Piëmont
Piëmont (Italjaansk: Piemonte, Piëmonteesk: Piemont) is in regio yn Itaalje, oprjochte yn 1948. De haadstêd is Turyn. De namme Piemonte betsjut yn it Italjaansk letterlik 'oan de foet fan de bergen'. Piëmont grinzget oan Switserlân en Frankryk en oan de Italjaanske regio's Liguerje, Emilia-Romagna en Lombardije.
| Piëmont Piemonte | |
|---|---|
| Flagge | Wapen |
|
|
| Lokaasje yn Itaalje | |
| |
| Algemien | |
| Haadstêd | Turyn |
| Oerflakte | 25.387,07 km² |
| Befolking | 4.253.801 (31.07.2024) |
| Befolkingstichtens | 167,56 ynw./km² |
| Oare ynformaasje | |
| Heechste punt | Punta Dufour: 4.643 m |
| Oantal gemeenten | 1.180 |
| Provinsjes | Alessandria, Asti, Biella, Cuneo, Novara, Turyn, Verbano-Cusio-Ossola, Vercelli |
De taal dy't meast praat wurdt is Italjaansk, mar dêrnjonken wurdt der ek Frânsk en wat Oksitaansk sprutsen.
Lânskip
bewurkje seksje
It lânskip is yn trije parten op te dielen:
- it Alpegebiet mei as heechste berch de Gran Paradiso (4.061 meter),
- de Po-flakte mei de grutte stêden,
- it heuveleftige gebiet.
Skiednis yn it koart
bewurkje seksjePiëmont makke mear as tûzen jier part út fan it Romeinske ryk. Oan 'e ein fan 'e Romeinske tiid, waard it yn 'e tiid fan it Grutte Folkeferfarren ferskate kearen plondere troch rûnswalkjende folken. It kaam yn besit fan 'e Ostrogoaten en letter de Longobarden. Under Karel de Grutte makke it diel út fan it Frankyske ryk.
Yn 'e rin fan 'e midsiuwen sloegen de markizen fan Piëmont foar master op. It Hûs fan Savoye makke Piëmont ûnderhearrich en Frankryk en de Habsburgers hawwe in soad om it gebiet fochten.
Yn 1718 waard Piëmont feriene mei Sardynje en de Habsburchske keizer skonk harren de keningstitel (Keninkryk Sardynje). Nei de besetting troch Napoleon yn 1798 kamen de Eastenrikers oan 'e macht. Sy makken it gebiet ta in marjonettesteat mei Klemens fan Metternich oan it haad. Sûnt 1847 kaam de befolking hieltyd faker yn opstân tsjin de Eastenrikers en yn 1859 waarden sy troch de Piëmontezen en de Frânsken ferneatigjend ferslein yn 'e slach by Solferino.
Yn 1861 waard Victor Emanuel II ta kening fan it feriene Itaalje kroand. Sûnt dy tiid is Piëmont Italjaansk gebiet
Provinsjes
bewurkje seksjeDe regio bestiet njonken de metropolitane stêd Turyn út sân provinsjes:
| Kaart | Wapen | Provinsje | Ofk. | Haadstêd | Oantal gemeenten |
|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
Alessandria | AL | Alessandria | 187 |
 |
Asti | AT | Asti | 118 | |
 |
Biella | BI | Biella | 74 | |
 |
Cuneo | CN | Cuneo | 247 | |
 |
Novara | NO | Novara | 87 | |
 |
Metropolitane stêd Turyn | TO | Turyn | 312 | |
 |
Verbano Cusio Ossola | VB | Verbania | 74 | |
 |
Vercelli | VC | Vercelli | 82 |
Gemeenten
bewurkje seksjeUndersteand de 10 grutste Piëmonteeske gemeenten neffens ynwennertal op 28 febrewaris 2024 (provinsjale haadstêden en de grutstedske stêd Turyn mei fette letters wjerjûn.
| Posysje | Wapen | Gemeente | Ynwennertal | Oerflak (km²) |
Befolkingstichtens (km²) |
Hichte (m boppe seenivo) |
Provinsje Metropolitane stêd |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1º | 
|
Torino | 846.430 | 130,01 | 6481,16 | 239 | TO |
| 2º | 
|
Novara | 102.644 | 103,05 | 986,89 | 162 | NO |
| 3º | 
|
Alessandria | 92.067 | 203,57 | 451,39 | 95 | AL |
| 4º | 
|
Asti | 73.797 | 151,31 | 488,61 | 123 | AT |
| 5º | 
|
Cuneo | 55.978 | 119,67 | 466,68 | 534 | CN |
| 6º | 
|
Moncalieri | 55.970 | 47,53 | 1183,61 | 219 | TO |
| 7º | 
|
Collegno | 48.129 | 18,10 | 2698,12 | 302 | TO |
| 8º | Rivoli | 46.862 | 29,50 | 1593,18 | 390 | TO | |
| 9º | 
|
Nichelino | 46.077 | 20,56 | 2251,55 | 229 | TO |
| 10º | 
|
Settimo Torinese | 45.771 | 31,46 | 1476,12 | 207 | TO |
Gemeenten yn Piëmont mei in heger ynwennertal fan mear as 20.000 ynwenners (sifers 28 febrewaris 2024):
| Posysje | Wapen | Gemeente | Ynwennertal | Oerflak (km²) |
Befolkingstichtens (km²) |
Hichte (m boppe seenivo) |
Provinsje Metropolitane stêd |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 11º | 
|
Vercelli | 45.681 | 79,78 | 575,02 | 130 | VC |
| 12º | 
|
Biella | 42.979 | 46,69 | 935,17 | 420 | BI |
| 13º | Grugliasco | 36.705 | 13,13 | 2795.13 | 293 | TO | |
| 14º | 
|
Chieri | 35.950 | 54,20 | 662,58 | 283 | TO |
| 15º | 
|
Pinerolo | 35.472 | 50,34 | 706,12 | 376 | TO |
| 16° | 
|
Casale Monferrato | 32.226 | 86,21 | 385,26 | 116 | AL |
| 17º | 
|
Venaria Reale | 32.081 | 20,44 | 1605.58 | 262 | TO |
| 18º | 
|
Alba | 31.155 | 53,59 | 582,48 | 172 | CN |
| 19º | 
|
Verbania | 30.006 | 37,49 | 802,99 | 197 | VB |
| 20º | 
|
Bra | 29.758 | 59,53 | 494,98 | 290 | CN |
| 21º | 
|
Carmagnola | 28.108 | 95,72 | 296,09 | 240 | TO |
| 22º | 
|
Novi Ligure | 27.339 | 55,20 | 503,37 | 197 | AL |
| 23º | 
|
Tortona | 26.615 | 98,87 | 274,02 | 122 | AL |
| 24º | Chivasso | 26.188 | 51,24 | 519,28 | 183 | TO | |
| 25º | 
|
Fossano | 24.211 | 130,15 | 188,14 | 375 | CN |
| 26º | 
|
Orbassano | 23.018 | 22,21 | 1043.00 | 273 | TO |
| 27º | 
|
Ivrea | 22.496 | 30,11 | 765,46 | 253 | TO |
| 28º | 
|
Mondovì | 22.060 | 87,05 | 255,76 | 395 | CN |
| 29º | Savigliano | 21.777 | 110,79 | 193,54 | 320 | CN | |
| 30º | 
|
Borgomanero | 21.221 | 32,27 | 657,86 | 307 | NO |
| 31º | 
|
Trecate | 20.942 | 38,22 | 533,39 | 136 | NO |
Ofbylden
bewurkje seksje-
Turyn. -
Castelnuovo Calcea. -
-
Ferballingsfort Valle di Susa. -
Vercelli.
|
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Piedmont fan Wikimedia Commons. |
| Regio's fan Itaalje | 
| |
|---|---|---|
| Abruzzen - Aostadelling - Apûlje - Basilikata - Feneto - Emylje-Romanje - Friûly-Julysk Feneesje - Kalaabrje - Kampaanje - Latium - Liguerje - Lombardije - Marke - Molise - Piëmont - Sardynje - Sisylje - Trentino-Súd-Tiroal - Toskane - Umbrje | ||
 ·  · 
| ||