کارون (قمر)
کارون که شارون هم تلفّظ می‌شود (به انگلیسی: Charon) (ˈʃærən یا ˈkɛərən[۶]) بزرگ‌ترین قمر از ۵ قمر تاکنون شناخته شدهٔ سیاره کوتوله پلوتون است که در سال ۱۹۷۸ میلادی کشف شد.
 کارون از منظر فضاپیمای نیوهورایزنز در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۵ | |
| کشف | |
|---|---|
| کاشف | جیمز کریستی |
| تاریخ کشف | ۲۲ ژوئن ۱۹۷۸ |
| طبقه‌بندی | |
| Pluto I | |
| ویژگی‌های مداری | |
| ۱۷ ۵۳۶ ± ۴ km تا گرانینگاه سامانه، ۱۹ ۵۷۱ ± 4 km تا مرکز پلوتو | |
| خروج از مرکز مداری | ۰٫۰۰۲ ۲ |
| ۶٫۳۸۷ ۲۳۰ ۴ ± 0.000 001 1 d (6 d 9 h 17 m ۳۶٫۷ ± 0.1 s) | |
| انحراف | ۰٫۰۰۱° (نسبت به استوای پلوتو) ۱۱۹٫۵۹۱ ± ۰٫۰۱۴° (نسبت به مدار پلوتو) ۱۱۲٫۷۸۳ ± ۰٫۰۱۴° (to the دائرةالبروج) |
| ۲۲۳٫۰۴۶ ± ۰٫۰۱۴° (to vernal equinox) | |
| ویژگی‌های فیزیکی | |
میانگین شعاع | ۶۰۳٫۵ ± 1.5 km[۱] (0.095 Earths) |
| ۴٫۵۸×۱۰۶ km² | |
| حجم | ۹۰۲٬۷۰۰٬۰۰۰ km³ (۰٫۰۰۰۸ برابر زمین)[۲] |
| جرم | (۱٫۵۲ ± ۰٫۰۶)×۱۰۲۱ kg (۲٫۵۴×۱۰−۴ برابر زمین) (11.6% of Pluto) |
میانگین چگالی | ۱٫۶۵ ± ۰٫۰۶ g/cm³ |
| ۰٫۲۷۸ m/s۲ | |
| 0.580 km/s .36 mi/s | |
| چرخش همزان | |
| سپیدایی | متغیر بین ۰٫۳۶ و ۰٫۳۹ |
| دما | -۲۲۰°C (53 K) |
| ۱۶٫۸[۳] | |
| ۱[۴] | |
| 55 milli-arcsec[۵] | |
ویژگی‌ها
ویرایششارون بزرگ‌ترین قمر سیارهٔ کوتولهٔ پلوتون در سال ۱۹۷۸ کشف گردید. دو قمر دیگر پلوتون به نام‌های نیکس و هیدرا نیز در سال ۲۰۰۵ کشف شدند که هر دو از شارون بسیار کوچک‌ترند. قمرهای باز هم بسیار کوچک‌تر سربروس و استوکس هم به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی کشف شدند.
فضاپیمای نیوهورایزنز (افق‌های نو) در ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۵ میلادی از کنار این قمر و سیارهٔ کوتوله‌اش گذشت و نخستین بررسی کامل بشر در آن گوشهٔ تقریباً ناشناخته از حاشیه‌های منظومهٔ خورشیدی را با ابزارهای بسیار پیشرفته‌اش بررسی و گزارش کرد.
شارون و پلوتون به گونهٔ ویژه‌ای که در منظومهٔ خورشیدی نادر است، وابسته به یک‌دیگر شده و رو در روی هم، قفل جزر و مدی را تجربه می‌کنند. زمین و ماه نیز قفل جزر و مدی را بین خود تجربه می‌کنند ولی تنها این ماه است که همیشه رو به سوی زمین دارد. بنا بر محاسبات تلسکوپ فضایی هابل که در سال ۱۹۹۴ میلادی از فاصلهٔ ۳۰ واحد نجومی از زمین صورت گرفته، شارون و پلوتو تنها ۱۹٬۶۴۰ کیلومتر از هم دورند. در مقایسه، فاصلهٔ ماه تا زمین ۳۸۴٬۴۰۰ کیلومتر، یعنی نزدیک به بیست برابر بیشتر است.
داستان کشف کارون
ویرایش
در دههٔ ۱۹۷۰، جِیمز کریستی (James Christy) در رصدخانهٔ ناوال در واشینگتن، رصدهایی از سیاره‌ها به منظور تصحیح پارامترهای مداری آن‌ها انجام می‌داد. او برخی تصاویر پلوتو را به دلیل آنکه کشیده به نظر می‌رسیدند، حذف می‌کرد. این پدیده، بر اساس تجربهٔ نویسنده، زمانی رخ می‌دهد که تلسکوپ به خوبی آسمان را دنبال نمی‌کند، در نتیجه تصاویر کشیده می‌شوند؛ ولی او متوجّه شد که تصویر ستارگان عالی است، یعنی اینکه تلسکوپ درست کار می‌کند؛ همچنین ملاحظه کرد که کشیدگی پلوتو، با گذشت زمان، به دور آن گردش می‌کند. معلوم شد که کریستی در حال رصد حرکت یک قمر به دور پلوتو که حالا کارون (Charon) نام دارد، بوده است. کشف آن در ۲۲ ژوئن ۱۹۷۸ میلادی اعلان شد. در سال ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی هابل توانست از دو قرص مجزای پلوتو و چارون تصویربرداری نماید. (چارون قایقرانی بود که مُرده‌ها را در عرض رودخانهٔ افسانه‌ای استیکس جابه‌جا می‌کرد و با پلوتو ارتباط نزدیکی داشت؛ لذا نامی ایده‌آل بود. ضمن آنکه حروف اول آن مشابه نام همسر کریستی، شارلِن بود.)
- پلوتو نام خدای افسانه‌ای رومی عالم مُردگان بود که می‌توانست خود را ناپدید کند.[۷]
خاک‌شناسی کارون
ویرایشکارون با قطر ۱٬۲۰۸ کیلومتر کمی از نصف پلوتو بزرگ‌تر و حتی از سیارهٔ کوتولهٔ سرس هم بزرگ‌تر است و نیز به اندازهٔ کافی بزرگ بوده که توازن آب‌ایستایی برای کروی بودن خود را ایجاد کرده باشد. برخلاف سطح پلوتو که از ازت و متان یخ‌زده تشکیل شده، به نظر می‌رسد که سطح شارون بیشتر از یخ (آب یخ‌زده) که کم‌تر فرّار است، تشکیل شده باشد. در سال ۲۰۰۷ میلادی با بررسی یافته‌های تلسکوپ جمنای و بودن لکه‌هایی از هیدروکسید آمونیوم و بلورهای آب بر سطح شارون، باور حضور فعّالیت‌های یخ‌فشانی در شارون بیشتر شد.
با داشتن اندازه‌های حجم و جرم شارون و به دست آوردن چگالی آن می‌توان نتیجه گرفت که شارون در مقایسه با پلوتو یک کرهٔ بیشتر یخی است و کم‌تر از پلوتو «سنگی» است. این موضوع، نظریه‌ای را که می‌گوید، شارون از برخورد جرم دیگری با پلوتون به وجود آمده، تقویت می‌کند.
منابع
ویرایش- ↑ B. Sicardy et al. (۲۰۰۶), "Charon's size and an upper limit on its atmosphere from a stellar occultation", Nature (به انگلیسی), vol. ۴۳۹, p. ۵۲
{{citation}}: External link in|شاپا= - ↑ Volume of a sphere with radius 603.5 km = 902,704,853.6 km³ / 1,083,207,317,374 km³ = 8.4E-04 = 0.00084 Earth
- ↑ "Classic Satellites of the Solar System", Observatorio ARVAL (به انگلیسی), archived from the original on 22 اكتبر 2013, retrieved 9 March 2009
{{citation}}: Check date values in:|archive-date=(help) Retrieved on 2007-10-19. - ↑ David Jewitt (2008 June), "The 1000 km Scale KBOs", Institute for Astronomy (UH) (به انگلیسی)
{{citation}}: Check date values in:|تاریخ=(help) Retrieved on 2008-06-13. - ↑ "Stellar occultation allows VLT to determine Charon's size and to put upper limit on its atmosphere", ESO 02/06 - Science Release (به انگلیسی), ۲۰۰۶–۰۱–۰۴, archived from the original on 18 January 2006, retrieved 9 March 2009
{{citation}}: Check date values in:|تاریخ=(help) Retrieved on 2007-10-19. - ↑ In US dictionary transcription, us: shăr′ • ən, kār′ • ən
- ↑ کتاب درآمدی بر نجوم و کیهان‌شناسی، صفحهٔ ۱۶۰
- موریسون، ایان. درآمدی بر نجوم و کیهان‌شناسی. ترجمهٔ غلامرضا شاه‌علی. شیراز: ارم شیراز. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۰۳۶-۲۵-۰.
پیوند به بیرون
ویرایش
- Charon Profile by NASA's Solar System Exploration
- جیمز کریستی and Robert S. Harrington, "The satellite of Pluto," /0083//0001005.000.html The Astronomical Journal 83 (1978) 1005
- مارک دبلیو. بویی، Phases of Charon as seen from Pluto, رصدخانه لوول
- Buie, Surface of Charon and Pluto
- Hubble reveals new map of Pluto, BBC News, ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۵
- IAU Circular No. 3241 describing the discovery
- Measuring the Size of a Small, Frost World (رصدخانه جنوبی اروپا press release ژانویه ۲۰۰۶)
- M. J. Person et al. : Charon’s Radius and Density from the Combined Data Sets of the 2005 July 11 Occultation (submitted to the Astronomical Journal, ۳ فوریه ۲۰۰۶)