Teruel

Teruel; Teruel; Tergüel
	Espainiako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Aragoi
Probintzia	Teruelgo probintzia
Alkatea	Emma Buj (en)
Izen ofiziala	Teruel
Jatorrizko izena	Teruel; Tergüel
Posta kodea	44001–44003
INEk ezarritako kodea	44216
Herriburua	Teruel
Geografia
Koordenatuak	40°20′37″N 1°06′26″W / 40.3436111°N 1.1072222°W
Azalera	440,414455 km²
Altuera	915 m
Mugakideak	Albarracín, Alfambra, Villastar, Rubiales, Cella, Celadas, Peralejos, Cuevas Labradas, Corbalán, La Puebla de Valverde eta Cubla
Demografia
Biztanleria	36.267 (2023); 367 (2022)
Dentsitatea	82 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	978
Ordu eremua	UTC+01:00
Hiri senidetuak	Lubliniec eta Kamianets-Podilsky
Matrikula	TE
	teruel.es

Teruel^[1] izen bereko probintziako hiriburua, Turia eta Alfambra ibaien bilgunean kokatua.

2006an 34.240 biztanle zituen eta 438 km²-ko azalera du. Horrenbestez, biztanle gutxien duen Espainiako hiriburua da, baina beste aldetik baita Aragoiko hirugarren udalerririk populatuena ere, Zaragoza eta Huescaren ondoren.

Monumentu nagusiak: gotiko-mudejar estiloko katedrala (XVI. mendea); dorre mudejarrak, San Pedro elizakoa, San Martin elizakoa, San Salvador elizakoa (XIII-XIV); Teruelgo maitaleen mausoleoa; Erdi Aroko gotorlekuen hondakinak; arkeologia museoa; eta apezpiku etxea (XI. mendea).

Merkataritza eta administrazio gune garrantzitsua da, nekazaritza-gaien merkatu garrantzitsua da, eta industria gunea ere badu. (eraikuntzarako gaiak, janari industria, altzarigintza).

Historia

Zeltiberiar hiria da jatorriz Turboleta izenekoa. Erromatarren kolonia ere izan zen ,Túrbula. Fenizioentzat, bestela, Thorbat edo Thorbet.

Musulmanen esku egon zen VIII. eta XII. mendeen artean, 1171. urtean Alfontso II.ak konkistatu zuen arte.

Oso gudu odoltsuak izan ziren bertan 1937 eta 1938 urteetan, Espainiako Gerra Zibilean, Errepublikaren aldekoek erresitentzia handia erakutsi zutenez.

Klima

Datu klimatikoak (Teruel)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.3	11.6	14.5	16.2	20.5	25.7	30.4	29.7	25.2	18.6	13.2	9.8	18.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-2.1	-1.1	0.4	2.6	6.5	10.2	12.8	13.0	9.9	5.7	1.2	-0.6	4.9
Pilatutako prezipitazioa (mm)	17	14	19	36	56	43	30	40	36	42	22	20	373
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	4	3	4	7	8	6	3	4	5	6	4	5	59
Hezetasuna (%)	75	68	62	62	62	58	52	56	62	70	74	79	66
^{[erreferentzia behar]}

Demografia

Teruelgo biztanleria
1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2005	2011
10.797	11.935	12.010	13.584	16.172	18.745	19.726	21.638	28.225	30.789	31.068	33.238	35.288

Ondarea

Katedralaren dorrea.

Mudejar artea

Teruel hiriko mudejar multzoa Gizateriaren ondaretzat izendatu zuten 1986an (San Pedro, Salvador, San Martín eta Katedralaren dorreak).

Art Nouveau

Pablo Monguió i Segura arkitekto tarragonarrak proiektatu zuen modernismoa hedatzea hirian, bertan bizi izan baitzen 1897 eta 1923 artean. En El Torico-ko enparantzan aztarnak daude La Madrileña eraikinaren aurrealdean eta Casa Ferrán-en. Casa Bayo, Casa Escriche edo Natalio Ferrán-en etxea, San Francisco kalean, beste adibide batzuk dira.^[2]

Ikus, gainera

Teruelgo udalerrien zerrenda

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz) Teruelgo Udalaren webgunea

Datuak: Q14336
Multimedia: Teruel / Q14336

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 32. arauaː Espainiako erresumako autonomia-erkidegoen, probintzien eta probintzia-hiriburuen izenak. .

[2] Art Nouveau European Route (Teruel).

[1]

[2]