اشکال‌زدا
اِشکال‌زدا[۱] یا اشکال‌یاب (به انگلیسی: Debugger) یا دیباگر ابزاری کمکی جهت اجرای دستورهای زبان اسمبلی و برای ایجاد، آزمایش، اجرا، تغییر و اشکال یابی برنامه، به زبان اسمبلی است.یکی از مزایای نوشتن برنامه در محیط نرم‌افزار دیباگ این است که برنامه به‌طور مستقیم قابل اجرا بوده و نیازی به ترجمه ندارد.
تاریخچه دیباگرها
ویرایشاشکالزدایی یکی از مراحل اساسی در فرآیند توسعه نرم‌افزار است که از اوایل ظهور رایانه‌ها اهمیت پیدا کرد. اولین ابزارهای اشکال‌زدا بسیار ساده بودند و عمدتاً برای برنامه‌نویسی زبان اسمبلی طراحی شده بودند. با پیشرفت فناوری، دیباگرها نیز توسعه یافته و به ابزارهای پیچیده‌تر و چندمنظوره تبدیل شدند.
خصوصیات
ویرایش- به‌طور مستقیم به زبان اسمبلی برنامه نوشت و آن را اجرا کرد[۲].
- برنامه آماده به زبان اسمبلی را می‌توان به محیط دیباگ انتقال داده و آن را آزمایش و اجرا نمود.
- برنامه اسمبلی را می‌توان دستور به دستور اجرا کرد، محتوای ثبات‌ها و خانه حافظه را مشاهده و تغییرات لازم را انجام داد[۳].
- محتویات خانه حافظه هر سگمنت را می‌توان دید.
یکی از محاسن برنامه دیباگ این است که تمام دستورها را به زبان اسمبلی و معادل آنها، به زبان ماشین (در کد هگزا دسیمال)نشان می‌دهد[۴].
ویژگی‌ها و عملکردهای اصلی دیباگرها
ویرایش۱. اجرای خط به خط (Step-by-Step Execution):
ویرایشاین قابلیت به توسعه‌دهنده امکان می‌دهد که برنامه را به‌صورت گام‌به‌گام اجرا کند تا مکان دقیق خطا مشخص شود.
۲. بررسی متغیرها و حافظه:
ویرایشتوسعهدهنده می‌تواند مقادیر متغیرها و خانه‌های حافظه را در هر لحظه مشاهده کرده و تغییرات لازم را اعمال کند.
تنظیم نقاط توقف (Breakpoints):
ویرایشنقاط توقف، نقاطی در کد هستند که برنامه در هنگام رسیدن به آنها متوقف می‌شود تا بتوان وضعیت را بررسی کرد.
مشاهده دستورات اسمبلی:
ویرایشدیباگرها اغلب امکان مشاهده دستورات اسمبلی و معادل آنها به زبان ماشین (کد هگزادسیمال) را فراهم می‌کنند.
شبیه‌سازی رفتار پردازنده:
ویرایشدیباگرها می‌توانند رفتار پردازنده و تعامل آن با حافظه را شبیه‌سازی کنند.
انواع دیباگرها
ویرایشدیباگر سطح پایین:
ویرایشاین دیباگرها برای اشکال‌زدایی برنامه‌هایی که مستقیماً با سخت‌افزار تعامل دارند (مانند برنامه‌های اسمبلی) طراحی شده‌اند.
۲. دیباگر سطح بالا:
ویرایشبرای برنامه‌های نوشته‌شده به زبان‌های سطح بالا (مانند C++، Java یا Python) استفاده می‌شوند و با رابط کاربری گرافیکی کاربرپسند ارائه می‌شوند.
۳. دیباگرهای تعاملی:
ویرایشبه توسعه‌دهنده امکان می‌دهند تا در حین اجرای برنامه، با آن تعامل داشته باشد و وضعیت‌ها را تغییر دهد.
دیباگرهای از راه دور:
ویرایش- این ابزارها به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا کدی را که روی یک دستگاه دیگر اجرا می‌شود اشکال‌زدایی کنند.
مزایا و معایب استفاده از دیباگرها
ویرایشمزایا:
ویرایش- کاهش زمان موردنیاز برای شناسایی و رفع خطا.
- امکان مشاهده جزئیات اجرای برنامه.
- تست برنامه در شرایط واقعی و محیط‌های شبیه‌سازی‌شده.
معایب:
ویرایش- ممکن است برای توسعه‌دهندگان مبتدی پیچیده باشد.
- دیباگرهای پیشرفته نیازمند منابع سخت‌افزاری بیشتری هستند.
ابزارهای رایج دیباگر
ویرایشبرخی از محبوب‌ترین ابزارهای دیباگر عبارتند از:
GDB (GNU Debugger)
ویرایشابزار خط فرمانی قدرتمند برای اشکال‌زدایی برنامه‌های نوشته‌شده به زبان‌های C و C++.
Visual Studio Debugger
ویرایشدیباگر گرافیکی و پیشرفته‌ای که در IDE ویژوال استودیو تعبیه شده است.
LLDB
ویرایشدیباگری که توسط پروژه LLVM توسعه داده شده و به زبان‌های مختلف خدمت می‌کند.
Chrome DevTools
ویرایشابزار اشکال‌زدایی مخصوص مرورگر گوگل کروم برای تحلیل و رفع خطاهای وب‌سایت‌ها.
Xcode Debugger
ویرایشدیباگر ارائه‌شده در IDE Xcode مخصوص توسعه اپلیکیشن‌های iOS و macOS.
کاربردهای دیباگر
ویرایش۱. توسعه نرم‌افزار
ویرایشدیباگرها به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند تا رفتار کد خود را تحلیل کنند و مشکلات منطقی و فنی را شناسایی و رفع کنند.
۲. تحلیل کد مخرب:
ویرایشدر امنیت سایبری، دیباگرها برای بررسی و تحلیل بدافزارها استفاده می‌شوند.
۳. آموزش برنامه‌نویسی:
ویرایشاستفاده از دیباگرها یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش مفاهیم عمیق برنامه‌نویسی است.
اصطلاحات مرتبط با دیباگر
ویرایشBug
ویرایشبه معنای خطا یا اشکال در نرم‌افزار.
Breakpoint
ویرایشنقطهای در کد که برنامه در هنگام رسیدن به آن متوقف می‌شود.
Step Over / Step Into
ویرایشفرمانهایی برای کنترل نحوه حرکت در خطوط کد در هنگام اشکال‌زدایی.
Core Dump
ویرایشخروجیای که اطلاعات حافظه برنامه را هنگام وقوع خطا ثبت می‌کند.
منابع
ویرایش- ↑ «اِشکال‌زدا» [رایانه و فنّاوری اطلاعات] هم‌ارزِ «debugger»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۰-۸ (ذیل سرواژهٔ اِشکال‌زدا)
- ↑ https://www.geeksforgeeks.org/debugging-tools/. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|وبگاه=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ https://www.cs.auckland.ac.nz/courses/compsci210s2c/resources/GDB_refcard.pdf. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|وبگاه=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ https://developer.ibm.com/articles/what-is-debugging/. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|وبگاه=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک)
پانویس
ویرایش- Sanjeev Kumar Aggarwal and M. Sarath Kumar (2003). "Debuggers for Programming Languages". The Compiler Design Handbook: Optimizations and Machine Code Generation. Boca Raton, Florida: CRC Press. pp. 295–327. ISBN 978-0-8493-1240-3.
{{cite encyclopedia}}: Unknown parameter|editors=ignored (|editor=suggested) (help)نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link) - Jonathan B. Rosenberg (1996). How Debuggers Work: Algorithms, Data Structures, and Architecture. John Wiley & Sons. ISBN 0-471-14966-7.
{{cite book}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
 | این یک مقالهٔ خرد علوم رایانه است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |