علف شیر (سرده)

علف شیر (نام علمی: Asclepias)، استبرق (به انگلیسی: Milkweed)، نام یک سرده از گیاهان دولپه‌ای می‌باشد که تا کنون بیش از ۱۴۰ گونه از آن شناخته شده‌است. این گیاه از راسته گل‌سپاسی‌سانان و از خانواده استبرق‌سانان است. شیره استبرق حاوی آلکالوئیدها، لاتکس یا کائوچو و چندین ترکیب پیچیده از جمله کاردنولید (به انگلیسی: cardenolide) می‌باشد که برخی از گونه‌های آن سمی شناخته شده‌اند. کارل لینه گیاه‌شناس و پزشک سوئدی و پایه‌گذار نظام امروزی طبقه‌بندی گیاهان و جانوران به دلیل استفاده‌های گوناگون دارویی استبرق این گیاه را اسقلبیوس (خدای شفای یونان) می‌نامید.

علف شیر
علف شیر
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
دسته:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌ها
راسته:	گل‌سپاسی‌سانان
تیره:	استبرقیان
سرده:	علف شیر

گرده‌افشانی در این گیاه به یک روش غیرمعمول انجام می‌شود. گرده بیشتر از آنکه به صورت تک‌دانه و چهار دانه باشند همان‌طور که اغلب به اتفاق گیاهان اینگونه‌اند در ساختار پیچیدهٔ گروهی دسته‌بندی می‌شود که به آن‌ها پولینیا می‌گویند. دهانه‌های یک گل که حشراتی چون زنبور عسل، زنبور بی‌عسل و پروانهها را در خود می‌خواند، به پنج شکافی که توسط پرچم‌های یک گل درست شده‌است می‌لغزند. پایهٔ پولینیا به صورت مکانیکی به حشره متصل می‌شود در حالی که یک جفت از کیسه‌های گرده را با خود هنگامی که گرده افشان یا حشره پرواز می‌کند با خود می‌کشد. گرده افشانی توسط یک فرایند وارونه تحت تأثیر قرار می‌گیرد که در آن یکی از پولینیاها در شکاف یکی از پرچم‌ها به دام می‌افتد. گونهٔ از استبرق بذرهای خود را در فولیکول تولید می‌کند. بذرها که در ردیف‌های روی هم بنا شده‌اند که دارای رشته‌های میله‌ای شکل ابریشمی که به نام پاپوس، ابریشم یا ابریشم خام آن را می‌شناسند. فولیکول بذرها را رسیده و به دو نیم تقسیم می‌کند که هر کدام توسط تعدادی پاپوس خشک به وسیلهٔ وزش باد حمل می‌شوند؛ که نوعی انتشار دانه است.

استفاده

در گذشته بومی‌های آمریکایی و مسافران، به علت شیرین بودن عصاره استبرق از آن به عنوان ماده شیرین‌کننده استفاده می‌کردند. در ایالات متحده آمریکا در زمان جنگ جهانی دوم ۵۰۰۰ تن رشته‌های گیاهی ابریشمی استبرق برای جایگزینی کاپوک (به انگلیسی: kapok) جمع‌آوری شد. رشته‌های ابریشمی گیاهی استبرق تو خالی هستند و موم دورشان را پوشانده‌است و دارای کیفیت عایق خوبی هستند. آزمایش‌های مختلف نشان داده‌اند که دارای کیفیت برتری از پرهای جوجه پرندگان در عایق بودن دارند. از بهترین رشته‌های ابریشمی بعضی از گیاهان برای طناب کشتی هم استفاده می‌شود. از سال ۲۰۰۷ استبرق به‌طور تجاری برای استفاده در بالش‌های ضد آلرژی زا کاشته می‌شود.

گونه‌ها

پراکنده شدن دانه‌ها توسط پاپوس

برخی از گونه‌ها شناخته شده استبرق

نگاره	نام علمی	نام رایج
	Asclepias albicans	استبرق ساقه سپید
	Asclepias amplexicaulis	استبرق پربرگ
	Asclepias asperula	استبرق شاخ بزکوهی
	Asclepias californica	استبرق کالیفرنیا
	Asclepias cordifolia	استبرق برگ قلب
	Asclepias cryptoceras	استبرق کمرنگ
	Asclepias curassavica	استبرق گرمسیری
	Asclepias eriocarpa	استبرق پشمالو
	Asclepias erosa	استبرق صحرایی
	Asclepias exaltata	استبرق سیخی
	Asclepias fascicularis	استبرق برگ باریک
	Asclepias fruticosa	استبرق آفریقایی
	Asclepias humistrata	استبرق ماسهای
	Asclepias incarnata	استبرق باتلاق
	Asclepias lanceolata	استبرق نیزهای
	Asclepias linaria	استبرق سوزنی
	Asclepias linearis	استبرق باریک
	Asclepias meadii	استبرق مید
	Asclepias nyctaginifolia	استبرق موهاوی
	Asclepias obovata	استبرق پینلند
	Asclepias physocarpa	استبرق بزرگ
	Asclepias purpurascens	استبرق زرشکی
	Asclepias quadrifolia	استبرق چهاربرگ
	Asclepias rubra	استبرق قرمز
	Asclepias solanoana	استبرق مارپیچ
	Asclepias speciosa	استبرق خودنما
	Asclepias subulata	استبرق خزان
	Asclepias subverticillata	استبرق سمی
	Asclepias sullivantii	استبرق سلیوانت
	Asclepias syriaca	استبرق معمولی
	علف پروانه	استبرق هندی
	Asclepias variegata	استبرق سفید
	Asclepias verticillata	استبرق حلقهای
	Asclepias vestita	استبرق کرکی
	Asclepias vincetoxicum
	Asclepias viridiflora
	Asclepias welshii	استبرق ویلزی

پیوند به بیرون

• تحقیقات پزشکی
• نخ دندان
• استبرق در محصولات انرژی هندبوک
• تحقیقات دانشگاه ایلینوی غربی
• مجموعه گیاهان
• گالری تصاویر

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Asclepias». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ جولایی ۲۰۱۱.