Clád

Is éard is clád ann (ón Ghréigis: Κλάδος, klados "craobh") ná grúpa orgánach le ginealas coitianta agus ag gach de dhírshliocht acu, agus is ionann é agus "craobh" amháin ar "chrann na beatha"

Cladagram (crann teaghlaigh) de ghrúpa bitheolaíochta, ag taispeáint sinsear coitianta deiridh an chrainn ilchodaigh, sé sin an líne ingearach 'stoc' (gas) ag an mbun, le gach brainse sliochtach ar thaispeántar lastuas. Is cládanna iad na foghrúpaí gorm agus dearg (ar chlé agus ar dheis), grúpaí (iomlán) monaifíléiteacha; taispeánann gach ceann a shinsear coitianta 'gas' ag bun an bhrainse (nó an fhoghrúpa). Ní clád é an foghrúpa glas ach grúpa paraifíléiteach, a bhfuil neamhiomlán , toisc anseo go n-eisiann sé an brainse gorm cé go bhfuil gorm sliochtach ón sinsear coitianta ag bun an bhrainse ghlais.

Sanasaíocht

Cheap an bitheolaí Julian Huxley an téarma "clade" sa bhliain 1957 chun tagairt a dhéanamh ar thoradh an phróisis Cládaghineas, coincheap a fuair sé ar iasacht ó Bhernhard Rensch. Is cládanna iad go leor grúpaí d'ainmnithe coitianta, mar shampla, creimirí, nó feithidí; mar gheall gur i ngach cás díobh, bíonn a n-ainmneacha comhdhéanta de shinsear coitianta, maille lena n-iaróibh go léir. Mar shampla, brainse de mamaigh is ea na creimirí a scoilt amach ón chlád Dinosauria, ag deireadh na tréimhse nuair nach raibh na Dinosauria ina veirteabraigh trastíre ceannasach, 66 milliún bliain ó shin. Is clád iad an daonra bunaidh agus a chuid sliocht go léir. Is ionann clád na gcreimirí agus an t-ord Rodentia, agus clád na bhfeithidí leis an ord Insecta. Áirítear sna cládanna seo cládanna níos lú, ar nós an iora talún nó an tseangáin, gach ceann acu a bhíonn comhdhéanta de chládanna níos lú fós. Bíonn an clád "Rodentia" san áireamh freisin sna cládanna mamach, veirteabrach agus ainmhí.

Sainmhínithe

Is Tá ainmneacha cládanna iad Gavialidae, Crocodylidae agus Alligatoridae a chuirtear i bhfeidhm anseo ar chrann fíliginiteach na gCrocodilia.

Bíonn an clád, de réir sainmhínithe monaifíléiteach, rud a chiallaíonn go bhfuil sinsear amháin aige (orgánach, daonra, nó speiceas) agus a sliocht uile. Is féidir go mbeadh an sinsear aitheanta nó anaithnid; is féidir le haon agus gach ball den chlád a bheith ar mharthain nó imithe in éag.