Bali
Bali ([á indonesiskum: Pulau Bali, Provinsi Bali) er ein oyggj og landslutur í Indonesia. Í landslutinum eru oyggin Bali og nakrar aðrar smærri grannaoyggjar, har tær kendastu eru Nusa Penida, Nusa Lembongan og Nusa Ceningan. Bali liggur longst móti vestri av oyggjabólkinum Lesser Sunda Islands, millum Java har vesturi og Lombok har eysturi. Høvuðsstaðurin, Denpasar, liggur í syðra parti av oynni.
| Bali | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Landslutur | ||||||||||
Frá ovast vinstru til høgru: Sólsetur yvir Amed strond við Mount Agung í baksýni, Garuda Wisnu Kencana standmyndin, Tanah Lot templið, útsýnið av toppinum á Besakih Templinum, kavan kring Pemuteran, sólsetur við Kuta Beach, og ymiskt siðbundi virksemi hjá balinesiska fólkinum | ||||||||||
| ||||||||||
| Kelinavn: Pulau Dewata (Guds oyggj), Gudanna oyggj, Friðaroyggin, Heimsins morgun, Hinduismunnar oyggj, Kærleiksoyggin[1] | ||||||||||
|
Motto: Bali Dwipa Jaya (Balinesiskt) (merkir: Glæsiliga Bali) | ||||||||||
 Staðseting av Bali í Indonesia (víst við grønum) | ||||||||||
| Land |
 Indonesia | |||||||||
| Høvuðsstaður |
 Denpasar | |||||||||
| Stjórn | ||||||||||
| • Guvernørur | I Made Mangku Pastika (PD) | |||||||||
| • Varaguvernørur | I Ketut Sudikerta | |||||||||
| Øki | ||||||||||
| • Tilsamans | 5.780 km2 (Bad rounding here2,200 sq mi) | |||||||||
| Fólkatal (2014) | ||||||||||
| • Tilsamans | 4.225.384 | |||||||||
| • Tættleiki | 730/km2 (1,900/sq mi) | |||||||||
| Fólkafrøði | ||||||||||
| • Etniskir bólkar | Balinesarar (90%), Javanesarar (7%), Baliaga (1%), Maduresar (1%)[2] | |||||||||
| • Átrúnaður | Hindu (83,5%), muslimar (13,4%), kristin (2,5%), buddhistar (0,5%)[3] | |||||||||
| • Mál | Indonesiskt (alment), balinesiskt, balinesiskt malay | |||||||||
| Tíðasona | WITA (UTC+08) | |||||||||
| Akfar skráseting | DK | |||||||||
| HDI |
 0.724 (High) | |||||||||
| HDI nr. | 5. av 34 (2014) landslutur í Indonesia | |||||||||
| Heimasíða | www.baliprov.go.id | |||||||||
| Lokalt navn: Pulau Bali | |
|---|---|
 Bali Island, Indonesia | |
| Jarðfrøði | |
| Oyggjabólkur | Lesser Sunda Islands |
| Vídd | 5.636 km2 (2.176 sq mi)[4] |
| Longd | 145 km (90,1 mi) |
| Breidd | 80 km (50 mi) |
| Hægsta upphevjan | 3,148 m (10,328 ft) |
| Hægsta punkt | Mount Agung |
| Land | |
|
Indonesia | |
| Landslutur | Bali |
| Størsta búpláss | Denpasar (pop. 834.881) |
| Fólkafrøði | |
| Etniskir bólkar | Balinesarir, javafólk, sasak |
Fólkatalið var 3.890.757 í fólkateljingini í 2010,[5] og 4.225.000 pr. januar 2014,[6] á oynni býr størstiparturin av hinduistiska minnilutanum í Indonesia. Sambært fólkateljingini 2010 vóru 83,5% av íbúgvunum á Bali balinesiskir hinduar,[3] harnæst vóru 13,4% muslimar, 2,5% vóru kristin og 0,5% buddhistar.[7]
Bali er eitt vælumtókt ferðamál, og ferðavinnan er økt síðan 1980-árini.[8] Oyggin er kend fyri framkomna list, eitt nú bæði siðbundnan og nútíðar dans, skurðmyndalist, málningalist, leður og tónleik. Indonesian International Film Festival verður hildin hvørt ár á Bali. Í mars 2017 nevndi TripAdvisor oynna sum heimsins høvuðsferðavinnumál í teirra Traveler's choice award.[9]
Bali er partur av Coral Triangle, ið er øki við tí hægsta lívfjølbroytni í havumhvørvinum.[10] Bara í hesum økinum eru yvir 500 sløg av koralldýrum. Til samanberingar er hetta meira enn sjey ferðir so nógv sum í øllum Vesturindisku oyggjunum.[11]
Bali var vertur fyri ASEAN Summit 2011, APEC 2013 og Miss World 2013. Bali er heimstaður fyri Subak Irrigation System, ið er ein UNESCO heimsarvur.[12]
Søga
rættaFornøld
rættaBali varð bygt umleið 2000 f.Kr. av avstranesiskum fólkum, ið fluttu til oynna. Tey komu siglandi úr Suðureysturasia og Osiania.[13][14] Mentanarliga og málsliga eru balinesar í nærmastu ætt við fólk í indonesiska havinum, Malaisia, Filipsoyggjum og Osiania.[14] Verktoy av steini frá hesi tíðini eru funnin nærindis bygdini Cekik har vesturi á oynni.[15][16]
Veðurlag
rættaBali liggur bert 8 gradir sunnanfyri miðkringin og hevur tí eitt javnt verðurlag alt árið. Miðalhitin liggur um 30°C við luftvætu á umleið 85%.[17]
Lægsti hiti um dagin liggu millum 20–33°C, men hitin minkar munandi uppi í hæddunum.
Regntíðin er frá umleið oktober til apríl, og tá kann tað regna sera nógv, serliga frá desember til mars. Á páskum og á jólum er veðrið sera skiftandi og ringt at spáa um.[18]
Tá ið tað ikki er regntíð kann luftvætan vera lutfalsliga lág og tað er ósannlíkt at tað regnar har ið láglendi er.
Ítróttur
rættaBali er eitt týðandi stað fyri surfarar, har eru vælumtókt støð fyri surfarar á suðursíðuni av oynni og á strondunum á oynni Nusa Lembongan.[19]
Bali var vertur fyri Asian Beach Games 2008.[20]
Bali er heimstaður hjá fótbóltsfelagnum Bali United, ið spælir í Liga 1.
Keldur
rætta- ↑ "Bali to Host 2013 Miss World Pageant". Jakarta Globe. 26 April 2012. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 12 January 2013. https://web.archive.org/web/20130112020324/http://www.thejakartaglobe.com/news/bali-to-host-2013-miss-world-pageant/514130. Heintað 30 December 2012.
- ↑ Suryadinata, Leo; Arifin, Evi Nurvidya & Ananta, Aris (2003). Indonesia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9812302123.
- ↑ 3.0 3.1 Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut (2010 Census). bps.go.id
- ↑ "Luas Wilayah dan Letak Geografis Pulau Bali dan Kabupaten/Kota Tahun 2013". Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 3 September 2014. https://web.archive.org/web/20140903191238/http://bali.bps.go.id/tabel_detail.php?ed=601001&od=1&id=1. Heintað 31 August 2014.
- ↑ "Indonesia (Urban City Population): Provinces & Cities – Statistics & Maps on City Population". Citypopulation.de. 1. maj 2010. http://www.citypopulation.de/Indonesia-MU.html. Heintað 30. desember 2012.
- ↑ Ni Komang Erviani (17. desember 2012). "Bali faces population boom, now home to 4.2 million residents". Bali Daily via The Jakarta Post. http://www.thejakartapost.com/news/2012/12/17/bali-faces-population-boom-now-home-42-million-residents.html. Heintað 30. desember 2012.
- ↑ "Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut". Sensus Penduduk 2010. Badan Pusat Statistik. http://sp2010.bps.go.id/index.php/site/tabel?tid=321&wid=5100000000.
- ↑ Vickers, Adrian (2013-08-13). Bali: A Paradise Created (in English). Tuttle Publishing. ISBN 9781462900084.
- ↑ "Bali named as best destination in the world by TripAdvisor". Nzherald.co.nz. 22. mars 2017. http://www.nzherald.co.nz/travel/news/article.cfm?c_id=7&objectid=11823142. Heintað 30. apríl 2017.
- ↑ Dudley, Nigel; Stolton, Sue (2010-08-12). Arguments for Protected Areas: Multiple Benefits for Conservation and Use (in English). Routledge. ISBN 9781136542923.
- ↑ "Species diversity by ocean basin". NOAA Coral Reef Conservation Program. 9. mai 2014. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 12 May 2014. https://web.archive.org/web/20140512230756/http://coralreef.noaa.gov/aboutcorals/facts/coral_species.html.
- ↑ Evans, Kate (2012-06-27). "World heritage listing for Bali's 'Subak' tradition" (in en-AU). ABC News. http://www.abc.net.au/news/2012-06-27/an-balis-subak-world-heritage-listed/4096016.
- ↑ Taylor, pp. 5, 7
- ↑ 14.0 14.1 Hinzler, Heidi (1995) Artifacts and Early Foreign Influences. From Oey, Eric (Editor) (1995). Bali. Singapore: Periplus Editions. pp. 24–25. ISBN 9625930280.
- ↑ Taylor, p. 12
- ↑ Greenway, Paul; Lyon, James; Wheeler, Tony (1999). Bali and Lombok. Melbourne: Lonely Planet. p. 15. ISBN 0-86442-606-2.
- ↑ "Climate of Bali". neotravellers.com. https://www.neotravellers.com/exhaustive-guide-romantic-things-to-do-in-bali//. Heintað 2017-10-10.[deyð leinkja]
- ↑ "Bali in December". tripsget.com. http://tripsget.com/blog/2016/04/bali-in-december-rain-traffic-bali-for-christmas/. Heintað 2016-09-28.
- ↑ "About Bali + Lombok". magicseaweed.com. http://magicseaweed.com/Bali-Lombok-Surf-Forecast/55/. Heintað 14 July 2015..
- ↑ "Olympic Council of Asia : Games". ocasia.org. Talgilda eintakið, gjørt eftir tí talgilda frumeintakinum , varð goymt í skjalasavni á netinum tann 19 July 2017. https://web.archive.org/web/20170719035703/http://ocasia.org/Game/GameParticular.aspx?VKZk7uGbk%2FBst5Hhk+WoCw=%3D. Heintað 8 April 2013.