ایتربیم

ایتربیم (Ytterbium) عنصر شیمیایی با نشانهٔ شیمیایی Yb، عدد اتمی ۷۰، جرم اتمی نسبی ۱۷۳/۰۴، چگالی نسبی ۷/۰۱، نقطه ذوب ۸۲۴ درجه سانتیگراد ، نقطهٔ جوش ۱۴۲۷ درجه سانتیگراد، فلزی واسطه از گروه لانتانیدها (زیر گروه ایتریم)، ۷ ایزوتوپ طبیعی دارد. فلزی درخشان نقره ای فام به‌طور کامل چکش خوار، با اسیدهای رقیق و آمونیاک به خوبی، با آب به کندی واکنش می‌دهد. نام آن از شهر ایتریا (Yttria) نام شهر کوچکی در سوئد گرفته شده‌است. به شکل آلفا و بتا وجود دارد، شکل بتای آن در فشار بالاتر از ۱۶۰۰۰ جو، نیم رساناست.

ایتربیم، ₇₀Yb

ایتربیم
تلفظ	‎/ɪˈtɜːrbiəm/‎ ​(i-TUR-bee-əm)
ظاهر	نقرهy white
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)	۷۰۰۲۱۷۳۰۴۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۷۳٫۰۴۵(۱۰)
ایتربیم در جدول تناوبی
- ↑ Yb ↓ No تولیم ← ایتربیم → لوتتیم
عدد اتمی (Z)	70
گروه	گروه n/a
دوره	دوره 6
بلوک	بلوک-f
دسته	Lanthanide
آرایش الکترونی	[Xe] 4f14 6s2
لایه الکترونی	2, 8, 18, 32, 8, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	جامد
نقطه ذوب	1097 K ​(824 °C, ​1515 °F)
نقطه جوش	1469 K ​(1196 °C, ​2185 °F)
چگالی (near r.t.)	6.90 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)	6.21 g/cm3
حرارت همجوشی	7.66 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	159 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	26.74 J/(mol·K)
فشار بخار فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K در دمای (K) 736 813 910 1047 (1266) (1465)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	+1, +2, +3 (a basic اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: ? 1.1
انرژی یونش	1st: 603.4 kJ/mol 2nd: 1174.8 kJ/mol 3rd: 2417 kJ/mol
شعاع اتمی	empirical: 176 pm
شعاع کووالانسی	pm 187±8
خط طیف نوری ایتربیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	​(fcc)
سرعت صوت thin rod	1590 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی	(دمای اتاق) (β, poly) 26.3 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی	38.5 W/(m·K)
رسانش الکتریکی	(دمای اتاق) (β, poly) 0.250 µ Ω·m
رسانش مغناطیسی	پارامغناطیس
مدول یانگ	(β form) 23.9 GPa
مدول برشی	(β form) 9.9 GPa
مدول حجمی	(β form) 30.5 GPa
نسبت پواسون	(β form) 0.207
سختی ویکرز	206 MPa
سختی برینل	343 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7440-64-4
ایزوتوپ‌های ایتربیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول 166Yb syn 56.7 h ε 0.304 166Tm 168Yb 0.13% 168Yb ایزوتوپ پایدار است که 98 نوترون دارد 169Yb syn 32.026 d ε 0.909 169Tm 170Yb 3.04% 170Yb ایزوتوپ پایدار است که 100 نوترون دارد 171Yb 14.28% 171Yb ایزوتوپ پایدار است که 101 نوترون دارد 172Yb 21.83% 172Yb ایزوتوپ پایدار است که 102 نوترون دارد 173Yb 16.13% 173Yb ایزوتوپ پایدار است که 103 نوترون دارد 174Yb 31.83% 174Yb ایزوتوپ پایدار است که 104 نوترون دارد 175Yb syn 4.185 d β− 0.470 175Lu 176Yb 12.76% 176Yb ایزوتوپ پایدار است که 106 نوترون دارد 177Yb syn 1.911 h β− 1.399 177Lu

کاربرد

درپژوهش‌های شیمیایی، لیزر، در دستگاه تولید پرتوهای ایکس و …

خواص فیزیکی عنصر ایتربیم

• عدد اتمی: ۷۰
• جرم اتمی: ۱۷۳٫۰۴
• نقطه ذوب: C° ۸۱۹
• نقطه جوش: C° ۱۱۹۶
• شعاع اتمی: pm ۱۹۴
• ظرفیت: ۳و۲
• رنگ: سفید نقره ای
• حالت استاندارد: جامد

منابع

• ملاردی، محمدرضا؛ آقاپور مقدم، سید رضا. فرهنگ جامع شیمی. مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان. ص. ۳۴۱.