رمضان

رمضان نهمین ماه در تقویم هجری قمری‌ است که از سوی مسلمانان سراسر جهان با توجه به باورهای آنان، ماهِ روزه‌گیری می‌باشد و نخستین روز وحیِ قرآن به محمد در آن گرامی‌ داشته می‌شود.

چه زیباست که هر مسلمانی فلسفه تشریع این ماه را بازخوانی کند.
~ محمدتقی فاضل میبدی

ماه رمضان است و هنگام جلب رضای خدا با رهائی از خود.
~ عبدالعلی بازرگان

هلال ماهي رنگارنگ تزئين شده و در طول ماه رمضان زيبايي روشن است. ~ 

گفتاوردها

الف

• «تعهد مثل هر مفهوم دیگری، نه فقط برای من، می‌تواند کاملاً شخصی باشد. تعهد همان شیوهٔ زندگی است که هر فردی آگاهانه برای خود انتخاب می‌کند. وقتی بدیهی‌ترین کارهایی که انجام می‌دهی و شیوه‌ای که زندگی می‌کنی باعث می‌شود دیگران با تعجب نگاهت کنند، باید جایی سر شیوه‌هایت بایستی. مثلاً نماز، روزه، زیارت و دخیل بستن چرا باید عجیب باشد؟!»
• «من با سوء تفاهم‌ها و نگاه‌های سیاسی به مذهب رابطه‌ای ندارم، ولی به یک‌سری چیزهایی که لذت‌شان را کشف کرده‌ام، متعهدم.»
  • شیوا ارسطویی

”	مهم‌ترین پیامِ ماهِ رمضان، نزدیکی بیشتر انسان با قرآن مجید و تعالیم آن است. بخشی از بنیاد تعلیم قرآن - آنچنان که مکرر تصریح شده و اساس بعثت پیامبران الهی و به‌ویژه شخص رسول اکرم (ص) بوده- اخلاق و ترویج آن است.	“
—حسین انصاری‌راد

• «ماه رمضان ایامی است که جامعهٔ اسلامی نگاهی به درون خود بیندازد، و زشتی‌ها را هم از درون فرد و هم جامعه بزداید، آلودگی‌ها را رفع و نیات خیر را تقویت کند، خود را در جهت اقدامات و خدمت به بندگان خدا و نوع بشر و جلوگیری از تجاوز به حقوق بشر آماده کند.»
• «مهم‌ترین پیام ماه رمضان، نزدیکی بیشتر انسان با قرآن مجید و تعالیم آن است. بخشی از بنیاد تعلیم قرآن- آنچنان که مکرر تصریح شده و اساس بعثت پیامبران الهی و به‌ویژه شخص رسول اکرم (ص) بوده- اخلاق و ترویج آن است.»
• «به روزه‌داران عزیز در این ماه مبارک توصیه می‌کنم که قرآن و تعالیم اخلاقی آن را جدی بگیرید؛ از گمان‌های بد بپرهیزید، در کار دیگران تجسس نکنید، دنبال فاش‌کردن اسرار دیگران نباشید و عیب آنها را بازگو نکنید که این کار عین خوردن گوشت مردار برادر است.»
• «ماه رمضان، ایستگاه تقوا است؛ ایستگاه و مرکزی که در آن روزه‌داران، در این تابستان‌های بلند، لب از خوردن فرومی‌بندند و دست از کارهای زشت برمی‌دارند تا رضای خدا را از آن خود کنند. در چنین شرایطی است که کسی درمی‌یابد، همسایه‌اش، هم‌وطنش، فردی در قاره‌ای که او در آن زندگی می‌کند و چه‌بسا افرادی در کره زمین، گرسنه هستند.»
• «ماه رمضان باید ما را بیدار کند، باید متوجهمان کند به اولویت‌ها و تعالیم قرآن مجید و اگر این اتفاق میمون رخ دهد، هر رمضان، بلوغ انسانی تازه‌ای در ما ایجاد می‌کند.»
  • حسین انصاری‌راد

”	برای مسلمانان، ماه رمضان زمانی است برای تأمل و برای به یاد آوردن این نکته که انضباط و از خودگذشتگی خمیرمایهٔ اصلی یک زندگی دین‌دارانه است؛ و برای همهٔ ما، صرفنظر از دینی که داریم، ماه رمضان یادآور این حقیقت است که ما دارای چه مشترکات زیادی با یکدیگر هستیم. ارزش صلح و نیکوکاری، اهمیت خانواده و جامعه- اینها ارزش‌هایی جهانی هستند.	“
—باراک اوباما

• «برای مسلمانان، ماه رمضان زمانی است برای تأمل و برای به یاد آوردن این نکته که انضباط و از خودگذشتگی خمیرمایهٔ اصلی یک زندگی دین‌دارانه است؛ و برای همهٔ ما، صرفنظر از دینی که داریم، ماه رمضان یادآور این حقیقت است که ما دارای چه مشترکات زیادی با یکدیگر هستیم. ارزش صلح و نیکوکاری، اهمیت خانواده و جامعه- اینها ارزش‌هایی جهانی هستند. توصیه به دوست داشتن یکدیگر، پاسداری از عدالت و مراقبت از فرودست‌ترین افراد در میان ما- این‌ها پیوندهای مشترک میان سنت‌های دینی ما هستند.»
• «رمضان که ماهی است برای تأمل و از خود گذشتگی، همچنین فرصتی است که مسلمانان سراسر دنیا در آن تعهد خود را به کمک به آنان که استطاعت کمتری دارند، از جمله کسانی که به خاطر بدی اقتصاد یا نابرابری دچار مشکلند، تجدید می‌کنند.»
• «رمضان همچنین مسوولیت مشترک ما را به ما یادآوری می‌کند، که با دیگران چنان رفتار کنیم که می‌خواهیم با ما رفتار شود و اصولی که افراد را از ادیان مختلف به هم متصل می‌کند: عطش برای صلح، عدالت و برابری. در زمانی که مردم بسیاری در سراسر دنیا همچنان از درگیری و خشونت بی‌معنی در رنجند، این زمان مقدس تعهد مشترک ما را به دنبال کردن عدالت و صلح و احترام به شان هر انسان، به ما یادآوری می‌کند.»
• «ماه رمضان زمانی است که خانواده‌ها و جوامع در اجتماعات شادمانه‌ای که نشان گر سنت‌های غنی و متنوع جوامع و فرهنگ‌های اسلامی است، برای افطار و نیایش گرد هم می‌آیند.»
• «این ماه همچنین زمانی به‌غایت روحانی برای تأمل و تجدید عهد برای افزایش شکرگزاری و هوشیاری نسبت به بخشندگی پروردگار است. مسلمانان هر روز ماه رمضان را با روزه گرفتن به عنوان روز طاقت صبورانه، و هر شب این ماه را با نیایش و قدردانی گرامی می‌دارند. این ماه زمانی برای تقویت ایمان، همدردی و گذشت، و پایداری به هنگام ناملایمات است. در این ماهِ بخشش، مسلمانان در سراسر جهان دست یاری به سوی کسانی که گرفتار جنگ، گرسنگی، فقر و بیماری هستند دراز می‌کنند.»
  • باراک اوباما

ب، پ

• «ماه رمضان است و هنگام درمان دردهای دوری و مهجوری از طبیب دل‌ها، با سیر و سفر به دیار دوست و دل‌بستن به قبله و قُرب او با قطب‌نمای کتاب، تا ره گم نکنیم و روی دل از آن سمت و سوی نگردانیم، باشد تا توشه‌ای برای بقیه سال و ادامه راه برگیریم و برای مقصد و مقصود نهائی خود را آماده سازیم.»
• «ماه رمضان است و هنگام جلب رضای خدا با رهائی از خود.»
  • عبدالعلی بازرگان

ت، ث

• «طی این ماهِ روزه‌داری از سپیده تا غروب، بسیاری از مسلمانان در آمریکا و سراسر دنیا معنا و الهام را در اعمال خیرخواهانه و عبادت، که جوامع ما را مستحکم می‌کنند، می‌یابند.»
• «روح رمضان، در ذاتش، تقویت‌کننده آگاهی ما از تعهد مشترک ماست به رد خشونت، در پی صلح رفتن و بخشیدن به آن نیازمندانی است که از فقر و یا بحران در رنج‌اند.»
  • دونالد ترامپ

ح، خ

• «هدف آفرینش [ ِ انسان] اخلاق‌گونه است. انسان سعی می‌کند خداگونه شود و تقوا راه خداگونگی است و رمضان کانون تقویت تقوا در جامعه. اگر تقوا بدین معنا در عرصه اجتماعی جا بیفتد، آنگاه مردمی خواهیم داشت، ساخته‌شده بر درگاه حق وجامعه‌ای مبتنی بر حاکمیت دانایی وعدالت که در آن صورت، هم فرد وهم جامعه به درجهٔ بالایی از برخورداری‌های مادی و معنوی می‌رسند و جان خود را با خداوند پیوند خواهند داد.»

”	ماه رمضان، ماه خودسازی است و به تعبیر قرآن و عقل خودپرستی و هواپرستی مهمترین رنج‌ها و فلاکت‌هایی است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه بوده است.	“
—محمد خاتمی

• «ماه رمضان، ماه خودسازی است و به تعبیر قرآن و عقل خودپرستی و هواپرستی مهمترین رنج‌ها و فلاکت‌هایی است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه بوده است.».
• «از ماه رمضان برای غلبه بر هوا و هوس بهره گیرید.»
• «رمضان ماه روزه، ماه خودسازی، ماه انسان است. ماه خداست از آن جهت که انسانیت انسان در این ماه تقویت می‌شود.»
• «خودسازی که باید در ماه رمضان صورت بگیرد یعنی چه!؟ در تعبیری عارفانه و شاعرانه، زمین جنبهٔ مادی حیات است و زمینی کسی است که «خود» مادی و خودی که متعلق به این طبیعت است برایش اصل است و آسمان نماد آن معنویت و بلندی و والایی است. آن کس که «خود» معنوی‌اش را تقویت می‌کند انسان آسمانی است.»
• «ماه مبارک رمضان، ماه خودسازی است باید به آن خود برتر توجه داشت و نیز متوجه بود که غرب در عین حال که دستاوردهای بزرگی دارد قبلهٔ آمال ما نیست و حتی خلاءهای بزرگی هم دارد.»
• «لفظ روزه در ذهن بسیاری از انسان‌ها در درجه اول تداعی کننده گرسنگی و تشنگی است و بعد هم بسیاری مبطلات دیگر که همه می‌دانند. از سوی دیگر از ماه مبارک رمضان به ماه میهمانی خداوند تعبیر شده است و سؤال اینجا است که خداوند باری تعالی با چه چیز از میهمانان خود میزبانی می‌فرماید؟ با گرسنگی؟! معمولاً وقتی صحبت از میهمانی می‌شود میزبان انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مطلوب میهمان را فراهم می‌کند. آیا به راستی خداوند با گرسنگی و تشنگی از میهمان خود پذیرایی می‌کند؟ حقیقت چیست؟»
• «آیا مراد اسلام از روزه پذیرایی از میهمانان این ضیافت با گرسنگی و تشنگی است یا هدف و منظور دیگری وجود داشته است؟»
• «ماه رمضان ماه میهانی خداست و سفرهٔ گستردهٔ الهی روزه است و طعام و بهره انسان از این سفره «تقوی» است و مگر تقوی جوهر انسانیت انسان نیست؟»
• «ما برای درک بهتر مسائل اعتقادی و احکام الهی باید ببینیم بینش ادیان الهی و به‌خصوص اسلام در مورد انسان چیست؟ ما اگر پاسخ این پرسش را در یابیم و بینش درستی در این مورد پیدا کنیم، زمینه‌ای برای کشف حقایق بسیار گستردهٔ عالم و ادیان الهی و پی بردن به معنای زندگی خواهیم یافت.»
  • محمد خاتمی
• «ماه رمضان... همه باید خویشتن را برای استفاده از آن آماده کنیم. ماهی که ابواب رحمت الهی در آن گشوده می شود و طالبان معرفت بیش از هر زمان دیگر امید دارند تا با اجابت دعوت خداوند، به مطلوب خویش رهنمون شوند.»
  • حسن خمینی

”	شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید. مهماندارِ شما، شما را وادار کرده است به اینکه روزه بگیرید. این راه‌هایی که به دنیا باز است و شهوات است، این‌ها را سدش کنید تا مهیا بشوید برای لیلة القدر.	“
—روح‌الله خمینی

• «...رمضان، ماه عبادت و سازندگی، ماه تجدید قوای معنوی...»
• «در این ماه مبارک خودتان را تقویت کنید به قوّت‌های روحانی.»
• «ضیافت خدا در ماه رمضان یک شعبه‌اش روزه است، آن‌ ضیافت خداست؛ یک شعبه‌اش روزه است و یک امر مهمش که مائده غیبی و آسمانی است قرآن است.
• «شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید. مهماندارِ شما، شما را وادار کرده است به اینکه روزه بگیرید. این راه‌هایی که به دنیا باز است و شهوات است، این‌ها را سدش کنید تا مهیا بشوید برای لیلة القدر. ماه شعبان مقدمه است برای ماه مبارک رمضان که مردم مهیا بشوند برای ورود در ماه مبارک رمضان و ورود در ضیافة الله.»
  • روح‌الله خمینی

ر، ز، ژ

• «ماه رمضان این فرصت را برای بندگان مخلص و باایمان خداوند فراهم می‌آورد تا بیش از پیش برای اخلاقی‌زیستن تلاش کنند.»
• «در این ماه مبارک، عمل به توصیه‌های اخلاقی، بسیار مهم‌تر از نخوردن و نیاشامیدن است چون اگر به ارزش‌های اخلاقی پایبند نباشیم، نخوردن و ننوشیدن هم عملاً بی‌فایده است و شرط عدم ابطال روزه، رعایت اخلاقیات است.»
• «رمضان ماهی برای اخلاقی‌زیستن و تمرینی است برای اینکه پیش وجدان و در خلوت خود، خودمان قاضی خودمان باشیم و تلاش کنیم تا بسیاری از دلخوری‌هایی که در مواقع دیگر ممکن است رخ دهد، پیش نیاید.»
  • فاطمه راکعی
• «انسان از محدودیت‌هایی که مخالف فطرت او باشد استقبال نمی‌کند ولی بعضی از محدودیت‌ها را با استقلال خود می‌پذیرد مثلاً در ماه رمضان ما از خوردن و آشامیدن محروم هستیم و این نوعی محدودیت است ولی ما این امر را به صورت اجبار نپذیرفته‌ایم ولی اگر ماه رمضان نبود و کسی ما را از خوردن و آشامیدن که حق مشروع و قانونی ما است منع می‌کرد دچار ناراحتی می‌شویم پس نتیجه می‌گیریم وقتی کسی نمی‌پسندند که دیگران حق آزادی و انتخاب او را سلب کنند حق ندارد آزادی و انتخاب دیگران را سلب کند و این عالی‌ترین اصل اخلاقی است که در جوامع بشری مشاهده می‌کنیم.»
  • سعید رضوی فقیه
• «هنر در صورتی تجلی می‌یابد که فضا، فضای آزاد و اخلاقی باشد همان‌طور که همه دین ما با هنر توأم است و زیبایی ظاهری و معنوی را می‌توان در همهٔ آیات قرآن، مناسک دینی نظیر اذان، افطار، مناجات و در همهٔ ماه مبارک رمضان مشاهده کرد.»

”	ماه رمضان برای آن است که با مفهوم اجتماعی فقر و رنج جامعه بیشتر آشنا شویم؛ از خودخواهی به دیگربینی و دیگرخواهی برسیم و خود را جزئی از کلِّ جامعهٔ اسلامی بیابیم و ببینیم.	“
—حسن روحانی

• «روزه تنها دست کشیدن از خوردن و آشامیدن نیست بلکه در ماه رمضان باید تمرینی برای پاکی زبان از دروغ، تهمت، افترا، بدگویی‌ها و تحقیر دیگران و اجتناب از دروغی که پیامبر اسلام (ص) آن را ام المعاصی نامید، باشد.»
• «ماه رمضان برای آن است که با مفهوم اجتماعی فقر و رنج جامعه بیشتر آشنا شویم؛ از خودخواهی به دیگربینی و دیگرخواهی برسیم و خود را جزئی از کل جامعه اسلامی بیابیم و ببینیم.»
• «هر رمضانی نسبت به رمضان گذشته برای انجام و وظایف مان آماده‌تر و به هدف نهایی روزه که پایبندی به قوانین اسلام و تقوا است نزدیک‌تر شده باشیم.»
  • حسن روحانی

س، ش

• «روزه گرفتن به خودی خود عبادت است اما همچنان که هیچ کار انسان بدون تأمل و تفکر ارزش ندارد، عبادت کردن آدمی هم بدون درک روشن از عبادت بهایی ندارد.»
  • عبدالکریم سروش

ص، ض

• «با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان احساسی ژرف برگرفته از خاطرات الهام‌بخش و عبرت‌های ارزشمند این ماه و آثار و دستاوردهای روزه ­داری، ما را فرا می‌­گیرد و فضایی پاک و هدایت‌گر و آکنده از درس و عبرت برای فرد مؤمن پدیدمی‌آورد.»
• «ماه رمضان زمانی است برای درنگ کردن. در این ماه مؤمن با قلبی سالم و عقلی روشن و بدنی پاک به گذشته­‌اش می‌نگرد و از خود حساب‌رسی می­ کند و ارزیابی دوباره­‌ای از کارنامهٔ خود صورت می‌دهد و، سپس، به آینده نگاه می‌کند تا برای آن برنام‌ه­ریزی کند و دوباره آن را بسازد و، بدین‌ترتیب، ماه رمضان ماهی سرنوشت­‌ساز برای او خواهد بود.»
• «تنها تأمل، که در آموزه­‌های اسلامی برتر از عبادت شمرده شده است، می‌تواند روح عبادت را به آن بازگرداند و آداب و رسوم را به انگیزه­ایی برای خدمت انسان تبدیل کند و در کالبد شعایر روح بدمد و، بدین‌ترتیب، در ماه رمضان شبِ قدری رقم زند که بهتر از هزار ماه است.»
• «دگر بار، رمضان مبارک فرا رسیده است؛ با شب‌های الهام بخش، روزهای آموزنده و فضای آکنده از شمیم خاطرات و عبرت‌هایش که مایهٔ جدیت و نظم است. دگر بار، روزه می‌‏‌گیریم، شب زنده‌داری می‌‏کنیم، شعایر را دو چندان می‌کنیم و سرانجام عید را با شادمانی و خشنودی جشن می‌گیریم و پس از آن به زندگی عادی بازمی‌گردیم. بدین سان سال‏‌ها تکرار و بر حجم خاطرات افزوده می‌شود.»

”	روزهٔ ماه رمضان و دیگر عبادات و شعایر دینی تنها فعالیتی جسمانی نیستند، بلکه حرکاتی سرچشمه گرفته از عقل و دل‌اند که به قالب حس در می‌آیند و با آن در می‌‏آمیزند، از همین رو هرگاه به دور از دخالت عقل و دل انجام گیرند، اعمالی خشک، کم رنگ و تقلیدگونه‌اند که ما را به خود مشغول می‌کنند، ولی تأثیری نمی‌گذارند.	“
—موسی صدر

• «اما بیم آن می‌‏رود که روزه به عادتی بی‌‏روح و شعایر آن به سنت‌هایی سرگرم‌کننده بدل و ماه رمضان از همهٔ معانی اصیلی‌اش تهی شده باشد. با نگاهی سریع در می‌‏یابیم که این مشکل، یعنی مشکل و مسئلهٔ روزه و رمضان، مسئلهٔ همه عبادات و همهٔ مناسبت‌‏هاست. این آفت به همهٔ عبادات و ایام راه یافته و اماکن مقدس و شعایر دینی و همهٔ آموزه‌های آسمانی را دربرگرفته است.»
• «روزهٔ ماه رمضان و دیگر عبادات و شعایر دینی تنها فعالیتی جسمانی نیستند، بلکه حرکاتی سرچشمه گرفته از عقل و دل‌اند که به قالب حس در می‌آیند و با آن در می‌‏آمیزند، از همین رو هرگاه به دور از دخالت عقل و دل انجام گیرند، اعمالی خشک، کم رنگ و تقلیدگونه‌اند که ما را به خود مشغول می‌کنند، ولی تأثیری نمی‌گذارند.»
• «بر ماست تا در این تجربهٔ تازه و این ماه مبارک و در روزه‌اش، عقل و دل را در کنار جسم فعال کنیم. باید تفکر و تأمل کنیم، باید عشق بورزیم و حساس باشیم. باید این عشق و آن تأمل را در متن روزهٔ خود جاری سازیم.»
• «این ماه به ما روی آورده است تا جسم ما را دربرگیرد و تغییری ژرف در آن پدیدآورد و نظمی جدید به آن بدهد که در آن تمایلات و خواسته‌ها به ارادهٔ الهی گردن می‌نهند و اعضا و ارکان بدن از خداوند فرمان می‌پذیرند.»
  • موسی صدر

ع، غ

• «بسا روزه‌دار که از روزهٔ خود جز گرسنگی و تشنگی بهره نبرد، و بسا بر پا ایستاده به نماز که از ایستادن جز بیداری و رنج بری نخورد. خوشا خوابِ زیرکان و افطارشان!»
  • علی بن ابی‌طالب نهج البلاغه، کلمات قصار، ۱۴۵
• «برای اینکه گرسنگی و تشنگی را بشناسند و به فقر و ناداری (خود) در آخرت پی ببرند و برای اینکه روزه‌دار (به درگاه الهی) خاشع، فروتن و خوار شود و نیازمندی نشان دهد، پاداش برد، حسابگر بار آید، در برابر سختی‌ها که از گرسنگی و تشنگی به او می‌رسد صابر باشد تا مستحق ثواب شود. علاوه بر این، در روزه چیزهای دیگری هست از قبیل شکستن شهوت‌ها، کنترل هوای نفس، پیشگیری از طغیان آن و اینکه در دنیا موجب پند و عبرت آنان شود و مایهٔ ریاضت و سخت‌کوشی و تمرینی برای آماده کردن آنان بر انجام تکالیف باشد، دلیل و راهنمای آنان بر سختی و شدت جهان دیگر شود و در پرتو روزه شدت فشار و سختی گرسنگی و تشنگی را بر فقیران و بینوایان در دنیا احساس و درک کنند و بشناسند و آنچه را خداوند در اموالشان برای مساکین و تهی دستان واجب کرده ادا کنند.»
  • علی بن موسی الرضا در پاسخ به فضل بن شاذان دربارهٔ روزه‌گیری

ف، ق

150 رمضان ماهی است که قرآن در آن برای راهنمایی انسان و روشنگری حق از باطل نازل شده است. هر کس رمضان را دریابد باید آن را روزه بدارد؛ او که بیمار است یا در سفر باشد (به شماره آنچه روزه خورده) از ماه‌های دیگر روزه دارد؛ خداوند برای شما حُکم را آسان خواسته و تکلیف را سخت نگرفته و خواسته تا اینکه عدد روزه را کامل کرده باشید، خدا را به بزرگی یاد کنید که شما را هدایت فرمود، باشد که از این نعمت سپاسگزار شوید. ~ قرآن سورهٔ بقره، آیهٔ ۱۸۵

• «در ماه میهمانی خداوند وقتی پای سفرهٔ او نشسته‌ایم، باید حواسمان به دیگری هم باشد. باید عباداتمان نه‌تنها برای جلب رضای خداوند که برای رساندن منفعت به زندگی این دنیایی دیگر انسان‌ها هم باشد. این همان رحمتی است که وقتی می‌گوییم ماه رمضان، ماه رحمت است، مدنظر است.»
• «انسان‌ها با دو عامل به یکدیگر وابسته و نزدیک می‌شوند؛ یکی ملیت و دومی دیانت. امروز مسلمانان جهان با ملیت‌های متفاوتی که دارند، از یکدیگر جدا و هریک شهروندی دولتی نامیده می‌شوند؛ اما عامل دیانت همچنان پابرجاست. این آیین و اعتقاد ماست که باید بین ما همدلی برقرار کند و ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای آن است.»
• «شاید برای مسلمانان ایامی به زیبایی ماه رمضان در زندگی نباشد؛ ماهی که آدمیان را از زمین برکنده و به آسمان‌ها برمی‌کشاند و در صف معراجیان قرار می‌دهد.»
• «دعاهایی که در این ماه برای ما آموزش داده‌اند فلسفه وجودی انسان را در ارتباط با خداوند و همنوع خود به زیبایی ترسیم می‌کند. جمال و جلال ماه مبارک رمضان در این است که اهداف و غایات آن در زندگی این جهانی محقق شود. تمام احکام اسلامی دارای هدف و غایتی این‌جهانی است.»
• «یکی از اهداف بزرگ و بلند این ماه تحقق تقوای الهی در روح و روان آدمیان است. با وجود تقواست که هوی‌های نفسانی که اغلب گرفتار آنیم کنترل می‌شود. کینه‌ها از سینه‌ها فرومی‌نشیند، خودخواهی و خودپرستی رها می‌شود، منافع فردی در منافع جمع دیده می‌شود، اغراض شخصی سرنوشت نوعی را هدف نمی‌گیرد.»
• «به ما آموخته‌اند روزه بگیریم تا به درد و رنج فقیران و محرومان پی ببریم. تفاوت طبقاتی و قطبی‌کردن جامعه به فقیر و غنی در اسلام محکوم است.
• «پیشوایان ما در دعاها به ما آموخته‌اند که رمضان ماه رحمت و شفقت و گذشت است. اگر این اهداف ذکر شده در این جهان محقق نشود در جهان آخرت هم نتیجه‌ای از ماه رمضان نخواهیم داشت.»
• «چه زیباست که هر مسلمانی فلسفه تشریع این ماه را بازخوانی کند.»
• «ماه رمضان تنها ماه دهن فروبستن نیست، اگر دهانی فروبسته می‌شود، دهان‌های عشق و ایثار باید باز شود. ماه رمضان تنها ماه برخورد با روزه‌خواران در کوچه و خیابان نیست. ماه رمضان ماه برگشت به ادای حق خدا و حقوق آدمیان است.»
• «اشتباه این است که به این ماه تنها نگاه معنوی و عرفانی دوخته شود و از بعد ایثار و انسانی آن غفلت به عمل آید.»
• «حتی تقوایی که به عنوان مهم‌ترین فلسفه روزه در قرآن بیان شده است، مراد از این تقوا تنها خودسازی فردی نیست. مهم‌ترین شاخصه خودسازی این است که انسان در کاهش رنج و مشکلات همنوعان خود بکوشد.»
• «بزرگ‌ترین شاخصه مسلمان بودن توجه به مشکلات مردمانی است که در رنج و عذاب دیگران گرفتارند؛ بنابراین مهم‌ترین فلسفه روزه ماه مبارک رمضان بعد از توجه به خداوند، توجه به انسان‌هاست؛ چه در مسئله فقر و غنا و چه در مسایل حقوق دیگر انسانی.»
  • محمدتقی فاضل میبدی
• «روزه‌دار، اگر زبان و گوش و چشم و دیگر اعضایش را نگه ندارد، پس با روزه‌اش می‌خواهد چه کند؟»
  • فاطمه زهرا دعائم الإسلام: ج ۱ ص ۲۶۸، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۲۹۵ ح ۲۵
• «ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده برای هدایت بشر و برای راهنمایی و امتیاز حق از باطل، پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد، و هر که ناخوش یا در سفر باشد (به شماره آنچه روزه خورده است) از ماهای دیگر روزه دارد، که خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته، و خواسته تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرمود، باشد که (از این نعمت بزرگ) سپاسگزار شوید.»
• عربی: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَی مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ.»
  • قرآن، سورهٔ بقره، آیهٔ ۱۸۵

ک، گ

• «ماه رمضان ماه خواب نیست، ماه نیایش است، شب‌های قدر شب‌های ویژهٔ عشق‌ورزی با خداوند است. عشق‌ورزی تمرین می‌خواهد و ادعیه‌ای چون دعای کمیل، دعای ابوحمزه ثمالی، صحیفه سجادیه و … مقدمات عشق‌ورزی ما هستند. این‌ها مترقی‌ترین بیاناتی هستند که با آن‌ها می‌توان به آسمان‌ها صعود کرد.»
  • محسن کدیور
• «[...]رمضان، ماه مقدس نمازگزاران، ماه روزه، ماه تفکر و کردارنیک اسلام یکی از مذاهب والای دنیا، منبع قدرتی ژرف و راهنمای میلیون‌ها آمریکایی مسلمان است.»
• «هر سال، رمضان وعده تولدی دوباره و امیدهای تازه برای جهان به ارمغان می‌آورد. من دعا می‌کنم در حالی که ماه جدید طلوع می‌کند، ما شاهد شروع عصری تازه از تحمل در سراسر جهان باشیم. همانگونه که پیروان اسلام، وحی کلمات الهی به محمد را جشن می‌گیرند، ما نیز خود را در افتخار دعوت این پیامبر به صلح و همسازی شریک می‌دانیم.»
  • بیل کلینتون

م

• «انسان همان گونه که دارای نفس ناطقه است و این نفس همیشه انسان را به طرف تعالی و کمال رهنمون می‌کند، بعد حیوانی نیز دارد که شامل خصلتهای قدرت‌طلبی، مال دوستی، کینه و حسدورزی است و فلسفهٔ روزه مبارزه با این نفس حیوانی است.»
• «در حالی که انسان در روزهای دیگر به نفس حیوانی خود پاسخ مثبت می‌دهد و بندهٔ نفس است، در طول یک ماه از سال در ماه مبارک رمضان بر خوی حیوانی خود غلبه کرده و به رهایی نفس از قیود مادی می‌رسد و آن وقت است که انسان، تبدیل به یک انسان واقعی می‌شود.»
  • محمد موسوی بجنوردی

ن

• «ماه رمضان؛ ماه تقوا، پرهیزکاری، تزکیهٔ نفس و صفای باطن است. مستحبات را انجام ندادیم مهم نیست، به حرمت رمضان، خود را به گناه آلوده نکنیم. ‏»
  • عبدالله نوری

اشعار

بازآی و دل تنگ مرا مونس جان باش		وین سوخته را محرم اسرار نهان باش
زان باده که در میکده عشق فروشند		ما را دو سه ساغر بده و گو رمضان باش

حافظ

زان می عشق کز او پخته شود هر خامی

گر چه ماه رمضان است بیاور جامی

حافظ

آمد رمضان و عید با ماست		قفل آمد و آن کلید با ماست
بربست دهان و دیده بگشاد		وان نور که دیده دید با ماست
آمد رمضان به خدمت دل		وان کش که دل آفرید با ماست
در روزه اگر پدید شد رنج		گنج دل ناپدید با ماست
کردیم ز روزه جان و دل پاک		هر چند تن پلید با ماست
روزه به زبان حال گوید		کم شو که همه مرید با ماست
چون هست صلاح دین در این جمع		منصور و ابایزید با ماست

جلال‌الدین مولوی

غنیمت دار رمضان را چو عیدت روی ننموده‌ست

و عیدت گر کنارستی ز غم جان برکناره ستی

جلال‌الدین مولوی

نوشتارهای وابسته

• روزه
• قرآن
• شب قدر
• عید فطر
• شَعبان و شَوّال
• روز قدس

پیوند به بیرون

• سایت جامع رمضان
• وبگاه رمضان، شبكة المعارف الإسلامية (عربی)