldia eman zuen, "Tynged yr iaith" izenburukoa ("Hizkuntzaren patua"), hiztunen galeraren arriskua aurreikusiz eta ekintzei ekiteko deituz. Urte hartako abuztuan Cymdeithas yr Iaith Gymraeg elkartea sortu zuten, gaur egun ere presio-talde nagusia dena.

Bibliografia

Idazle moduan, galeseraz lan egin zuen nagusiki, batik bat antzerkia landuz, ingelesez ere idatzi izan bazuen ere. Samuel Becketten En attendant Godot ere itzuli zuen, besteak beste.

1970ean Literaturako Nobel Sarirako izendatu zuten, bere garaiko idazle galestarrik garrantzitsuenen artean baitzegoen.

Hauek dira haren lanik aipagarrienak:

Antzezlanak

• Blodeuwedd ("Loreen emakumea", 1925)
• Buchedd Garmon ("Germanusen bizitza", 1936)
• Siwan (1956)
• Gymerwch chi sigarét? ("Zigarroa edukiko duzu?", 1956)
• Brad ("Saldukeria", 1958)
• Esther (1960)
• Cymru fydd ("Biharko Gales", 1967).

Eleberriak

• Monica (1930)
• Merch Gwern Hywel ("Gwern Hywelen alaba", 1964)

Saioak

• Canlyn Arthur ("Arthurri jarraituz", 1938)
• Ysgrifau dydd Mercher ("Asteazkeneko saioak", 1945)
• Meistri'r canrifoedd ("Mendeetako maisuak", 1973)
• Meistri a'u crefft ("Maisuak eta euren trebetasuna", 1981)
• Ati ŵyr ifainc ("Ekin, gazteak", 1986).

Ikus, gainera

• Galestar ezagunen zerrenda

Kanpo estekak

• (Ingelesez) "Tynged yr Iaith"

• Datuak: Q2420498
• Multimedia: Saunders Lewis / Q2420498