فرات

فُرات (آشوری:ܦܪܬ) یکی از دو رود بزرگ منطقهٔ میان رودان است که از کوهستان‌های شرق آناتولی در کشور ترکیه سرچشمه گرفته و به‌سوی کشورهای سوریه، عراق و خلیج فارس روان است. این رود در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مرادچای» که سرچشمه آنها نزدیک رود «ارس» در شرق آناتولی ترکیه است. موقعی که دو شعبه قره‌سو و مرادچای به هم می‌رسند، فرات به دجله نزدیک می‌شود، ولی مجدداً دجله متوجه جنوب شرقی شده و فرات به سمت مغرب مایل می‌شود و سپس در نزدیکی خلیج فارس به رود دجله می‌پیوندد و از آن پس مجموع این دو رود به خلیج فارس می‌ریزد.

فُرات
فرات در نزدیکی شانلی‌اورفه (ترکیه)
نقشهٔ ترکیبی دجله–فرات حوضه آبریز (به رنگ زرد)
ریشه‌شناسی نام	برگرفته از یونانی، از طریق Ufrātu در فارسی باستان و ú-ip-ra-tu-iš در ایلامی
مکان
کشور	ترکیه، عراق، سوریه
حوضه	ترکیه، سوریه، عراق، عربستان سعودی، کویت، ایران
شهرها	بیره‌جک، رقه، دیر الزور، میادین، حدیثه، رمادی، حبانیه، فلوجه، کوفه، سماوه، ناصریه
ویژگی‌های ظاهری
سرآب
• مکان	ارسناس، ترکیه
• ارتفاع	۳٬۵۲۰ متر (۱۱٬۵۵۰ فوت)
دومین سرآب
• مکان	قره سو، ترکیه
• ارتفاع	۳٬۲۹۰ متر (۱۰٬۷۹۰ فوت)
تلاقی سرآب‌ها
• مکان	کِبان، ترکیه
• ارتفاع	۶۱۰ متر (۲٬۰۰۰ فوت)
دهانه	اروندرود
• مکان	قرنه، استان بصره، عراق
• مختصات	۳۱°۰′۱۸″ شمالی ۴۷°۲۶′۳۱″ شرقی
طول	تقریباً ۲٬۸۰۰ کیلومتر (۱٬۷۰۰ مایل)
اندازهٔ حوضه	تقریباً ۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۹۰٬۰۰۰ مایل مربع)
دبی
• مکان	هیت
• میانگین	۳۵۶ متر مکعب بر ثانیه (۱۲٬۶۰۰ فوت مکعب بر ثانیه)
• کمینه	۵۸ متر مکعب بر ثانیه (۲٬۰۰۰ فوت مکعب بر ثانیه)
• بیشینه	۲٬۵۱۴ متر مکعب بر ثانیه (۸۸٬۸۰۰ فوت مکعب بر ثانیه)
ویژگی‌های حوضه
شبکهٔ رود	سامانه رودخانه‌ای دجله و فرات
ریزابه‌ها
• چپ	بلیخ، خابور
• راست	Sajur

سرزمینی را که بین دو رود دجله و فرات واقع است، میان‌رودان (بین‌النهرین) یا «الجزیره» نامیده‌اند. طول رودخانه فرات تقریباً ۲۸۰۰ کیلومتر است. وسعت حوزه آبریز فرات حدود ۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. میانگین آبدهی آن ۳۵۶ متر مکعب بر ثانیه است. جریان فرات در جلگه میان‌رودان، بسیار ملایم است و دارای بستری عریض می‌باشد. یگانه عامل حاصلخیزی خاک عراق و جلب جمعیت در جلگه خشک و گرم بین‌النهرین، دو رود فرات و دجله می‌باشد. بابِل، پایتخت قدیم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود. این رود به‌همراه دجله دو رودی هستند که منطقهٔ میان‌رودان را مشخص و محدود می‌کنند. فرات در غرب دجله قرار دارد. نام این رودخانه از زبان اوستایی و از واژهٔ huperethuua به‌معنی «پایاب خوب» گرفته شده‌است. پایاب به محل کم‌ژرفای رودخانه گفته می‌شود.

اِنکی یکی از خدایان سومر بود که باور داشت رود فرات از منی ساخته شده‌است.

آلودگی آب فرات

انفجار لولۀ سیانور

در ۲۷ ژوئن ۲۰۲۲ اعلام شد که خط لوله حمل سیانور به معدن طلا در منطقۀ ارزنجان ایلیچ در استان دیاربکر در ساعت ۲:۴۵ روز سه شنبه ۲۱ ژوئن ۲۰۲۲ (۳۱ خرداد ۱۴۰۱) منفجر شده و آب رودخانۀ فرات و حوضۀ سد کبان با ۲۰ تُن سیانور آلوده شده‌است. به دنبال بروز این اتفاق، ۴۵ کانون وکلای ترکیه با امضای بیانیه‌ای، اتفاق مذکور را با فاجعه چرنوبیل مقایسه کردند و ضمن هشدار نسبت به خطرات آن نه تنها برای منطقه ایلیچ، بلکه برای کل کردستان ترکیه و حتی خاورمیانه خواستار توقف فعالیت معدن طلا در این منطقه شدند. گفته می‌شود که کشاورزی در دست‌کم ۲۰ استان جنوب شرق ترکیه تحت تأثیر این فاجعه قرار خواهد گرفت.

جستارهای وابسته

• حوزه رودی دجله و فرات
• تونل فرات