درگاه:ایران

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش   درگاه ایران پرچم ایران پرچم ایران نشان رسمی ایران. نشان رسمی ایران ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است. وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد. فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است. مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد. بیشتر… ویرایش   نوشتار برگزیده شیراز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس است.شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی محدود شده‌است. شهر شیراز برطبق آخرین تقسیمات اداری به ۹ منطقهٔ مستقل شهری تقسیم شده و مساحتی بالغ بر ۱۷۸٫۸۹۱ کیلومتر مربع دارد.برپایهٔ آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، این شهر جمعیتی بالغ بر ۱٬۲۱۴٬۸۰۸ نفر داشته که این تعداد در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به ۱٬۴۵۵٬۰۷۳ افزایش پیدا کرده‌است.اولین اشاره به نام شیراز، بر روی لوح‌های گلی ایلامی به ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد که در ژوئن ۱۹۷۰ در هنگام کندن زمین برای ساخت کوره آجرپزی در گوشه جنوب غربی شهر یافت شده‌است . لوح‌های نوشته شده در ایلام قدیم به شهری به نام تیرازیس اشاره دارد. روز میانی بهار، ۱۵ اردیبهشت به نام روز شیراز نامگذاری شده‌است. ویرایش   گفتار برگزیده دی شیخ با چراغ همی گشت گرد شهر کز دیـو و دد ملولم و انسانم آرزوست گفتند یافـت می‌نشود جسته‌ایم ما گفت آن که یافت می‌نشود آنم آرزوست — مولوی دیوان شمس ویرایش   تاریخ ایران تمدن ایلام یا عیلام نام یکی از تمدن‌های ایران است که از سال ۳۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۴۰ سال قبل از تولد مسیح، در بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی فلات ایران گسترده بودند. تمدن ایلام یکی از قدیمی‌ترین و نخستین تمدن‌های جهان است. بر اساس بخش‌بندی جغرافیایی امروز، ایلام باستان سرزمین‌های خوزستان، فارس، ایلام و بخش‌هایی از استان‌های بوشهر، استان کرمان، لرستان، استان چهارمحال و بختیاری، و کرمانشاه و در دوران‌هایی تا جنوب دریاچه ارومیه را شامل می‌شد. بیشتر... ویرایش   اساطیر فریدون یکی از شخصیت‌های اساطیری ایران است. او پادشاه پیشدادی بود که بر پایه شاهنامه فردوسی پسر آبتین و از تبار جمشید بود و با یاری کاوه آهنگر بر ضحاک ستمگر چیره شد و او را در کوه دماوند زندانی کرد. سپس خود پادشاه جهان گشت. فریدون در پایان خسروانی جهان را میان سه پسرش سلم، تور و ایرج بخشید. او ایران را به ایرج داد، ولی سلم و تور نیرنگ کردند و ایرج را به کشتند. فریدون پس از آگاهی از این رخداد ایران را به منوچهر، نوه ایرج داد. بیشتر... ویرایش   پرچم پرچم ایران تا ۱۹۰۶ ویرایش   فرهنگ سیزده‌به‌در سیزدهمین روز از برج فروردین و از جشن‌های نوروزی است. در تقویم‌های رسمی ایران این روز روز طبیعت نامگذاری شده‌است و از تعطیلات رسمی است. ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده برج سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده ایست به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان میرسانیدند. بعد از سیزده به در، جشن‌های نوروزی پایان می‌پذیرد. بیشتر... ویرایش   آشپزی ایرانی باقالی‌پلو یکی از انواع پلوها در آشپزی ایرانی است که معمولا در جشن‌ها و مهمانی‌ها از آن استفاده می‌شود و البته در مهمانی آن را با گوشت بر سر سفره می‌آورند و به آن «باقالی‌پلو با گوشت» می‌گویند بیشتر... ویرایش   ایران در جهان بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه بزرگترین ذخیره روی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان ویرایش   رویداد برج ۱ آذر-۲۲ نوامبر - در قرون وسطا، روزی که زلزله شهر تاریخی نیشابور را ویران کرد. ۲ آذر-۲۳ نوامبر - شکست ایران در قادسیه و رد پیشنهاد انتقال پایتخت از تیسفون به شیراز. ۳ آذر-۲۴ نوامبر - عصیان سراسری هواداران بابک خرمدین در سال ۸۴۲ میلادی. ۴ آذر-۲۵ نوامبر - روزی که ساخت شهر بیشاپور به دستور شاپور یکم، شاه ساسانی به پایان رسید. ۵ آذر-۲۶ نوامبر - آخرین جنگ اردشیر پاپگان با امپراتوری روم (به نوشته مورخان اروپایی، جنگ «باربالیسوس») ۲۶ نوامبر سال ۲۴۰ میلادی با پیروزی قاطع ایران به پایان رسید. طرح نادر برای بازسازی نیروهای مسلح ایران؛ یک ارتش با ۴۰۰ هزار نظامی آماده و نیروی دریایی سالروز درگذشت محمدعلی فروغی ۶ آذر-۲۷ نوامبر - پاسخ کریم‌خان زند، چهره برجسته تاریخ ایرانیان، به خواست روسیه روزی که رضا شاه پرونده نفت را در بخاری انداخت! ۷ آذر-۲۸ نوامبر - جنگ بلخ و استفاده ژنرال بهرام چوبین از نوعی موشک، ارتش ایران در جنگ با خاقان در بلخ از سلاح تازه‌ای که در آن نفت خام بکار رفته بود استفاده کرد. در این جنگ فرماندهی ارتش ایران را ژنرال بهرام مهران معروف به بهرام چوبین برعهده داشت که در تاریخ نظامی جهان از او به عنوان یک نابغه رزم نام برده‌اند. نشست سران آمریکا، شوروی و انگلستان در تهران ۸ آذر-۲۹ نوامبر - اولتیماتوم روسیه به ایران که شوستر آمریکایی را اخراج کند. ۹ آذر-۳۰ نوامبر - یزد، از کانونهای زرتشتیان، توسط اعراب اشغال شد. ۱۰ آذر-۱ دسامبر - رضا شاه فروغی را برکنار کرد، و شش سال بعد وی با دست فروغی برکنار شد. ۱۱ آذر-۲ دسامبر - پیروزی ایرانیان بر عوامل و نظامیان خلیفه عباسی - ورود پیروزمندانه "مرداویز" به اصفهان. ۱۲ آذر-۳ دسامبر - اولتیماتوم تند شاپور دوم به امپراتوری روم. اعتراض عربستان سعودی به ایران درباره استان نامیدن بحرین. ۱۳ آذر-۴ دسامبر - انتقال دکتر مصدق از زندان بیرجند به احمد آباد. ۱۴ آذر-۵ دسامبر - خرید گندم از آمریکا برای نخستین بار. ۱۵ آذر-۶ دسامبر - تصرف بغداد به دست عثمانی در دسامبر ۱۵۳۴ در دوره صفویان. ۱۶ آذر-۷ دسامبر - روزی که کوروش وصیت کرد آرامگاه او در پاسارگاد باشد. روز خونین ۱۶ آذر، بی اعتنایی مطلق به خواست ملت و خشونت غیر انسانی دولت.روز دانشجو زادروز ابوالحسن صوفی رازی ۱۷ آذر-۸ دسامبر - اشغال گیلان به دست مغولها، سال ۱۳۰۶ میلادی شورش نان در تهران و پیامدهای آن از جمله بستن مطبوعات، سال ۱۳۲۱ ۱۸ آذر-۹ دسامبر - هارون الرشید یحیی برمکی یک دولتمرد ایرانی را وزیر خود کرد، سال ۷۹۴ میلادی. ورود ارتش انگلیس به ایران و مسئله هرات، سال ۱۸۵۶. ۱۹ آذر-۱۰ دسامبر - تصرف نینوا به دست ارتش مشترک ماد و بابل و سرنگونی امپراتوری آشور، ۶۱۲ پیش از میلاد. ضدیت رستم روز افزون با شاه اسماعیل صفوی، سال ۱۵۰۹ میلادی. ۲۰ آذر-۱۱ دسامبر - لغو قرارداد تقسیم ایران از سوی لنین سال ۱۹۱۷ میلادی. ۲۱ آذر-۱۲ دسامبر - شکست نظامی ایران در نبرد نینوا از ارتش روم شرقی،۶۲۷ میلادی. انتقال سلطنت به دودمان پهلوی ۲۲ آذر-۱۳ دسامبر - تقسیم نیروهای مسلح ایران به چهار ارتش در زمان پادشاهی یزدگرد یکم، سال ۴۰۲ میلادی. درگذشت ابوریحان محمد بیرونی دانشمند ایرانی در شهر غزنه،۱۰۴۸ میلادی. ۲۳ آذر-۱۴ دسامبر - برگزاری نوروز و مهرگان در دربار خلفای عباسی،۷۷۰ میلادی. ۲۴ آذر-۱۵ دسامبر - درگذشت آلپ ارسلان پسر چغری بیگ و دومین حکمران سلجوقی ایران، ۱۰۷۲ میلادی. سقوط دژ الموت به دست نیروهای هلاکوخان، ۱۲۵۶ میلادی. ۲۵ آذر-۱۶ دسامبر - پیشنهاد ملی شدن نفت و پشتیبابی مردم،۱۳۲۹ خورشیدی. اعلام اجرای طرح نظام نوین آموزش و پرورش ایران،۱۳۴۷ خورشیدی. ۲۶ آذر-۱۷ دسامبر -سالروز درگذشت مولانا سال ۱۲۷۳ میلادی در قونیه. ۲۷ آذر-۱۸ دسامبر -دو شکست نظامی هند از ایران در دو سال متوالی برسر قندهار،۱۶۵۰ میلادی. ۲۸ آذر حملهٔ موشکی ارتش عراق، به شهر دزفول،۱۳۶۱ خورشیدی. ۲۹ آذر -سالروز درگذشت ابوالحسن صبا استاد موسیقی،۱۳۳۶ خورشیدی. ۳۰ آذر-۲۱ دسامبر - جشن شب یلدا یا شب چله با قدمتی بیش از ۴۰۰۰ سال. مظفرالدین شاه خواست‌های سران انقلاب مشروطیت را پذیرفت،۱۲۸۴ خورشیدی. ویرایش   زندگی‌نامهٔ برگزیده محمد زکریای رازی پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود.» این دانشمند ایرانی از آن‌جا که کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده‌است. به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریورماه (۲۷ اوت)، روز بزرگداشت زکریای رازی شیمی‌دان بزرگ ایرانی و روز داروسازی نام‌گذاری شده است. بیشتر... ویرایش   نگارهٔ برگزیده مسجد شیخ لطف‌الله یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده‌است.این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو واقع شده‌است. ویرایش   میراث جهانی یونسکو در ایران ارگ بم بزرگترین سازهٔ خشتی در جهان است که در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. «بم و فضای فرهنگی آن» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است. این ارگ عظیم که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده‌است و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پر ارتفاع‌ترین قسمت مجموعه نیز به شمار می‌آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می‌شود. بیشتر... ویرایش   هنر قالی ایرانی یکی از هنرهای ایرانی است.قدیمی‌ترین نمونه قالی ایرانی که یافته شده قالیچه‌ای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخ‌زده یکی از فرمانروایان سکایی در دره پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می‌شود. پژوهشگران این قالی را از دست‌بافت‌های پارت‌ها یا مادها می‌دانند. بیشتر... ویرایش   طبیعت ایران شیر ایرانی یا شیر پارسی یا شیر آسیایی، زیر گونه‌ای از شیرها می‌باشد که هم اکنون تنها در هند یافت می‌شود جاییکه شیر هندی نامیده می‌شود. این گونه شیر زمانی از دریای مدیترانه تا جنوب غربی آسیا یافت می‌شد. تنها جمعیت باقیمانده اینگونه شیر حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ قلاده شیری است که در جنگل گیر واقع در گجرات هند یافت می‌شود. بیشتر... ویرایش   آیا می‌دانید… ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: آرامگاه داریوش یکم • آرامگاه کوروش بزرگ • پرچم ایران • شیر و خورشید • کعبه زرتشت • موزه هنرهای معاصر تهران • نقش رستم اراک • استان فارس • تبریز • شیراز • مشهد • همدان • مشهد اردشیر بابکان • اسپهبد خورشید • پروین اعتصامی • خان احمد خان • داعی کبیر • دیاکو • ساموئل خاچیکیان • سعدی • طاهره قرةالعین • فردوسی • قاسم حاجی‌زاده • کوروش بزرگ • وشمگیر • هووخشتره باشگاه فوتبال پرسپولیس انقلاب فرهنگی ایران • تأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشت • حمله مغول به ایران • ردیف (موسیقی) • زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائن • سکه بهار آزادی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • همسایه‌ها نوشتارهای خوب: آرامگاه فردوسی • ارومیه • کرمان • بوکان • تالاب میقان • تهران • خرم‌آباد • خوانسار • کرمانشاه • میدان نقش جهان آرمان هوسپیان • اسپهبد خورشید • جلیل ضیاءپور • حسین واعظ کاشفی • خاندان خواجه‌نوری • دریا دادور • زکریای رازی • علیرضا شاپور شهبازی • سلجوقیان کرمان • شاه اسماعیل دوم • شاه صفی • صادق هدایت • صفویان • عبدالله میرزا • فرورتیش • کمبوجیه دوم • کیا افراسیاب چلاوی • محمدرضا پهلوی • محمدرضا لطفی • مرعشیان • ناصر فکوهی • ویگن • هوشنگ ایرانی • یزدگرد یکم احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) • جمعیت نسوان وطنخواه • شورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری) • واقعه ۱۳۶۰ آمل • نبرد ادسا باشگاه فوتبال استقلال تهران • باشگاه فوتبال پاس تهران آذر برزین‌مهر • اینترنت در ایران • رباعیات خیام • سگ‌کشی • شور (دستگاه موسیقی) • قشقایی • لیلی و مجنون • نوروز در ایران باستان • هنر نوگرا و معاصر ایران ویرایش   سراسرنما نقش رستم در استان فارس ویرایش   همسایه‌ها ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده