Burundi

Tekst üüb Fering

Burundi [bʊˈrʊndi], amtelk det Republiik faan Burundi (üüb Rundi: Republika y'Uburundi) as en banenstoot uun a uast faan Aafrika. Uun a nuurd leit Ruanda, uun a uast Tansaniia an uun a waast det Demokraatisk Republiik Kongo. At lun hee 8.053.574 lidj (2008)^[1]. At hoodsteed faan't lun sant 2019 as Gitega (iar wiar det Bujumbura).

Geografii

Burundi (Burundi)

Gitega

DR
KONGO

RUANDA

TANSANIIA

Tanganjikasia

Geograafisk Laag

Burundi leit twesken 02° 18' an 04° 28' (faan a nuurd tu a süüd) an 28° 59' an 30° 50' (faan a waast tu a uast). At lun as tretanjsis letjer üüs Tjiisklun.

At lun dialt grensen mä trii lunen. Det lingst grens (589 km) faan't lun wurt mä Tansaniia an det kurtst grens (236 km) mä det Demokraatisk Republiik Kongo diald. At lun dialt uk en 315 km lung grens mä Ruanda.

Lunskap

Berger

De huuchst berig uun’t lun as de Heha Berig, wat 2684 m huuch as. Öler berger san: de Twinyoni Berig (2659 m), de Nyaruyaga Berig (2571 m), de Mikiko Berig (2554 m), de Manga Berig (2523 m), de Monge Berig (2320 m), de Musebeyi Berig (2274 m), de Cendajuru Berig (2216 m), de Rumonyi Berig (2210 m) an de Rwengero Berig (2201 m).

Struumer

De Ruzizi Struum bildet dial faan't grens mä det DR Kongo. De Malagarasi Struum bildet dial faan't grens mä Tansaniia.

Steeden

Dön tjiin gratst steeden uun't lun san:

#	Steed	Lidj (2008)^[2]
1	Bujumbura	497.166
2	Gitega	41.944
3	Ngozi	39.884
4	Rumonge	35.931
5	Cibitoke	23.885
6	Kayanza	21.767
7	Bubanza	20.031
8	Gatumba	11.700
9	Karuzi	10.317
10	Kirundo	10.024

Indialing faan Ferwalting

Burundi hee 18 prowinsen.

	Prowins	Grate (km²)	Lidj (2008)^[3]	Hoodsteed
1	Bubanza	1089,04	348.188	Bubanza
2	Bujumbura Steed	86,52	478.155	Bujumbura
3	Bujumbura Lun	1319,12	564.070	Isale
4	Bururi	2456,12	570.929	Bururi
5	Cankuzo	1964,54	221.391	Cankuzo
6	Cibitoke	1635,52	460.626	Cibitoke
7	Gitega	1978,96	715.080	Gitega
8	Karuzi	1457,40	433.061	Karuzi
9	Kayanza	1233,24	586.096	Kayanza
10	Kirundo	1703,34	636.298	Kirundo
11	Makamba	1959,60	428.917	Makamba
12	Muramvya	695,52	294.891	Muramvya
13	Muyinga	1836,26	632.346	Muyinga
14	Mwaro	839,60	269.048	Mwaro
15	Ngozi	1473,86	661.310	Ngozi
16	Rumonge^[4]	1079,72		Rumonge
16	Rutana	1959,45	336.394	Rutana
17	Ruyigi	2338,88	400.818	Ruyigi

Kliima

Kliimatabel för Bujumbura, Burundi

	Jan	Feb	Mar	Apr	Mei	Jün	Jül	Aug	Sep	Okt	Nof	Det
Max. Temp. (°C)	28,5	28,5	28,4	28,2	28,6	28,7	28,8	30,0	30,8	30,1	28,3	28,1	Ø	28,9
Min. Temp. (°C)	19,1	19,1	19,1	19,3	19,1	18,0	17,3	18,3	19,1	19,5	19,0	19,1	Ø	18,8

Rin of snä (mm)	88	98	111	131	55	7	3	13	32	67	90	112	Σ	807

Stünjen sanskiin (h/d)	5,4	5,6	5,7	5,5	6,8	8,5	8,8	8,1	7,1	6,1	5,0	5,3	Ø	6,5

Rindaar (d)	10	8	10	11	6	1	0	1	6	9	13	11	Σ	86

Focht uun a loft (%)	77	75	78	79	76	67	63	60	62	68	76	77	Ø	71,5

Efter: wetterkontor.de

Befölkring

Spriiken

Burundi hee tau amtelk spriiken: Fraansöösk an Rundi.

Sünjhaid

Wüfen raage uun't madel en ääler faan 63 juaren, an maaner ian faan 59,4 juaren.

Histoore

Faan 1885 ap tu 1916 wiar at lun dial faan't kolonii faan Tjiisk-Uastaafrika. Faan 1916 ap tu 1922 wiar't faan belgisk saldooten besaatet. Faan 1922 ap tu 1962 wiar at lun en belgisk mandaat-teritoorium. Burundi wurd 1. Jüüle 1962 faan Belgien suwereen. 1966 wurd at lun en republiik.

Politiik

Burundi as en republiik. A stootsboowenhood as a president. A president sant 18. Jüüne 2020 as Évariste Ndayishimiye. Det CNDD-FDD as at partei faan't regiaring. Det ual president, faan 2005-2020, wiar Pierre Nkurunziza.

Bütjenpolitiik

Burundi as sant 18. September 1962 lasmoot faan dön Feriand Natschuunen an sant 25. Mei 1963 faan det Aafrikoons Unioon.

Wiartskap

At weering faan't lun as de Burundi-Franc, wat faan det Beenk faan det Republiik faan Burundi ütjbroocht wurt.

Üüb a HDI-indeks stäänt det lun üüb plaats 185 faan 187^[5]. Uun't juar 2018 hed at lun en BIP faan amanbi 3,3 biljuunen US-Dooler^[6].

Futnuuten an Kwelen

↑ www.citypopulation.de
↑ Burundi, citypopulation.de
↑ The Statesman's Yearbook: The Politics, Cultures and Economies of the World, 2014 (2013), s. 253.
↑ Sant 2015
↑ Human Development Reports: Burundi United Nations Development Programme. Archiwiaret faan det originool di 21. Jüüle 2019. Ufrepen di 23. Mei 2019.
↑ unstats.un.org

[1] www.citypopulation.de

[2] Burundi, citypopulation.de

[3] The Statesman's Yearbook: The Politics, Cultures and Economies of the World, 2014 (2013), s. 253.

[4] Sant 2015

[5] Human Development Reports: Burundi United Nations Development Programme. Archiwiaret faan det originool di 21. Jüüle 2019. Ufrepen di 23. Mei 2019.

[6] unstats.un.org

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]