Oerlis:Asega

Ik haw it artikel rücksichlos oernaam fan de Nederlânske wikipedy en haw no efterôf wat myn betinkins oer de Kestigia en de Redgers. Want yn hoeke ferhalding stie dit my it "Ding" yn de tiid fan de Germanen. Ek wurdt op de Nederlanske wikipedy it artikel oer de Kestinga net betrouber achte.--Geoffrey 6 apr 2007, 14.58 (CEST)

Miskien in idee om ris yn in boek te sjen. It boek "Asega is it dingtiid" is krekt útkaam (sjoch [1]). Wie lêsten ek in programma fan OmropFryslan oer dit boek. Wat my derfan bystiet wie de Asega yn elts gefal gjin rjochter, mar mear ien dy't fertelle moast wat yn it rjochtboek stie. Sil fest ek wol earne yn in bibliotheek te finen wêze. Moat it schoutenrjocht yn elts gefal net oerset wurde mei skeltarjocht of sokssawat? Theun 6 apr 2007, 21.25 (CEST)

Ik haw der under in hiele oare hoeke nei sjoen, en der Gerbenzon en syn kritikus Köbler by naem. De konkluzje fan Gerbenzon is dat de Asega "foarfrankysk" wêze moat. Köbler folget alle paden fan G. en wit se allegearre as dearinnend to bistimpeljen. Lykas út in earder artikel fan him blykt dat de esaga, of eosaga, gjin funktionaris fan fleis en bloed west hat. Earder in soarte paralleluntliening en oersetting fan latynske bigrippen. Syn konklzje oer Gerbenzon syn slot wie dat er himsels de fraech noch mar ris stelle moast oer de herkomst fan de asega. Dus binne we oant nou ta neat opsketten mei dy asega. It is in bysûnder frjemde ein yn it bit. Want eastlik fan de lauwers komme as earsten yn de aldste datearre stikken de jurati of gezworenen foar. dernei wurdt dat college consules of riedsmannen neamd, en as lêst naeme hju harsels rjochters. Allinne de Schoutenrjucht kinne de asega allinne. de 17 keuren en 24 lanrjuchten kinne asega en FRANA. soe in undersyk nei dizze lêste figuer de saek net fierde bringe kinne. (al bliuwt de fraech al oer: Hwat is âlder: de keuren en lânrjuchten of de skoutenrjuchten.) Want de frana liket in jonger en ymportearre wurd. Yn westerlauwersk fryslan lykje beide bigrippen net iens eigen to wêzen. bydrage: Poike.

Asega,Asegha,Aesga of Asegeir en Fosite,Forsite,Forsyte,Forseti of Forseta (copy uit nl-wiki)

En natuurlijk alle tussenliggende varianten…..Het conflict gaat over of de 13e man aan boord nu die mislukte timmerman is of de heidense god met een gouden bijl. Bouwe heeft misschien wel gezocht, maar zal nooit de linken geven die zijn ongelijk bewijzen, dus ga ik maar even zoeken. Bouwe gebruikt Richthofen als bron, en zoals vaak zijn de bronnen van Bouwe voor meerdere uitleg vatbaar en bewijzen ook zijn ongelijk. Richthoven geeft de suggestie dat Jancko Douwama invloed zou hebben gehad op Eggerik Beninga, Richthoven gebruikt de uitgave van Beninga door A.Matthaeus, Historie van Ostfrieslant in Matthaei Analecta veteris aevi Hagae Comitum 1738 IV p. 18.

Even de jaarttallen:
Eggerik Beninga (* 1490 in Grimersum; † 19. Oktober 1562)
Jancko Douwama (Oldeboorn, ca. 1482 - Vilvoorde, 1533, vanaf 1523 als gevangene)

Dus Eggerik is 23 als Jancko na 10 jaar marteling overlijd, met het gegeven dat de documenten van Jancko via het secreet naar buiten zijn gesmokkeld, zullen die niet direct zijn uitgegeven. Waarschijnlijker is dat pas bij de uitgever Matthaeus de verhalen zijn samengevoegd. Jancko heeft het over Fosite, Beninga over Jesuz.

Ik heb even wat bronnen op internet opgezocht. Hierbij heb ik al aangegven dat er “Pagan”-sites tussen zitten, maar dat wil niet zeggen dat alles wat er staat per definitie een leugen is. De reactie van Bouwe is voorspelbaar. Het Paganisme is geen grotere leugen dan het Monotheisme. De site van Holyspring.org zet als enige de 2 verhalen naast elkaar, en dat voor een “Pagan”-site…. Het is zelf zo dat alleen op de site van Holyspring de versie van de 12 Asega's met jesuz te vinden is !!!!

Ook Henstra is in dit gebied bezig geweest, hij heeft het “Asega Boek” gebruikt uit ong 1300, maar zijn focus was niet op de legende, maar op het geld. Henstra citeert uit Buma, Het Rustringer Recht (Of Rustringer Codex).

De meestgebruikte bronnen die Forsite als mogelijke stuurman benoemen zijn:
(Helaas niet via internet toegankelijk, zover ik weet….)

Vries, J. de, Altgermanische Religionsgeschichte, band II, Berlin, 1957
Schwartz, Stephen P. Poetry and Law in Germanic Myth, (F. Jacoby), Speculum, Vol. 51, No. 2 (Apr., 1976), pp. 353-357
Sloper, Edwin., Asega Book of the Frisians, 1884; s6-IX
Davidson, Hilda R. Ellis. Gods and Myths of Northern Europe. Harmondsworth: Penguin, 1990
ASEGA BUCH, ein Altfriesiscb.es Gesetzbuch der Rustrïnger, F. D. WIARDA. Berlin 1805.
Chadwick, H M, ‘The Ancient Teutonic Priesthood’, H. Munro, (Sep., 1900),
Sullivan, Richard E., The Carolingian Missionary and the Pagan, Speculum, Vol. 28, No. 4 (Oct., 1953), pp. 705-740

Internet Bronnen (dus controleerbaar):

Deense site, redelijk objectief The Frisians had a legend that described the origin of the laws in Frisia (Friesland), a god arrived in a ship and with a golden axe he steered it to the shore, he then created a well and proclaimed the Frisian laws, this well was called "Axenhowe", it is believed that this god was Forsite (Forsyte/Forseti), though other theories suggest it was Thunar (Donar/Thor).

Heidendom2, Richthoven Het woord Asen is in het Fries waarschijnlijk terug te vinden in het woord Eswei. Dit woord komt voor in de sage die het ontstaan van het recht in Friesland beschrijft. Volgens deze sage heeft Karel de Grote de 12 Asegas (recht-zeggers) van de 7 Friese zeelanden naar hun recht gevraagd. Toen de Asegas antwoorden dat ze dat recht niet vinden konden, zette Karel ze op een schip zonder roer. Na stuurloos op zee rond te dobberen verschijnt er, na een gebed, een 13e persoon aan boord. Dit is een god met een gouden bijl. Met deze bijl stuurt hij het schip aan land, laat een bron ontspringen en verkondigt het Friese recht. De plaats waar het schip aan wal komt heet Eswei. De onderzoeker Von Richthoven duidt de naam Eswei als zijnde “Asenweg”

Holyspring, Richthoven & Schwartz, veel bronvermelding, ondanks focus op “Pagan” wordt ook jezus genoemd en de overeenkomsten, dus redelijk objectief… Taking this back to the above legend, Fosite would seem to be the apparent source for the Frisian’s law, though this is contested. Schwartz points to an argument over the term axa, ”axe.” He poses the possibility of the word axa as an orthographic misprint for the word ara, “oar,” because an axe would not be as useable as an oar would for steering. His argument therefore leads him to the conclusion that Woden is the god who divinely intervened and gave the Frisians their law[22] saying an oar is much closer to a spear than an axe. Part of this argument is bolstered by a Middle Low German version on the legend in which the article on the thirteenth man’s shoulder is a bent piece of wood, “een krum holt”[23]. It should be noted here though H. R. Ellis Davidson also cites a source which calls it a golden axe[24].

hobbysite, redelijk goed onderbouwd, bron waarschijnlijk Schwartz In Fosite kan iets van die vroegere faam bewaard zijn gebleven in de hieronder besproken sage van de twaalf asega's, waaruit blijkt dat hij niet alleen de rechtspraak, maar ook de schitterende en schijnende verschijning en de (gouden) bijl met de vroegere hemelgod deelt of in zijn voorstelling heeft bewaard. Ook zijn er pogingen ondernomen om Fosite te identificeren met Fro Ing, die meestal wordt geassocieerd met vruchtbaarheid en de zee. Zie hiervoor de Wanengod Freyr en Inguz.

Pagansite, citeerd uit Schwartz However, Fosite seems to have been the chief god of the Frisians. According to the legend "Van da tweer Koningen Karl ende Radbod", when the Frankish Charles conquered Frisia, he tried to get the Frisians to reveal their laws to him so that he could judge them. The twelve Foerspreken (fore-speakers) from the Frisian lands stall him twice. They are set out to sea in a rudderless ship. Thereupon a thirteenth man appears in the stern, carrying a golden axe (a later, and rather weak, attempt to christianize the tale has been made at this point), with which he steers the ship to land. He then takes the axe from his shoulder and throws it to the earth. It casts up a piece of turf and an underground spring bursts forth. The twelve Foerspreken sit around the spring and learn the law from him. Schwartz reads the historical motivation as being a later interpolation, thinking it more likely that the Foerspreken are gods (corresponding to the traditional twelve Ases of Norse mythology) and that the legend was already old before the Frankish invasion of Frisia. The association of this myth with Fosite is based on an event in the Vita s. Willibrordi. Willibrord is driven ashore on the island between Frisia and Denmark which is called "Fositeland". Everything there was hallowed to Fosite: the folk did not dare to touch the animals or disturb anything, and water could only be drawn from the holy spring in silence. The location, the special worship given to Fosite by the Frisians, and the description of an island with a hallowed spring all fit closely with the above legend. His spring itself may have been a place of capital punishment, as the "Life of Wulfram" states that condemned men were sometimes drowned in fresh or salt waters.

Fryske Almanak 1844, let op PDF van een paar Mb, en alle letters zijn niet goed ingescand, en Fosite is hietr een Godin… Hij liet de Oeidensche tempels, aan den God THOR en de Godin FOSITE toegewijd , welke bij de Saksen in hooge vereering stonden, afbreken. Zonder verhindering verkondigde hij de leer der zaligheid ; velen werden gedoopt, eene Christenkerk werd door hem gesticht, en de eerste priester, welken LÜDGER over de nieuw opgerigtte Gemeente stelde, was

Soort Wumkes, maar dan voor Noorwegen The fact that this inscription was written by Frisian legionares furthers the possibility of this. There is a deity known among the Frisians who is particularly devoted to law and justice, by the name of Fosite, known among the Scandinavians as Forseti. Alcuin’s work “The Life of Saint Willibrord” mentions the god Fosite among the Frisians. A legal position known as Foerspreka “mediator” seems to have been related to this name. There is no Roman equivalent to such a deity, so it is probable that the Latin writers used a kenning to designate him.

Site met focus op algemene mythology, link met Northvegr Foundation, Weer een iets andere versie van het verhaal… On one occasion the Frisians selected twelve of their wisest men, the Asegeir, or elders, and bade them collect all the laws of the various families and tribes composing their nation, to compile from them a code which should enable them to have uniform laws throughout all the land, and to render justice more easily. The elders, having painstakingly finished their task of collecting this miscellaneous information, embarked upon a small vessel, to seek some secluded spot where they might hold their deliberations in peace. But no sooner had they pushed away from shore than a tempest arose, driving their vessel far out to sea and whirling it around, until they entirely lost their bearings. In their distress the twelve jurists called upon Forseti, begging him to help them reach land once more, and this prayer was scarcely ended when they perceived, to their utter surprise, that the vessel contained a thirteenth passenger.

Geen vermelding Fosite, schrijver artikel heet toevallig “WILLIAM FORSYTH” In Friesland a single judge named asega pronounced the sentence or doom (tuom). But he had frequently assessors to aid him, who seem to have had, when they attended, a voice in the judgment. Their number was seven,2 or twelve, and hence they are often spoken of as “the twelve” (tolef, zwölfe), or “the seven of the twelve.” Sometimes also they are called “the king’s orkennen” (witnesses), a fact which must not be lost sight of, when we come to speak of the English jury in its earliest form. They had to execute the decree of the asega or president, and discharged many of the duties of the modern sheriff and police.

Hier lopen feit en legende teveel door elkaar Deze site gebruikt zowel Schwartz als het Oera Linda-boek. Dit soort vermengingen van feiten en legenden wordt misbruikt om dan ook de feiten tot legende te bestempelen. (Het verschil is dat de "feiten" oude legenden zijn en Oera Linda een nieuwe legende.....)

Pagan site… Charlemange demands that the Frisians produce a law code. The 12 Elders of the Frisians managed to put him off twice, but finally were punished by Charlemange. He sent them out in a rudderless boat. The boat was overtaken by a storm, when a man appeared, and with a golden axe steered them to an island. Here he threw his axe to the shore and a spring appeared. He then ordered them to disembark the boat. Upon getting out of the boat each drank from the spring, it was then the man begin to speak, and gave them their laws. They thereafter called the island Fosite's Island or Helgoland "Holy Island." A sacred spring was there and no one could drink from it save in silence. We are told in various sources as well as The Life of Willibrord by Alcuin that the Christian missionary Wilibrord defiled the spring by baptizing three men in it. Some of his men killed a few of the sacred cattle. For this desecration, Wilibrord was nearly sacrificed but had the luck of the draw when they drew lots. As it was one of his men was killed, and he had to flee for his life.

Pagan-site over Forseti:Patron god of the Frisians and giver of their laws. Silence had to be kept while drinking from the spring on his holy island, which he had brought forth from the rock with his axe, and beasts on the island could not be harmed. In the Old Norse sources, he appears as the son of Balder, whose hall Glitnir, "Glistening", is pillared with gold and thatched with silver; he is also a settler of lawsuits and quarrels. Frisian: Fosite, Foseti.

Pagan, link Wetten/Friezen/Forsite… There is a deity known among the Frisians who is particularly devoted to law and justice, by the name of Fosite, known among the Scandinavians as Forseti. Alcuin’s work “The Life of Saint Willibrord” mentions the god Fosite among the Frisians. A legal position known as Foerspreka “mediator” seems to have been related to this name. There is no Roman equivalent to such a deity, so it is probable that the Latin writers used a kenning to designate him.

J. de Vries About 700 AD the cultural relations between Frisia and southern Norway were tight enough to enable the Fosite-cult to move north to the Oslofjord. …….they embarked on a sea voyage to a remote place where they could safely discuss the process of compilation. However, a vicious storm arose and while at the mercy of sea they invoked the name of Forseti to save them from peril. They noticed that a 13th person appeared in the boat and safely led it to a deserted island. There, the person (presumably Forseti himself) split the earth and a spring was formed. Having consecrated the place he dictated the unified code of laws that merged all the best regulations of various local laws and suddenly vanished. Bornestera 28 jul 2008, 21.24 (CEST)

asega - frysk.

Ik haw it boek ou.(ôf) Ik haw it nou heulendal hawn mei die Asega. It konsept wurdt nou lêzen troch Salverda, direkteur FA, hij sil it oan Oebele Fries trochjaen, dyt op in jerdere fersy dy ik him taskikt ha net reagerre. S. sil ek breuker en Bremmer dy deselde fersy under eagen hawn hawwe freegje nei har miening. En noch inkelde oaren sa as johan steendam okkerdeis doktorandus wurden, mar sadré as myn boek forskynd is doktorandus yn in fiktieve discipline. Wat is de ynhâld fan it boek ( Titel: in kaertenhûs, in mythe ûntmantele - yn it Nederlansk omt it oars in berik fan Jan Lul hat: as jo der gjin 13 sinten op ut telle kinne, sil it wol neat wêze, sei Amerikaenske Anne) De ynhâld giet oer de opienfolging fan oarkonden en stikken. Op heden leit de heule folchoarder bij de Friezen troch mekoar. Ik haw yn yn twadde part op skiif 130 oarkonden achter mekoar set dy bij it dateaerjen fan de 17 kêsten en it skoutenfoarstel ( hat nea in rjocht west en hat net yn Fryslân gongber west) noch nea brûkt binne; min hat him foarsjoen wat de saneamde treflikens fan hwat de Fryske Coadexen foarstelle. Analyze fan it skoutenfoarstel wiist út dat de skout de saken oplosse mocht as de skout en de Greef harren der net oan doarsten to bârnen. De asega hie noch ymportearre wurde matten út it tsjintwurdige Griene Hert fan Hollân . Der komt er yn fjouwer ieuwen tritich kear foar, dus gjin kuntinue funksje. Dy it skoutenrjocht goed lêst, Sjoch O. Vries, Asega?, sjocht dat it hjir ek in funksje is dy 't mar sa nou en dan út de kast helle wurde soe. Neat fan de almeugende kinner fan it fryske rjucht. Earder de man dy't op de huchte wie fan bepaelde seden, gewoanten of gefoelichheden fan syn lânslieuwe. En wat wol sa terloarstellend is, it skoutenrjucht kin net âlder wêze as 1358. Mar de ferzy dy't wij der fan kinne is út de lette fijftjinde ieuw. It wurdt dus ôfwachtsjen oft de akadeemje der mei yn see wol. Dy't mij kin wit wol, dat ik it dan sels útjaen sil en de media der bij helje. De útgongspunten fan de heule frysistyk moatte op de helling en de asega is der mar ien aspekt fan Groetnis Poike.

Dat wie yn 2010. Net ien hat leau'k it boek EEN MYTHE ONTMANTELD lêzen. Dus sawn jier hawwe de Ald Frysk Kjirreltsjes noch net yn de gaten dat de asega in "zij- instromer is. Want der wurdt mar trochsocht op it dearinnend spoar fan Von Richthofen. Okkerdeis noch wer troch Meijering en Nijdam. Gjin benul fan datearring, gjin wêzentlik bigrip fan de Ynhald fan teksten as it Skoutenrjocht en de 17Keuren.(24 L.Rj) Hie earst ris analysearre, wat de âldste stukken wiene, numismatiek is in aerdich helpmiddel. Foer de misdkiewen is der in Frysk Muntboekje mei alle yn Fryslân sleine munten. Mar hie ek ris sjoen nei de stikken tusken 1200 en 1250: der binne d mannen dy't rjucht sprekke nog GEZWORENEN of JURATI. Nei 150 neame de stikken de útfierders fan it rjucht Rechters, judex, judici, judicibus, al nei gelang de naemfal. Wat der oan tinken docht dat al dy stikken noch yn it latyn skreaun binne. Wer yn in letter fase liykje de dielsgerjochten wer mear op in rjochtbank, se hawwe dan ek in earste rjuchte, foarsitter keder of sa. Yn Westerlauwersk Fryslan sil min nei dy mannen sykje nei ûngefear 1275 komme der de Grytmannen op. En wat wie der foar dy grytmannen? Neat! Doe hiene sa't it liket de Utrechtse kleasters, de jurisdiksje oer greate parten faan dit Fryslân. Dy kleasters hiene in oare rjochtynstelling, der't yn Wûnserdiel yn 1270 in tipke fan de sluiier oplicht wurdt. Dy hiene de "grutimagnus" letterlijk de groetsman. De groet wie in âlde foarm fan erkentlikhyt, dy't frjemdelingen betellen as se it lan of de jurisdksje yn kaemen. De benaming hat neat de meitsjen met "Gruit"it krûd dat brûkt waerd om bier smaek to jaen. En foar dat De twa Gouwen yn nhannen fan dy Utertse tsjerken kaemen hiene de gouwen in Graef. Dus fan 724 oant 1345 gjin asega en ek gjin frana. Wer komme se dan wol wei? Dy komme út de tiden nei 1345, slach bij Warns. It is namelik sa dat de foarneamde rjuchters keppele wurde kinnen mei yn bepaelde perioade bitelle munten. De Asega (en de Frana) komme foar yn de earsrte periode, dat de muntwaerden, (pond - scilling) sa fier útien leine dat min wol hast forûnderstelle maot dat dat "poun" in Gouden munt wêze moat. Dat komt oerien mei de "tarieven" oan Graef en Skout, yn de skoutenrjocjhten. Der komme de asega en frana tagelikens foar mei dy munten. Nou hat der net ien sa djip socht, dat it saneamde Jonge Skoutenrjocht in op specifike steeën oan it frysk oanpast stik is, dat as Landrecht der Freesne út Hallan kommen is. Mar hiene se yn Hollân in Asga. nou, in Azyghe. Wer ek net ien acht op slein hat is dat de graven fan Hollan doe Dútsers wiene. en dy't dan bij Köblers middeldutsk wurdboek sjocht dy kin de omskriuwing fan Asega en Frana der ek fine. It binne dus "zij-instromers, ergens tussen 1345 en 1368 of wat letter hawwe de Hollanders troch wetjouwing bisoscht de Friezen mei dize twa termen to oerrompeljen en harren oan te praten dat dit de echte Fryske Wjattels (Wortels) wiene. En de Frieze leauwden en bigongen it to brûken. En doe't de stúdzje nei it frysk opkaem is min der bij stykjen bleaun, omdat der ek bij de tsjint wudige Friezen gjin analytyske formagen oanwêzich is. Poike.

asega - frysk.

Ik haw it boek ou.(ôf) Ik haw it nou heulendal hawn mei die Asega. It konsept wurdt nou lêzen troch Salverda, direkteur FA, hij sil it oan Oebele Fries trochjaen, dyt op in jerdere fersy dy ik him taskikt ha net reagerre. S. sil ek breuker en Bremmer dy deselde fersy under eagen hawn hawwe freegje nei har miening. En noch inkelde oaren sa as johan steendam okkerdeis doktorandus wurden, mar sadré as myn boek forskynd is doktorandus yn in fiktieve discipline. Wat is de ynhâld fan it boek ( Titel: in kaertenhûs, in mythe ûntmantele - yn it Nederlansk omt it oars in berik fan Jan Lul hat: as jo der gjin 13 sinten op ut telle kinne, sil it wol neat wêze sei amerikaenske Anne) De ynhâld giet oer de opienfolging fan oarkonden en stikken. Op heden leit de heule folchoarder bij de Friezen troch mekoar. Ik haw yn yn twadde part op skiif 130 oarkonden achter mekoar set dy bij it dateaerjen fan de 17 kêsten en it skoutenfoarstel ( hat nea in rjocht west en hat net yn Fryslân gongber west) noch nea brûkt binne; min hat him foarsjoen wat de saneamde treflikens fan hwat de Fryske Coadexen foarstelle. Analyze fan it skoutenfoarstel wiist út dat de skout de saken oplosse mocht as de skout en de Greef harren der net oan doarsten to bârnen. De asega hie noch ymportearre wurde matten út it tsjintwurdige Griene Hert fan Hollân . Der komt er yn fjouwer ieuwen tritich kear foar, dus gjin kuntinue funksje. Dy it skoutenrjocht goed lêst, Sjoch O. Vries, Asega?, sjocht dat it hjir ek in funksje is dy 't mar sa nou en dan út de kast helle wurde soe. Neat fan de almeugende kinner fan it fryske rjucht. Earder de man dy't op de huchte wie fan bepaelde seden, gewoanten of gefoelichheden fan syn lânslieuwe. En wat wol sa terloarstellend is, it skoutenrjucht kin net âlder wêze as 1358. De asega dus ek net. Mar de ferzy dy't wij der fan kinne is út de lette fijftjinde ieuw. It wurdt dus ôfwachtsjen oft de akadeemje der mei yn see wol. Dy't mij kin wit wol, dat ik it dan sels útjaen sil en de media der bij helje. De útgongspunten fan de heule frysistyk moatte op de helling en de asega is der mar ien aspekt fan Groetnis Poike.

Identifikaasje munten

Hat der nou wolris ien west, dy't besocht hat de munten to identifsjerjen. Dy binne yn alle fesys, feitlik mar ien, altiten gelyk. Nou ik haw in oplossig foun. Dit type 6underlinge waerdeforhâldingen datearje út de 14e eeuw (1300 - 1399) Nou hat D.J. Henstra it bistien om de munten, in trits, by mekoar op to tellen. 8 pond, 10 ons en 13 1/3 penning. En O. Vries seit it him nei, sûnder sels nei to tinken. In optelling dy't yn dy heule ieuw net foarkomt. Dus sil der wol net oan doge. Myn oplossing is: in pond is yn dy dagen it synonym foar 20 stjurren. 8 pond soe dan 160 stuorkes wêze. 10 ons koe wolris like folle wêze as 160 st. dat is dan in gouden munt fan 16 stuorren. De 13 1/3 peinje formannichfaldige mei 12 stuorrren is ek 160. Ik haw se indentificearre in as neilêzing yn "NAAR NAAM EN FAAM Frysk muntboekje foar 150 publisjerre. Boppedat it Skoutenrjocht der't de asega út komt is oan de omrekkening to sjen ek âlder as de 17 keuren, dy't fan 1427 binne. Sjoch derfoar: in Mythe ontmanteld. Om't al dy fersys fan de 17 keuren de selde waerde hawwe, moatte dy stekken om de selde tiid yn de codexen kaem wêze; ergo: dy Codexen binne ek allegearren om 1427 gearstald. Nein 150 jier op in verkeard spoar to sitten, wurdt it tiid dat de Fryske studearden harren ûndersyk útwreidzje mei de begrippen toetsberhyt, en verificaesje oan alle mooglike bronnen ek út oerkonden en ek fan bûten Fryslân.

It is nou 2023. Min kin dy toetsberhyt wol ouwachtsje, mar wer hat nei ien der wat oan dien. Der gie my pas in ljocht op doe't ik de "Untersuchungen"fan Von Richthofen foar tink ik de fjirde kaer lies. Op side 5 stiet der dat er tinkt dat de 17 keuren yn 1154 opskreaun binne op in gearkomste fan de Upstalbeam bij Aurich. Ik haw de 600 siden dy't dernei komme neilêzen nei it bewiis, mar der komt er net mei. Derom dat ik nou fêster sizze kin dat de munten fyftjinde iewsk binne en net foar Westerlauwers Fryslân golden hawwe. Wat nei dizze misgreep fan de Freiherr noch foun skriuw ik hjir. De 17 keuren binne dus net it âldste stik yn it Frysk, sa as wy midden sechtstiger jierren fan de foarige ieuw yn ús oplieding noch yndruid waerd. It is earder in soarte kroan op it frysk. Hjirút is te konkludearjen dat De asega yn Easterlauwerske stikken net foar koam. Dy moat ûntliend wêze oan de Skoutenrjuchten En dy binnen middels de munten ek tot datearjen, sa as hjir boppe skreaun yn 1358. Dat wol sizze dat Asega en Frana datearje út dy tiid en dat se út de Hollanske koker kommen. Ûnmiskenber is it stik dat de Friezen yn 1358 meinoam út Medemblik, it skoutenrjocht, of de skoutenrjochten. It is mar hoe't je it bisjogge. Dizze gearkomste mei de greeflike rie to Medemblik roun op neat út. De friezen krigen in stik foar de noas, dat hju net tekenje doarden, neffens it register "Oostvrieslandt". Yn de foarskiednis fan dit, Westerlauwerske Fryslân is gjin Asega te Finen. Ek gjin Frana trouwens. It stik dat de friezen net tekenje doarden krigen se mei om it ferbettere werom te bringen. Dat waerd de earst tsien jier net dien. Salan wie de in wapenstilstân ousprutsen nei de Slach bij Warns. Nou blykt dat de Skoutenrjuchten as earste de Asega en de Frana hawwe, is it dúdlik dat de Sk. Rj. de originele funksje omskriuwing faor beide hear jouwe. Dy fan de Asega is krekt lyk sa as D.P. Blok it skriuwt yn it Tiidskrift foar Rjpchtskiednis. De skout stiet ûnder de greve, onder de skout stiet de Asega. De asega is in ûntliening út it Aesdomsrjucht. De frana lykwols is to finen yn it Middeldútsk Wurderboek fan G. Köbler. Der is er it feintsje fan meastens in tsjerklike tsjinner. De herkomst wurdt dermei dúdlik. De Ruwaard Albrecht, dy't syn broer ferfonmg, hat it wurd yntrodusearre. Allinne mar om de Friezen om de tûme to winen. Mar yn dy dagen binne se der net yn trape. Letter wol: bijgelyks yn de F-Codex kriget er de rol fan haed fan it rjochtsgeding. Mar dat is in idee bleaun en sa't it liket net yn de praktyk brocht. De raech Asega is it Dingtiid. is in retoaryske. Yn dy letter ferzys komt er yn it plak fan de Keder, of hoe't dy mannen eastlik fan de Lauwers ek mar hjitte mochten. De rol is dan net dy fan de skout, want dy gong mar oer in heal, ien of in pear doarpen, in dizze oer in hiele lânstreek.

Boarnen

• POST, J., Een Mythe Ontmanteld , Leeuwarden 2010
• Post, J., Naar naam en faam, fryske muntboekje ca 500 - 1500. 2e druk Ljouwert 2018.
• Post, J, Nieuw licht op de 17 Keuren. 2013
• Post, J. Een onvermoed succes. 2023.