An Mhaighdean

Is réaltbhuíon an stoidiaca í an Mhaighdean (). Virgo an t-ainm Laidine a thugtar uirthi, a chiallaíonn maighdean. Suite idir an Leon ar an taobh thiar di agus an Mheá ar an taobh thoir, tá sí ar an dara réaltbhuíon is mó ar an spéir. Is furasta í a aimsiú mar gheall ar an lúsuidea dá cuid réaltaí, dá ngairtear Spica nó α Virginis.

An Mhaighdean

an Mhaighdean
Ainm Laidine (IAU)	Virgo
Nod	Vir
Ginideach Laidine	Virginis
Siombalaíocht	an Mhaighdean
Dronairde	13 h
Diallas	0°
Achar	1294 céim cearnach Céim 2ú
Líon na réaltaí (amharcmhéid < 3)	3
Réalta is gile	Spica (α Vir) (méid 1.0)
Dreigecheathanna	Virginidí Mu Virginidí
Réaltbhuíonta ar theorainn leista	an tAoire Folt Bheirnicé an Leon an Cupán an Préachán an Phéist Uisce an Mheá an Phéist
Infheicthe sna leithid idir +80° agus −80° Sárfheicthe i rith na míosa seo: Bealtaine an infheictheacht is fearr

Príomhghnéithe

• α Vir: is í an réalt is suntasaí ar réaltbhuíon na Maighdine ná Spica (α Vir), a bhféachtaí uirthi uaireanta mar dhias chruithneachta i lámh na Maighdine. Is furasta Spica a aimsiú trí leanúint den arc a shíneann le lámh an Chéachta ar réaltbhuíon an Bhéir Mhóir agus a théann trí Arcturus ar réaltbhuíon an Aoire ("lean den arc chuig Arcturus agus sín é chuig Spica").

• γ Vir: déréalta dá ngairtear freisin Porrima.

• 70 Vir: tá córas pláinéadach eachtarghréine ag an réalta 70 Virginis. Níl ach aon phláinéad amháin dearbhaithe go fóill ar an gcóras seo, 6.6 huaire chomh mór le hIúpatar.

• I measc na réaltaí geala eile ar réaltbhuíon na Maighdine tá Zavijah (β Vir), , Auva (δ Vir) agus Vindemiatrix (ε Vir). I measc na réaltaí eile atá níos doiléire ná siúd ach a bhfuil ainmneacha dílse orthu chomh maith tá Heze (ζ Vir), Zaniah (η Vir), Syrma (ι Vir) agus Rijl al Awwa (μ Vir).

Réada suntasacha domhainspéire

• Braisle Virgo: toisc go bhfuil braisle réaltraí, dá ngairtear Braisle Virgo, lonnaithe ar an réaltbhuíon seo 5° go 10° siar ó Vindemiatrix (ε Vir), tá an Mhaighdean an-saibhir ar fad i dtaca le réaltraí. Ina measc seo faightear M49 (éilipseach), M58 (bíseach), M59 (éilipseach), M60 (éilipseach), M61 (bíseach), M84 (éilipseach), M86 (éilipseach), M87 (éilipseach agus ina radafhoinse cháiliúil), agus M90 (bíseach).

• M104: réaltra suntasach nach bhfuil páirteach i mBraisle Virgo is ea M104, réaltra éilipseach dá ngairtear freisin Réaltra an tSoimbrearó. Tá an réaltra seo suite amuigh is istigh ar 10° siar díreach ó Spica.

Réaltaí

Réaltaí a bhfuil ainmneacha dílse acu:

• Spica [Spica Virginis] nó Azimech nó Alaraph (67α Vir) 0.98

  < spīca virginis dias chruithneachta na Maighdine

  < ? as-simak al-a'zal ?an té gan chosaint

  < (?) an cruinnitheoir fíonchaor

• Zavijava [Zavijah, Zavyava, Zawijah] nó Alaraph (nó Minelauva, féach δ Vir) (β Vir) 3.61

  < زاوية العوى zāwiyat al-^cawwa’ cúinne an (mhadra) ghlamaigh [conchró, b'fhéidir, atá i gceist?]

• Porrima nó Arich (29/γ Vir) – réalta dúbailte cháiliúil 2.74, 3.68

• Auva [Al Awwa] nó Minelauva (43/δ Vir) 3.39

  < عوى ^cawwa’ glamach + min = ?

• Vindemiatrix [Vendemiatrix] nó Vindemiator nó Almuredin nó Alaraph nó Provindemiator nó Protrigetrix nó Protrygetor (47/ε Vir) 2.85

  < vindēmiātrix, vindēmitor an banbhuanaí fíonchaor

• Heze (79/ζ Vir) 3.38

• Zaniah (15/η Vir) 3.89

  < زاوية zāwiyah cúinne

• Syrma (99/ι Vir) 4.07

  < سرما (تطريز) sirmā triopall (gúna)

• Khambalia (100/λ Vir) 4.52

  < (?) ?an chrúb chuar

• Rijl al Awwa (107/μ Vir) 3.87

  < رجل العوى rijl al-^cawwa’ cos an (mhadra) ghlamaigh

Réaltaí a bhfuil ainmneacha Bayer orthu:

67/α Vir 0.98; 5/β Vir 3.61; 29/γ Vir 2.74; 43/δ Vir 3.39; 47/ε Vir 2.85; 79/ζ Vir 3.38; 15/η Vir 3.89; 51/θ Vir 4.38; 99/ι Vir 4.07; 98/κ Vir 4.18; 100/λ Vir 4.52; 107/μ Vir 3.87; 3/ν Vir 4.04; 2/ξ Vir 4.84; 9/ο Vir 4.12; 8/π Vir 4.65; 30/ρ Vir 4.88; 60/σ Vir 4.78; 93/τ Vir 4.23; 102/υ Vir 5.14; 105/φ Vir 4.81; 26/χ Vir 4.66; 40/ψ Vir 4.77; 1/ω Vir 5.24; 7/b Vir 5.36; 16/c Vir 4.97; 31/d¹ Vir 5.57; 32/d² Vir 5.22; 59/e Vir 5.19; 25/f Vir 5.88; g Vir 5.57; 76/h Vir 5.21; 68/i Vir 5.27; 44/k Vir 5.79; 74/l Vir 4.68; 82/m Vir 5.03; 78/o Vir 4.92; 90/p Vir 5.16; 21/q Vir 5.48; y Vir 5.92; 4/A¹ Vir 5.31; 6/A² Vir 5.58

Réaltaí a bhfuil ainmneacha Flamsteed orthu:

1 Vir 5.24; 2 Vir 4.84; 3 Vir 4.04; 4 Vir 5.32; 5 Vir 3.61; 6 Vir 5.58; 7 Vir 5.37; 8 Vir 4.65; 9 Vir 4.12; 10 Vir 5.95; 11 Vir 5.72; 12 Vir 5.85; 13 Vir 5.90; 15 Vir 3.89; 16 Vir 4.96; 17 Vir 6.46; 20 Vir 6.29; 21 Vir 5.48; 25 Vir 5.87; 27 Vir 6.22; 28 Vir 6.81; 29 Vir 2.74; 30 Vir 4.88; 31 Vir 5.59; 32 Vir 5.2; 33 Vir 5.65; 34 Vir 6.11; 35 Vir 6.42; 37 Vir 6.02; 38 Vir 6.11; 41 Vir 6.25; 43 Vir 3.39; 44 Vir 5.79; 46 Vir 5.99; 47 Vir 2.85; 48 Vir 6.62; 49 Vir 5.15; 50 Vir 5.95; 51 Vir 4.38; 53 Vir 5.04; 54 Vir 6.26; 55 Vir 5.31; 56 Vir 6.95; 57 Vir 5.21; 59 Vir 5.22; 60 Vir 4.78; 61 Vir 4.74 – nearby; 62 Vir 6.73; 63 Vir 5.36; 64 Vir 5.89; 65 Vir 5.88; 66 Vir 5.76; 67 Vir 0.98; 68 Vir 5.25; 69 Vir 4.76; 70 Vir 4.97 – plainéad eachtarghréine aici; 71 Vir 5.65; 72 Vir 6.10; 73 Vir 6.01; 74 Vir 4.69; 75 Vir 5.52; 76 Vir 5.21; 77 Vir 7.12; 78 Vir 4.91; 79 Vir 3.38; 80 Vir 5.70; 83 Vir 5.55; 84 Vir 5.35; 85 Vir 6.18; 86 Vir 5.50; 87 Vir 5.41; 89 Vir 4.96; 90 Vir 5.15; 92 Vir 5.90; 93 Vir 4.23; 94 Vir 6.54; 95 Vir 5.46; 96 Vir 6.45; 98 Vir 4.18; 99 Vir 4.07; 100 Vir 4.52; 101 Vir 5.84; 102 5.14; 104 Vir 6.18; 105 Vir 4.81; 106 Vir 5.42; 107 Vir 3.87; 108 Vir 5.68; 109 Vir 3.73; 110 Vir 4.39

Réaltaí suntasacha eile:

• Ross 128 (FI Vir) 11.12 – bladhmréalta; i measc na réaltaí is gaire
• Wolf 424 – dúbailte 13.04, 13.30; bladhmréalta; i measc na réaltaí is gaire
• DT Vir 9.75 – athraitheach; i measc na réaltaí is gaire
• EQ Vir 9.31 – bladhmréalta; i measc na réaltaí is gaire
• FL Vir 13.30 – bladhmréalta; i measc na réaltaí is gaire
• HD 114783 7.57 – pláinéad eachtarghréine
• HD 130322 8.05 – pláinéad eachtarghréine
• PSR 1257+12 – pulsár; 3 phláinéad eachtarghréine (ar na gcéad cinn a aimsiodh!)

Miotaseolaíocht

Níl a fhios againn go baileach cérbh í an Mhaighdean ata léirithe ag an réaltbhuíon seo; i rith na n-aoiseanna, is beag nár ionannaíodh le gach bandia suntasach í, ina measc Isteár, Ísis, Cibéile, agus Aitéiné. Is cosúil go raibh baint éigin ag an Maighdean – i dteannta an Bhéir Mhóir agus an Bhéair Bhig – le miotas Callisto, mar Callisto í féin nó mar Héire. Mar gheall ar an Maighdean déantar tagairt go minic de Pheirsifiné (de réir cúpla miotaseolaíocht, go háirithe Rúndiamhra Eileoisise, b'ionann í agus an bandia Déiméitéir), ós rud é go raibh an Mhaighdean sárfheicthe go mórmhór san earrach, an tráth a d'aiséiríodh sí ón domhan thíos, mar a deirtí.

De réir leagain amháin, léirigh an réaltbhuión Astraea, iníon Shéas agus an bhandia Téimis. Bandia an cheartais ab ea Astraea, agus ionannaíodh leis an réaltbhuíon seo í toisc go raibh meá an cheartais (.i. an Mheá) in aice láithreach; deirtear go raibh an Domhan go léir faoina smacht eagnaí sa tseanré go dtí gur éirigh an cine daonna chomh cruachroíoch sin gur fhill sí ar ais ar neamh agus í bréan den scéal.

Astralaíocht

Ní hionann comhartha astralaíoch na Maighdine a nglacann an Domhan Thiar leis agus an réaltbhuíon réalteolaíoch is an comhartha astralaíoch Hiondúch atá ar aon ainm leis. Tá an chéad cheann ar an stoidiaca trópaiceach (Lúnasa 23 - Meán Fómhair 22) agus tá an dara ceann ar an stoidiaca réaltach (Meán Fómhair 16 - Deireadh Fómhair 30).

De réir cosmeolaíochtaí áirithe, tá baint éigin ag an Maighdean le dúil chlasaiceach an Chré, agus mar sin de aithnítear mar chomhartha na cré é (mar aon leis an Tarbh agus an nGabhar). Tá an mhaighdean freisin ar cheann de na ceithre chomhartha inathraithe (i dteannta an Chúpla, an tSaighdeora agus na nIasc). Is iad na hÉisc is frithchomhartha polach léi. Is í an mhaighdean áitreabh agus ardú Mhearcair.

Baineann gach comhartha astralaíoch le roinn éigin an choirp, agus tuigtear an roinn sin mar ionad a chumhachta. Rialaíonn an Mhaighdean an stéig bheag agus an stéig mhór.

Is í an mhaighdean a úsáidtear mar shiombail na Maighdine.

Féach fosta

• Sonraí réaltmhéadracha na Maighdine

Naisc sheachtracha

• Yale Bright Star Catalog
• an Mhaighdean ar shuíomh Robin Gatter Curtha i gcartlann 2006-01-05 ar an Wayback Machine
• Ian Ridpath's Star Tales
• an Mhaighdean agus Miotaseolaíocht an Domhain Curtha i gcartlann 2005-10-24 ar an Wayback Machine
• an Mhaighdean ar shuíomh Richard Dibon-Smith
• Peoria Astronomical Society: an Mhaighdean Curtha i gcartlann 2005-10-28 ar an Wayback Machine
• The Deep Photographic Guide to the Constellations: an Mhaighdean

Tagairtí

• Burnham, Robert Jr. (1966, 1978). Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System, v.3. General Publishing Company, Ltd., Toronto. ISBN 0-486-23673-0.