Téviec uhartea
Téviec, Théviec ere idatzia, Quiberon penintsulako istmoaren mendebaldean dagoen uharte bat da, Saint-Pierre-Quiberon komunatik gertu, Bretainian. Uhartea aztarnategi arkeologiko garrantzitsua da, gizakiek Mesolito garaian okupatu baitzuten. Aurkikuntza asko 6.700 urte lehenagokoak dira. Hogei bat pertsonaren gorpuzkiak aurkitu izan dira. Aurkikuntzarik nabarmenetako bat bortizki hil ziren bi emakume gazteren hilobia izan zen; antza denez, hilobi zaindu bat egin zieten, adarkadurazko "sabai" baten azpian, beren gorputzak maskorrez egindako bitxiz apainduta.
| Téviec uhartea | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mota | uharte |
| Luzera | 0,46 km |
| Zabalera | 0,19 km |
| Azalera | 0,08 km² |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 47°33′22″N 3°09′55″W / 47.5561°N 3.1653°W |
| Estatu burujabe |  Frantzia |
| Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia |
| Defense and Security zone of France | Western defense and security zone |
| Eskualdea |  Bretainia |
| Departamendua | Morbihan |
| Frantziako udalerri | Saint-Pierre-Quiberon |
| Ur-gorputza | Ozeano Atlantikoa |
Estatusa
aldatuTéviec uhartea jabetza pribatua da. 1982ko urtarrilaren 12tik, ekosistemak zaintzeko helburuarekin, biotopoa (frantsesez: arrêté préfectoral de protection de biotope-APPB) babesteko programa baten xedea da. Horren ondorioz, uhartean apirilaren 15etik abuztuaren 31ra lehorreratzea debekatuta dago.[1]
Aztarnategia
aldatu1920ko hamarkadatik, 1928 eta 1934 bitartean, Marthe eta Saint-Just Péquart-ek osatutako arkeologo bikoteak Mesolitoko hilobi bat aurkitu zuen, Téviec izeneko uhartean, Morbihanen. Arkeologia hastapenetan zegoen artean, eta Téviecekoarenaren pareko kalitateko nekropoli prehistorikoak oso urriak ziren Europan. Eskeletoen artean, Péquartarrek K6 izendatu zutenak bazuen komunitate zientifiko osoaren jakin-mina piztu zuen berezitasun bat, bizkarrezurrean sartutako bi gezi mutur: aurkikuntza horrek zalantzan jarri zuen Mesolitoko gure arbasoak ehiztari-biltzaile baketsuak ziren ustea.[2]
Bretainiako garaiko aztarnategi bakanetakoa da uhartea, Pointe de la Torche, Hoëdic eta Beg er Vil aztarnategiekin batera. Garai batean, itsasoaren maila gaur egun baino askoz baxuagoa zen, eta Mantxako kanala oinez zeharkatzeko aukera zegoen; orduan Téviec aintzira batean zegoen. Populazio-lekuetatik gertu zabortegi garrantzitsuak aurkitu ziren non hegaztien, txipiroien, zetazeoen, krustazeoen, moluskuen, arrainen eta lurreko ugaztunen (oreinak, orkatzak, basurdeak, txakurrak, etab.) hondakinak zeuden. Téviec-eko ehiztari-biltzaileek zabortegietan lurperatzen zituzten hildakoak, eta horrek hilobiak babesten lagundu zuen, maskorren karbonatoak giza eskeletoak zoru azidotik isolatu baitzituen.
Silexezko mikrolito ugarirekin batera, hezur eta adarreko tresna asko agertu ziren. Gaur egun 6740 eta 5680 urte artekoak direla pentsatzen da. Horrek uste baino okupazio luzeagoa adierazten du, Neolito garaiaren hasieran amaitzen baita.[3] Téviec-en aurkitutako hamar hobi komunetan 23 pertsona zeuden guztira, helduak eta haurrak barne. Lurperatutako pertsona batzuek indarkeriazko heriotza jasan zutela dirudi. Gizon bati silexezko gezi mutur bat aurkitu zioten orno batean. Beste hilobi batean, indarkeria zantzuak aurkitu zituzten 25-35 urte bitarteko bi emakumeren gorpuetan, "Téviec-eko damak" izenarekin ezagunak.
Gorpuak kontu handiz lurperatu zituzten lurrean zulatutako zulo batean eta zabortegiko hondakinez estalita.[4] Adarrez egindako sabai batek babestu zituen, eta ehorztetxe batez hornitua zegoen, silexezko piezak, txerri-hezurrak eta lepokoetan maskorrez egindako bitxiak eta beso eta zangoetarako eskumuturrekoak barne. Ehorzketaren multzoa pieza bakar batean induskatu zen eta gaur egun Toulouseko Museoan dago ikusgai. 2010ean zaharberritzeak sari nazionala irabazi zuen.[5]
Film dokumentala
aldatuTéviec, heriotza Mesolitikoan (Téviec, meurtre au Mésolithique) izenburuarekin 2022an dokumentala egin zuen Vivendi Lundik. 2000ko hamarkadaren hasieran, Tévieceko eskeletoek berriro piztu zuten komunitate zientifikoaren interesa, eta Grégor Marchand arkeologoak eta beronen taldeak ikerketari berrekin zioten, ezagutzen dugun Mesolitoko lehenengo homizidioa nola gertatu zen jakin nahian. Hori guztia 52 minutuko dokumentalean azaltzen da.[6] [7]
Iruditegia
aldatu-
"Téviec-eko damak". -
-
-
Aurkitutako maskorrak eta apaindegiak.
Erreferentziak
aldatu- ↑ https://web.archive.org/web/20120422075415/http://www.golfedumorbihan.org/reglementation-reserve/reglementation-golfe-morbihan-articles/espaces-proteges/item/53-reglementation-iles-golfe-morbihan
- ↑ https://ficab.org/catalogo-productos-ficha.php?lng=eu&id_producto=657&id_coleccion=148
- ↑ https://www.persee.fr/doc/bspf_0249-7638_1999_num_96_2_10942
- ↑ Orliac, M.; Masset, C. (1988). «Téviec et Hoëdic, Morbihan». Leroi-Gourhan, A., ed. Dictionnaire de la Préhistoire. Presses universitaires de France. 1085-1086. or.
- ↑ Bruno Boulestin, « Les sépultures mésolithiques de Téviec et Hoedic : révisions bioarchéologiques », Archaeopress, Oxford, 2016. [1]
- ↑ https://ficab.org/catalogo-productos-ficha.php?lng=eu&id_producto=657&id_coleccion=148
- ↑ https://www.diariovasco.com/culturas/documental-sobre-homicidio-10000-anos-triunfa-ficab-20231118185907-nt.html
