پروستات

عضوی از بدن

پروستات (به انگلیسی: Prostate) یک غدهٔ جانبی نری و عضوی از دستگاه تناسلی مردان است و به اندازه و شکل یک گردوی کوچک، در ابتدای مجرای ادراری در لگن خاصره قرار دارد. پروستات غده‌ای است سفت به شکل یک هرم وارونه که قسمتی از آن بافت غددی و قسمتی بافت ماهیچه‌ای و همبندی دارد و مجرای ادرار پروستاتی را احاطه می‌کند. غدهٔ پروستات در موقع انزال منقبض می‌شود و مادهٔ شیری رنگ قلیایی به منی اضافه می‌کند. حالت ژلاتینی منی به‌دلیل همین اتفاق است. ترشحات پروستات در انسان به‌طور تقریبی و معمولی حدود ۳۰ درصد حجمی منی را تشکیل می‌دهد.[۱]

پروستات
جایگاه پروستات در بدن مردان
پروستات با غده وزیکولی و مجرای منی، از جلو و بالا مشاهده می‌شود.
جزئیات
ساخته ازتخلیه اندودرمیک مجرای ادرار
سرخرگ‌هاشریان پودندال داخلی، سرخرگ مثانه‌ای زیرین و شریان رکتوم میانی
سیاهرگ‌هاشبکه سیاهرگی مثانه، شبکهٔ وریدی پروستات، سیاهرگ تهیگاهی درونی
عصب‌دهیشبکه هیپوگاستریک تحتانی
لنفغدد لنفاوی ایلیاک خارجی، غدد لنفاوی ایلیاک داخلی، غدد لنفاوی ساکرال
شناسه‌ها
لاتینپروستات
MeSHD011467
TA98A09.3.08.001
TA23637
FMA9600

غدهٔ پروستات در سراسر دوران کودکی نسبتاً کوچک باقی می‌ماند و در سن بلوغ تحت تأثیر تستوسترون شروع به رشد می‌کد. این غده در حدود سن ۲۰ سالگی به یک اندازهٔ تقریباً ثابت می‌رسد و تا سن حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی به همین اندازه (حدود ۳۰ سانتیمتر مکعب) باقی می‌ماند.[۲] وزن پروستات در فرد بالغ سالم حدود ۲۰–۵۰ گرم و اندازه آن ۴×۲×۳ سانتی‌متر است.

واژه‌شناسی

ویرایش

این واژه از دو بخش: پیشوند پرو (pro) در فارسی فرا، و واژه استات (state) در فارسی ایستا از ایستادن، ساخته شده است. روی هم رفته می‌شود فرا-ایستاده و در انگلیسی prostate.

ساختار

ویرایش

پروستات غده‌ای از دستگاه تناسلی مردان است. در بزرگسالان به اندازهٔ یک گردو[۳] و وزن متوسط آن حدود ۱۱ گرم و معمولاً بین ۷ تا ۱۶ گرم متغیر است.[۴] پروستات در لگن و زیر مثانه قرار داشته و مجرای ادرار را احاطه می‌کند. قسمتی از مجرای ادرار که از آن عبور می‌کند مجرای ادرار پروستاتی نامیده می‌شود که به دو مجرای انزال متصل می‌شود.[۳] پروستات توسط یک لایه به‌نام کپسول پروستات یا فاسیای پروستات پوشیده شده است.[۵]

ساختار داخلی پروستات با استفاده از لوب‌ها و منطقه‌ها (زون‌ها) توصیف شده است.[۶][۵] به‌دلیل تنوع در توصیف و تعاریف لوب‌ها، طبقه‌بندی منطقه یا زون بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۳]

پروستات از سه یا چهار منطقه تشکیل شده است.[۳][۵] مناطق معمولاً در بافت‌شناسی یا در تصویربرداری پزشکی مانند سونوگرافی یا ام‌آرآی قابل مشاهده هستند.[۳][۷] این مناطق عبارت‌اند از:

نام منطقه اندازه نسبت به کل غده توضیحات
منطقهٔ پیرامونی (PZ) ۷۰٪ پشت غده که مجرای ادرار دیستال را احاطه کرده و زیر کپسول قرار دارد. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد سرطان‌های پروستات از این ناحیه منشأ می‌گیرند.[۸][۹]
منطقهٔ مرکزی (CZ) ۲۰٪ این منطقه، مجاری انزالی را احاطه کرده است.[۳] منطقهٔ مرکزی تقریباً ۲٫۵ درصد از سرطان‌های پروستات را تشکیل می‌دهد. این سرطان‌ها تهاجمی‌تر هستند و بیشتر به وزیکول‌های منی حمله می‌کنند.[۱۰]
منطقهٔ انتقال (TZ) ۵٪ منطقهٔ انتقال مجرای ادرار پروگزیمال را احاطه کرده است.[۵] ۱۰ تا ۲۰ درصد سرطان‌های پروستات از این منطقه منشأ می‌گیرند. این منطقه از غدهٔ پروستات در طول زندگی رشد می‌کند و باعث بیماری بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات می‌شود.[۸][۹]
منطقهٔ فیبروماهیچه‌ای قدامی (یا استروما) نامعلوم این منطقه که همیشه[۵] یک منطقه در نظر گرفته نمی‌شود، معمولاً فاقد اجزای غده‌ای است و همان‌گونه که از نامش پیداست از بافت ماهیچه‌ای و فیبری تشکیل شده است.[۳]

طبقه‌بندی «لوب» لوب‌هایی را توصیف می‌کند که اگرچه در ابتدا در جنین تعریف شده‌اند، اما در تشریح و در صورت مشاهدهٔ آندوسکوپی نیز قابل مشاهده هستند.[۵][۱۱] پنج لوب پروستات عبارت‌اند از لوب قدامی یا ایستموس، لوب خلفی، لوب جانبی راست و چپ و لوب میانی یا مرکزی.

درون پروستات، در مجاورت و موازی با مجرای ادراری پروستات، دو سیستم ماهیچه‌ای طولی وجود دارد. در سمت جلو (بطنی) گشادکنندهٔ مجرای ادرار (musculus dilatator urethrae) و در سمت عقب (در پشت) ماهیچه‌ای قرار دارد که مجرای ادرار را به حالت انزال تغییر می‌دهد (musculus ejaculatorius).[۱۲]

وظایف

ویرایش

در انزال

ویرایش

پروستات در تقسیم‌بندی غدد بدن به درون‌ریز و برون‌ریز، به دلیل اینکه مواد ترشحی آن از راه مجاری به بیرون از بدن می‌ریزد، غده‌ای برون‌ریز محسوب می‌شود.
مایع تولید شده به وسیلهٔ پروستات به همراه اسپرم در کیسه‌های منی ذخیره می‌شود. مایع ترشح شده به وسیلهٔ پروستات یک سوم مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع در آمیزش، کار حمل و تغذیهٔ اسپرم را به‌عهده دارد. حالت قلیایی این مایع، اسپرم را در محیط اسیدی واژن حفاظت می‌کند.
از مواد تشکیل‌دهندهٔ ترشحات پروستات می‌توان به کلسیم، روی، ویتامین ث (اسید آسکوربیکاسید فسفاتاز، آلبومین و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) اشاره کرد.

کپسول غدهٔ پروستات در جریان تخلیهٔ منی هم‌زمان با انقباضات مجرای دفران منقبض می‌شود به‌طوری‌که مایع شیری و رقیق غدهٔ پروستات حجم منی را زیادتر می‌کند. ماهیت مختصر قلیایی مایع پروستاتی ممکن است برای بارورسازی موفق تخمک کاملاً مهم باشد، زیرا مایع مجرای دفران به علت وجود اسید سیتریک و محصولات نهایی متابولیسم اسپرم نسبتاً اسیدی است و در نتیجه به مهار باروری اسپرم کمک می‌کند. ترشحات واژن زن هم اسیدی هستند (با پی‌اچ معادل ۳٫۵ تا ۴٫۰). تا زمانی که پی‌اچ مایعات اطراف تا حدود ۶ تا ۶٫۵ بالا نرود، اسپرم به اندازهٔ مطلوب تحرک نمی‌یابد. در نتیجه احتمال آن است که مایع مختصر قلیایی پروستاتی طی انزال به خنثی سازی اسیدیتهٔ این مایعات دیگر کمک کند و بدین ترتیب تحرک و باروری اسپرم را افزایش دهد.[۱۳]

در دفع ادرار

ویرایش

پروستات جدا از نقشی که در تولیدمثل دارد، در ادرار مردان هم نقش مهمی ایفا می‌کند. پروستات مجرای پیشابراه را در فاصلهٔ مثانه تا آلت تناسلی دربر گرفته است. منقبض شدن ماهیچه‌های پروستات باعث آهسته شدن جریان ادرار می‌شود.

تغییرات شکل پروستات، که تغییر مکانیکی بین ادرار و انزال را تسهیل می‌کند، عمدتاً توسط دو سیستم ماهیچه‌ای طولی که در امتداد مجرای ادرار پروستات قرار دارند انجام می‌شود. این‌ها گشادکنندهٔ مجرای ادرار در سمت جلوی مجرای ادرار هستند که در حین ادرار منقبض می‌شوند و در نتیجه پروستات را در بُعد عمودی آن کوتاه و کج می‌کنند و در نتیجه بخش پروستاتی لولهٔ مجرای ادرار را گشاد می‌کنند،[۱۴][۱۵] و عضله در بخش خلفی خود، تبدیل مجرای ادرار به حالت انزال را انجام می‌دهد.[۱۶]

در هنگام انزال ماهیچه‌های جدار کیسه‌های منی و پروستات منقبض شده تا اسپرمی که درون بیضه‌ها تولید شده و پس از گذر از مجاری پیچ‌درپیچ روی بیضه بالغ شده، سپس از طریق دو مجرای کوچک عضلانی به نام «مجرای وابران» پس از پیچیدن به دور مثانه به کیسه‌های منی می‌رسد را با فشار بیرون بریزد.[۱۷][۱۸]

در صورت انجام یک عمل جراحی، به عنوان مثال به‌دلیل هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)، آسیب یا تضعیف این دو سیستم ماهیچه‌ای بسته به نوع جراحی و جزئیات روش انتخابی، به‌طور قابل توجهی بر ادرار و انزال تأثیر می‌گذارد.[۱۹]

در تحریک

ویرایش

برخی از مردان ممکن است تنها از راه تحریک غدهٔ پروستات، مانند ماساژ پروستات یا آمیزش جنسی مقعدی به ارگاسم دست یابند.[۲۰][۲۱] این موضوع، باعث شده است که ناحیهٔ دیوارهٔ راست‌روده در مجاورت پروستات، با عنوان «نقطهٔ جی مردان» شناخته شود.[۲۲]

آنتی‌ژن اختصاصی پروستات

ویرایش
 

پروستات پروتئین مخصوصی به نام آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا پی‌اس‌آ (به انگلیسی: PSA) را تولید می‌کند که وارد مایع انزالی می‌شود و در زمان مناسب به حفظ حالت مایع منی کمک می‌کند و جلوی لخته شدن منی را می‌گیرد.[۲۳] منی اندکی پس از وارد شدن به واژن، لخته می‌شود به ماده‌ای ژل مانند تبدیل می‌شود و گردن رحم می‌چسبد. ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از لخته شدن منی، آنزیم PSA این لخته را حل می‌کند و اسپرم‌ها آزادانه می‌توانند درون رحم شنا کنند.[۲۴][۲۵]

بیماری‌های پروستات

ویرایش

سه گونه بیماری، غدهٔ پروستات را مبتلا می‌کند: دو نوع آن‌ها خوش‌خیم است و غالباً زندگی فرد را به مخاطره نمی‌اندازند و یک نوع آن بدخیم است. بیماری‌های پروستات ممکن است با هم اشتباه شوند، چون بسیاری از نشانه‌های آن‌ها مانند هم است.[۲۶]

این سه بیماری عبارت‌اند از:

  1. پروستاتیت (التهاب پروستات) که بیشتر به‌وسیلهٔ یک عفونت میکروبی ایجاد می‌شود.
  2. هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوش‌خیم پروستات که بزرگی غیرسرطانی غدهٔ پروستات و یکی از شایع‌ترین اشکال بیماری پروستات است که تقریباً در نیمی از مردان بالای پنجاه سال دیده می‌شود.
  3. سرطان پروستات یک بیماری بالقوه شدید و بدخیم است.

نشانه‌های بیماری

ویرایش

نشانه‌های انسدادی معمولاً زودتر خودشان را نشان می‌دهند و عبارت‌اند از: تکرر ادرار، احتباس ادرار، کاهش قطر و فشار جریان ادرار و قطره‌قطره شدن انتهای ادرار. در واقع این علائم ناشی از تورم پروستات‌اند. در معاینهٔ بالینی تورم پروستات با TR قابل بررسی است. سونوگرافی به شناسایی بیماری کمک می‌کند.[۲۷]

همچنین استرس و اضطراب ممتد می‌تواند بر روی دستگاه تناسلی (پروستات) تأثیر بگذارد و باعث بروز بیماری‌های رافع شود (بیماری‌های رافع بیماری‌هایی هستند که بعد از ترک یک عادت خود به خود رفع می‌شود) نمونه‌هایی از این بیماری‌ها که منشأ آن استرس و اضطراب و ناراحتی ممتد است عبارت است از: بی‌حسی به ارتباط جنسی، اختلال در نعوظ، بی‌حسی در ناحیهٔ آلت و دستگاه تناسلی، اختلال نامتناوب

درمان

ویرایش

درمان این مشکل به نوع بیماری، عامل و شدت آن بستگی دارد. به هر حال در مراحل اولیه درمان دارویی و در مراحل بالاتر با جراحی با لیزر و مراحل پیشرفتهٔ جراحی باید جلوی بیماری را گرفت. گاهی برای درمان از عمل جراحی استفاده می‌شود و کل غدهٔ پروستات توسط عمل جراحی برداشته می‌شود که اغلب هم فرد از علائم و نشانه‌های بیماری رهایی می‌یابد، اما این عمل می‌تواند فرد را دچار ناتوانی جنسی کند.[۲۸]

دو داروی شایع برای درمان بزرگ شدن خوش‌خیم (غیر سرطانی) (که به صورت اختصار BPH نیز نامیده می‌شود) عبارت‌اند از: آلفا بلوکرها که علائم BPH را تسکین می‌دهند و بازدارندهٔ ۵ آلفا ردوکتاز که به کاهش اندازهٔ پروستات کمک می‌کند.[۲۹]

پیشگیری

ویرایش

میزان روی موجود در بافت سالم پروستات بیش از هر بافت دیگری به جز استخوان‌هاست در حالی‌که در بافت سرطانی بسیار کم‌تر است. این موضوع باعث شد محققان دانشگاه جانز هاپکینز و هاروارد تحقیقات جداگانه‌ای را در مورد رابطهٔ احتمالی بین سرطان پروستات و مصرف روی انجام دهند. بر اساس این تحقیقات ارتباطی بین ابتلا به سرطان پروستات و میزان مصرف روی وجود ندارد و مصرف روی بیش از نیاز بدن در طولانی‌مدت ممکن است به سلامتی آسیب بزند.[۳۰]

مطالعات محققان دانشگاه لوما لیندای کالیفرنیا نشان می‌دهد خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردانی که ۵ تا ۶ بار در هفته گوجه‌فرنگی پخته‌شده یا کنسرو شده مصرف می‌کنند ۲۸٪ کم‌تر از مردانی است که هرگز این مادهٔ غذایی را مصرف نکرده‌اند.[۳۱] در این مطالعه هیچ ارتباط معناداری بین سرطان پروستات و مصرف گوجه‌فرنگی خام، سوپ گوجه‌فرنگی، سس گوجه‌فرنگی و آب سبزیجات مبتنی بر گوجه‌فرنگی یافت نشده است.[۳۲]

بر اساس تحقیقاتی که توسط دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه هاروارد به عمل آمده، احتمال ابتلا به «سرطان پروستات مهاجم و پیش‌رونده» در مردانی که قهوهٔ زیاد می‌نوشند، ۶۰ درصد کمتر از مردانی است که اصلاً قهوه مصرف نمی‌کنند.[۳۳] این عدد در مورد همهٔ انواع سرطان پروستات (خوش‌خیم و بدخیم) حدود ۲۰٪ است.[۳۴] بر اساس این تحقیق، هیچ ارتباطی بین مصرف قهوه و احتمال ابتلا به سرطان‌های پروستات کم‌شدت و درجهٔ پایین وجود ندارد و حتی ممکن است لازم باشد مبتلایان در مراحل اولیهٔ سرطان، برای کاهش تکرر ادرار میزان قهوهٔ مصرفی‌شان را کاهش دهند.[۳۵]

ورم پروستات

ویرایش

ورم یا التهاب پروستات که پروستاتیت نامیده می‌شود اغلب ناشی از علل عفونی است. علت بروز این بیماری را می‌توان در نزدیکی با زنان مختلف و همچنین جلوگیری از خروج منی هنگام انزال اشاره کرد. مردانی که سوند یا وسایل پزشکی دیگر در مجرای ادراری دارند یا عمل جراحی مرتبط داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به پروستاتیت باکتریایی هستند.

درمان پروستاتیت به عامل ایجادکننده بستگی دارد و می‌توان با استفاده از آنتی‌بیوتیک آن را درمان کرد؛ مثلاً در درمان پروستاتیت کلامیدیایی می‌توان از تتراسایکلین‌ها بهره گرفت.

پروستاتیت مزمن غیر باکتریایی یا سندرم درد مزمن لگن مردانه با روش‌های مختلفی از جمله داروهای مسدودکننده‌های آلفا، ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی و آمی‌تریپتیلین، [۳۶] آنتی‌هیستامین‌ها و سایر داروهای ضداضطراب درمان می‌شود.[۳۷] درمان‌های دیگر غیردارویی می‌تواند شامل فیزیوتراپی، روان‌درمانی،[۳۸] تعدیل‌کننده‌های عصبی و جراحی باشد. اخیراً، ترکیبی از نقطهٔ ماشه‌ای و روان‌درمانی برای پروستاتیت دستهٔ III نیز مؤثر بوده است.[۳۷]

سرطان پروستات

ویرایش

سرطان پروستات که با نام چنگار پروستات نیز شناخته می‌شود، پیشرفت سرطان در پروستات است.[۳۹] بیشتر سرطان‌های پروستات آرام رشد می‌کنند، اما برخی نسبتاً سریع رشد می‌کنند.[۴۰][۴۱] سرطان پروستات اغلب بدخیم بوده در سنین بالا مشاهده می‌شود با علائم انسداد ادراری و… که سطح خونی آنزیم PSA نیز بالا می‌رود. این بیماری معمولاً به دنبال هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات و با افزایش سن رخ می‌دهد.

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان بعد از سرطان پوست در مردان است و در ۸۰ درصد مردان بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. از هر ۷ نفر، یک نفر در تمام مدت عمر خود ممکن است مبتلا به سرطان پروستات گردد. سرطان غدهٔ پروستات قبل از ۵۰ سالگی نادر است. این سرطان، دومین علت مرگ ناشی از سرطان بعد از سرطان ریه است. سرطان پروستات معمولاً بسیار آهسته رشد می‌کند و بیشتر مواقع محدود به محل خود است، به‌طوری‌که مختصر تغییری در شکل و اندازهٔ غدهٔ پروستات به وجود می‌آید. بعضی از انواع این سرطان به سرعت رشد می‌کند و به قسمت‌های دیگر غدهٔ پروستات یا به استخوان‌ها، گره‌های لنفاوی و ریه منتشر می‌شود که بسیار خطرناک است. اگر سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن با موفقیت انجام خواهد شد.[۴۲]

جراحی و در صورت متاستاز شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و پرتودرمانی از روش‌های درمان این بیماری‌اند.

جراحی پروستات

ویرایش

در بیمارانی که علیرغم درمان دارویی هیچ بهبودی حاصل نمی‌شود و علائم بیماری پروستات برای بیمار بسیار آزاردهنده است باید برای جراحی بیمار اقدام کرد. مواردی که بیمار دچار احتباس ادراری ناشی از بزرگی پروستات شده است و نیازمند سوند دائمی برای تخلیهٔ ادرار است باید برای جراحی به اورولوژیست مراجعه کند. داشتن سنگ مثانه نشانه‌ای از بزرگی بیش از حد پروستات و عمل جراحی آن است. ورم کلیه‌ها و خونریزی ادراری و عفونت ادراری مکرر هم از موارد نیازمند جراحی پروستات محسوب می‌شوند.

در سایر جانوران

ویرایش

غدهٔ پروستات تنها در پستانداران یافت می‌شود.[۴۳] غدد پروستات کیسه‌داران نر نسبتاً بزرگ‌تر از پستانداران جفت‌دار است.[۴۴] وجود پروستات عملکردی در تک‌سوراخ‌سانان بحث‌برانگیز است و حتی درصورتی‌که پروستات در آن‌ها عملکردی باشد، ممکن است در تولید منی نقش نداشته باشد.[۴۵]

ساختار پروستات در پستانداران مختلف، متفاوت است. این غده به‌طور ویژه در گوشتخواران[۴۶] و گرازها به‌خوبی توسعه یافته است، اما در پستانداران دیگر، مانند گاو نر، می‌تواند کوچک و نامحسوس باشد.[۴۷][۴۸][۴۹] در برخی از گونه‌های کیسه‌دار، اندازهٔ غدهٔ پروستات به‌صورت فصلی تغییر می‌کند.[۵۰] پروستات تنها غدهٔ جانبی است که در سگ‌های نر وجود دارد.[۵۱] سگ‌ها می‌توانند در یک ساعت به اندازهٔ یک روز یک انسان مایع پروستات تولید کنند. آن‌ها این مایع را همراه با ادرار خود دفع می‌کنند تا قلمرو خود را مشخص کنند.[۵۲] علاوه بر این، سگ‌ها تنها گونه‌ای هستند که به غیر از انسان‌ها شاهد بروز قابل توجهی از سرطان پروستات هستند.[۵۳] پروستات تنها غدهٔ جانبی نری است که در آب‌بازسانان وجود دارد.[۵۴]

ترشحات پروستات در گونه‌های مختلف متفاوت است. این ترشحات، به‌طور کلی از قندهای ساده تشکیل شده‌اند و اغلب کمی قلیایی هستند.[۵۵] در هوددان، این ترشحات معمولاً حاوی فروکتوز هستند. ترشحات پروستات جانوران کیسه‌دار معمولاً به‌جای فروکتوز حاوی ان-استیل‌گلوکزآمین یا گلیکوژن است.[۵۶]

غدد شبه‌پروستاتی زنانه

ویرایش

از آنجایی که غدد شبه‌پروستاتی زنانه و پروستات مردانه با ترشح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) که یک پروتئین انزالی در مردان است و اسید فسفاتاز ویژهٔ پروستات، به‌طور مشابه عمل می‌کنند، غدهٔ Skene گاهی «پروستات زنانه» نامیده می‌شود.[۵۷][۵۸] اگرچه این غده با پروستات مردانه همولوگ است (که از همان بافت‌های جنینی ایجاد شده است)،[۵۹][۶۰] جنبه‌های مختلف رشد آن در رابطه با پروستات مردانه به‌طور گسترده ناشناخته است و موضوع پژوهش است.[۶۱]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. "Chemical composition of human semen and of the secretions of the prostate and seminal vehicles". Am J Physiol. 136 (3): 467–473. 1942. Archived from the original on 6 December 2017. Retrieved 6 December 2017.
  2. گایتون، آرتور (۱۳۶۶). فیزیولوژی پزشکی (فیزیولوژی گایتون). چهر.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ Young, Barbara; O'Dowd, Geraldine; Woodford, Phillip (2013). Wheater's functional histology: a text and colour atlas (6th ed.). Philadelphia: Elsevier. pp. 347–8. ISBN 978-0-7020-4747-3.
  4. Leissner KH, Tisell LE (1979). "The weight of the human prostate". Scand. J. Urol. Nephrol. 13 (2): 137–42. doi:10.3109/00365597909181168. PMID 90380.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ Standring, Susan, ed. (2016). "Prostate". Gray's anatomy: the anatomical basis of clinical practice (41st ed.). Philadelphia. pp. 1266–1270. ISBN 978-0-7020-5230-9. OCLC 920806541.
  6. Goddard, Jonathan Charles (January 2019). "The history of the prostate, part one: say what you see". Trends in Urology & Men's Health (به انگلیسی). 10 (1): 28–30. doi:10.1002/tre.676.
  7. Goddard, Jonathan Charles (January 2019). "The history of the prostate, part one: say what you see". Trends in Urology & Men's Health (به انگلیسی). 10 (1): 28–30. doi:10.1002/tre.676.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ "Basic Principles: Prostate Anatomy" بایگانی‌شده در ۲۰۱۰-۱۰-۱۵ توسط Wayback Machine. Urology Match. Www.urologymatch.com. Web. 14 June 2010.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ "Prostate Cancer Information from the Foundation of the Prostate Gland." Prostate Cancer Treatment Guide. Web. 14 June 2010.
  10. Cohen, Ronald J.; Shannon, Beverley A.; Phillips, Michael; Moorin, Rachael E.; Wheeler, Thomas M.; Garrett, Kerryn L. (Spring 2008). "Central zone carcinoma of the prostate gland: a distinct tumor type with poor prognostic features". The Journal of Urology. 179 (5): 1762–1767, discussion 1767. doi:10.1016/j.juro.2008.01.017. ISSN 1527-3792. PMID 18343454.
  11. Goddard, Jonathan Charles (January 2019). "The history of the prostate, part one: say what you see". Trends in Urology & Men's Health (به انگلیسی). 10 (1): 28–30. doi:10.1002/tre.676.
  12. Michael Schünke, Erik Schulte, Udo Schumacher: PROMETHEUS Innere Organe. LernAtlas Anatomie, vol 2: Innere Organe, Thieme Verlag, Stuttgart/Germany 2012, شابک ‎۹۷۸۳۱۳۱۳۹۵۳۳۷, p. 298, PDF.
  13. دائرةالمعارف بدن انسان. نویسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.
  14. Hocaoglu, Y; Roosen, A; Herrmann, K; Tritschler, S; Stief, C; Bauer, RM (2012). "Real-time magnetic resonance imaging (MRI): anatomical changes during physiological voiding in men". BJU Int. 109 (2): 234–9. doi:10.1111/j.1464-410X.2011.10255.x. PMID 21736694.
  15. Hocaoglu, Yasemin; Herrmann, Karin; Walther, Sebastian; Hennenberg, Martin; Gratzke, Christian; Bauer, Ricarda; Stief, Christian; Roosen, Alexander (Spring 2013). "Contraction of the anterior prostate is required for the initiation of micturition". BJU international. 111 (7): 1117–1123. doi:10.1111/j.1464-410X.2012.11698.x. ISSN 1464-410X. PMID 23356864.
  16. Michael Schünke, Erik Schulte, Udo Schumacher: PROMETHEUS Innere Organe. LernAtlas Anatomie, vol 2: Innere Organe, Thieme Verlag, Stuttgart/Germany 2012, شابک ‎۹۷۸۳۱۳۱۳۹۵۳۳۷, p. 298, PDF.
  17. "Prostate". webpath.med.utah.edu. Retrieved 2019-11-17.
  18. "Prostate Gland Development". ana.ed.ac.uk. Archived from the original on 2003-04-30. Retrieved 2011-08-03.
  19. Lebdai, Souhil; Chevrot, Armand; Doizi, Steeve; Pradere, Benjamin; Delongchamps, Nicolas Barry; Benchikh, Amine; Cornu, Jean Nicolas; Della Negra, Emmanuel; Fourmarier, Marc (Winter 2019). "Do patients have to choose between ejaculation and miction? A systematic review about ejaculation preservation technics for benign prostatic obstruction surgical treatment". World Journal of Urology. 37 (2): 299–308. doi:10.1007/s00345-018-2368-6. ISSN 1433-8726. PMID 29967947.
  20. Rosenthal, Martha (2012). Human Sexuality: From Cells to Society. Cengage Learning. pp. 133–135. ISBN 978-0-618-75571-4. Retrieved September 17, 2012.
  21. Komisaruk, Barry R.; Whipple, Beverly; Nasserzadeh, Sara & Beyer-Flores, Carlos (2009). The Orgasm Answer Guide. JHU Press. pp. 108–109. ISBN 978-0-8018-9396-4. Retrieved 6 November 2011.
  22. Levin, R. J. (2018). "Prostate-induced orgasms: A concise review illustrated with a highly relevant case study". Clinical Anatomy. 31 (1): 81–85. doi:10.1002/ca.23006. PMID 29265651.
  23. O'Hurley, Gillian; Busch, Christer; Fagerberg, Linn; Hallström, Björn M.; Stadler, Charlotte; Tolf, Anna; Lundberg, Emma; Schwenk, Jochen M.; Jirström, Karin (2015-08-03). "Analysis of the Human Prostate-Specific Proteome Defined by Transcriptomics and Antibody-Based Profiling Identifies TMEM79 and ACOXL as Two Putative, Diagnostic Markers in Prostate Cancer". PLOS ONE. 10 (8): e0133449. Bibcode:2015PLoSO..1033449O. doi:10.1371/journal.pone.0133449. ISSN 1932-6203. PMC 4523174. PMID 26237329.
  24. "The human proteome in prostate – The Human Protein Atlas". www.proteinatlas.org. Retrieved 2017-09-26.
  25. Uhlén, Mathias; Fagerberg, Linn; Hallström, Björn M.; Lindskog, Cecilia; Oksvold, Per; Mardinoglu, Adil; Sivertsson, Åsa; Kampf, Caroline; Sjöstedt, Evelina (2015-01-23). "Tissue-based map of the human proteome". Science. 347 (6220): 1260419. doi:10.1126/science.1260419. ISSN 0036-8075. PMID 25613900. S2CID 802377.
  26. Barrett, Kim E.; Barman, Susan M.; Brooks, Heddwen L.; Yuan, Jason X.-J.; Ganong, William F. (2019). Ganong's review of medical physiology (26th ed.). New York: McGraw-Hill Education. pp. 411, 415. ISBN 9781260122404. OCLC 1076268769.
  27. "Physical Therapy Treatment for Prostatitis/chronic pelvic pain syndrome". 2014. Retrieved 2014-10-22.
  28. درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات (۲۰۲۳-۰۷-۲۳). «بزرگی پروستات».
  29. «۳ مشکل مربوط به پروستات در مردان». تبیان. ۲۰۱۳-۰۹-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۲۹.
  30. "Zinc and prostate cancer". harvard.edu (به انگلیسی). Harvard University. مارس ۲۰۰۶. Retrieved 17 November 2020.
  31. Becker, Larry (۳ ژوئن ۲۰۲۰). "Canned, cooked tomatoes can reduce the risk of prostate cancer". llu.edu (به انگلیسی). Loma Linda University. Retrieved 18 November 2020.
  32. Fraser, Gary (۲۹ آوریل ۲۰۲۰). "Cooked tomatoes can reduce the risk of prostate cancer". wcrf.org (به انگلیسی). World Cancer Research Fund International. Retrieved 18 November 2020.
  33. «مصرف قهوه می‌تواند خطر سرطان پروستات را کاهش دهد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ آذر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۹.
  34. "Coffee may reduce risk of lethal prostate cancer in men". harvard.edu (به انگلیسی). Harvard University. ۱۷ مه ۲۰۱۱. Retrieved 17 November 2020.
  35. "Does coffee reduce prostate cancer risk?". Nursing Times (به انگلیسی). 2011-05-22. Retrieved 2024-09-09.
  36. Davidson's 2018, pp. 437–9.
  37. ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ Anderson RU, Wise D, Sawyer T, Chan CA (2006). "Sexual dysfunction in men with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: improvement after trigger point release and paradoxical relaxation training". J. Urol. 176 (4 Pt 1): 1534–8, discussion 1538–9. CiteSeerX 10.1.1.383.7495. doi:10.1016/j.juro.2006.06.010. PMID 16952676.
  38. "Physical Therapy Treatment for Prostatitis/chronic pelvic pain syndrome". 2014. Retrieved 2014-10-22.
  39. "Prostate Cancer—Patient Version - NCI". www.cancer.gov (به انگلیسی). Retrieved 2024-09-09.
  40. World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 5.11. ISBN 9283204298.
  41. "Prostate Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 2014-04-11. Retrieved 1 July 2014.
  42. dr-vahidi (۲۰۱۹-۰۳-۱۲). «پروستات». مجله وی کلینیک. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۹.
  43. Marker, Paul C; Donjacour, Annemarie A; Dahiya, Rajvir; Cunha, Gerald R (January 2003). "Hormonal, cellular, and molecular control of prostatic development". Developmental Biology. 253 (2): 165–174. doi:10.1016/s0012-1606(02)00031-3. PMID 12645922.
  44. Hugh Tyndale-Biscoe; Marilyn Renfree (30 January 1987). Reproductive Physiology of Marsupials. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-33792-2.
  45. Temple-Smith, P; Grant, T (2001). "Uncertain breeding: a short history of reproduction in monotremes". Reproduction, Fertility, and Development. 13 (7–8): 487–97. doi:10.1071/rd01110. PMID 11999298.
  46. Eurell, Jo Ann; Frappier, Brian L. (2013-03-19). Dellmann's Textbook of Veterinary Histology (به انگلیسی). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-68582-2.
  47. Sherwood, Lauralee; Klandorf, Hillar; Yancey, Paul (January 2012). Animal Physiology: From Genes to Organisms. Cengage Learning. p. 779. ISBN 978-1-133-70951-0.
  48. Nelsen, O. E. (1953) Comparative embryology of the vertebrates Blakiston, page 31.
  49. Hafez, E. S. E.; Hafez, B. (2013). Reproduction in Farm Animals (به انگلیسی). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-71028-9.
  50. C. Hugh Tyndale-Biscoe (2005). Life of Marsupials. Csiro Publishing. ISBN 978-0-643-06257-3.
  51. John W. Hermanson; Howard E. Evans; Alexander de Lahunta (20 December 2018). Miller and Evans' Anatomy of the Dog – E-Book. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-54602-7.
  52. Glover, Tim (2012-07-12). Mating Males: An Evolutionary Perspective on Mammalian Reproduction. Cambridge University Press. p. 31. ISBN 978-1-107-00001-8.
  53. Ettinger, Stephen J.; Feldman, Edward C. (24 December 2009). Textbook of veterinary internal medicine: diseases of the dog and the cat (7th ed.). St. Louis, Mo. p. 2057. ISBN 978-1-4377-0282-8.
  54. Miller, Debra Lee (2016-04-19). Reproductive Biology and Phylogeny of Cetacea: Whales, Porpoises and Dolphins (به انگلیسی). CRC Press. ISBN 978-1-4398-4257-7.
  55. Alan J., Wein; Louis R., Kavoussi; Alan W., Partin; Craig A., Peters (23 October 2015). Campbell-Walsh Urology (Eleventh ed.). Elsevier Health Sciences. pp. 1005–. ISBN 978-0-323-26374-0.
  56. Armati, Patricia J.; Dickman, Chris R.; Hume, Ian D. (2006-08-17). Marsupials (به انگلیسی). Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-45742-2.
  57. Pastor Z, Chmel R (2017). "Differential diagnostics of female "sexual" fluids: a narrative review". International Urogynecology Journal. 29 (5): 621–629. doi:10.1007/s00192-017-3527-9. PMID 29285596.
  58. Bullough, Vern L.; Bullough, Bonnie (2014). Human Sexuality: An Encyclopedia. Routledge. p. 231. ISBN 978-1-135-82509-6.
  59. Lentz, Gretchen M; Lobo, Rogerio A.; Gershenson, David M; Katz, Vern L. (2012). Comprehensive Gynecology. Elsevier Health Sciences, Philadelphia. p. 41. ISBN 978-0-323-09131-2.
  60. Hornstein, Theresa; Schwerin, Jeri Lynn (2013). Biology of women. Clifton Park, NY: Delmar, Cengage Learning. p. 61. ISBN 978-1-285-40102-7. OCLC 911037670.
  61. Toivanen R, Shen MM (2017). "Prostate organogenesis: tissue induction, hormonal regulation and cell type specification". Development. 144 (8): 1382–1398. doi:10.1242/dev.148270. PMC 5399670. PMID 28400434.
  NODES
INTERN 4