Aonocsaíd charbóin

Gás nimhe nach bhfuil boladh as ná dath ann is ea an aonocsaíd charbóin, CO. Gintear é nuair a chuirtear carbón nó comhdhúile carbóin trí thine agus an ocsaigin ag éirí gann, ionas nach féidir an carbón a dhó ina dhé-ocsaíd. Tá an chuma ar an scéal go bhfuil feidhmeanna nádúrtha éigin ag an aonocsaíd charbóin san orgánach, ach tríd is tríd is nimh í, agus í ag oibriú cosúil leis an gciainíd. Is é sin, téann an móilín aonocsáide carbóin in áit na hocsaigine i móilíní haemaglóibíne san fhuil, ionas nach féidir leis an haemaglóibín ocsaigin a iompar a thuilleadh.

Aonocsaíd charbóin

Substaint cheimiceach	aicme eintiteas ceimiceach
Mais mhóilíneach	27.99491462 Da
Tacsón ina n-aimsítear é	Homo sapiens
Ról	antimetabolite (en) , gaseous signaling molecule (en) , developmental toxicant (en) agus príomh-mheitibilít
Struchtúr ceimiceach
Foirmle cheimiceach	CO
SMILES canónta	Model 2D [C-]#[O+]
InChI	Model 3D
Airí
Dlús	0.00125 g/cm³
Luas forleata fuaime	338 m/s (0 °C, gás)
Tuaslagthacht	2 g/100 g (uisce, 20 °C)
Móimint leictreach dhépholach	0.11 D
Pointe leáite	−205 °C −205 °C
Fiuchphointe	−192 °C (a 760 Torr) −191.5 °C (a 101.325 kPa)
Eantrópach mólarach caighdeánach	197.7 J/(mol K)
Móimint leictreach dhépholach	0.11 D
Eantalpacht chaighdeánach an fhoirmithe	−110.52 kJ/mol
Galbhrú	35 atm (a 20 °C)
Guais
Teorainn inlasta íochtair	12.5 vol%
Teorainn inlasta uachtarach	74 vol%
Meánteorainn nochta ualaithe ama	40 mg/m³ (10 h, luach ar iarraidh) 55 mg/m³ (8 h, Stáit Aontaithe Mheiriceá)
Uasteorainn nochta	229 mg/m³ (luach ar iarraidh)
Láithreach contúirteach don bheatha nó sláinte	1,380 mg/m³
NFPA 704: Standard System for the Identification of the Hazards of Materials for Emergency Response ()
Eile
éadathachas, odorlessness (en) , tastelessness (en) agus gás inlasta

Nimhiú

Nimhiú ó aonocsaíd charbóin is cúis le bás daoine ar fud na cruinne, nuair a bhíonn teasairí ag feidhmiú go lochtach nó nuair nach mbíonn aerchóireáil nó gaothráin ag feidhmiú mar is ceart. Is deacair diagnóis a dhéanamh ar nimhiú den chineál seo, rud a fhágann gur minic nach smaointítear air i gcásanna ina mbíonn daoine tinn. Fágann an nimhiú dath dearg na silíní ar an gcorp uaireanta (cé nach comhartha iontaofa é sin).