Na Seumasaich
'S e na Seumasaich a chanar ris an fheadhainn a bha a' leantainn agus a' toirt taic don dà chuid :
- an seachdamh Rìgh Seumas Stiùbhart Alba (an darna Shasainn);
- agus a mhac an t-ochdamh Rìgh Seumas Stiùbhart Alba (an treasamh Shasainn, nan robh e air a' chrùn a bhuannachd).[1]
Chog luchd-leantainn Tigh Rìoghail nan Stiùbhartach ri luchd-leantainn Tigh Rìoghail Hanobhair, a thug Crùn Bhreatainn bhuapa san Ar-a-mach Ghlòrmhoir, 1688.
Ged a bha mòran uaislean am Breatainn air fad nan Seumasaich, 's ann an Alba a dh'èirich a h-uile ar-a-mach – ann an 1689-90, 1715, 1719 agus 1745-46 (Bliadhna Theàrlaich). Bhiodh na Seumasaich a' cur mòran suim sna fineachan Gàidhealach, agus bha e nas fhasa dhaibh feachd armaichte a chruinneachadh air Gàidhealtachd na h-Alba airson adhbharan co-cheangailte ri cruth na tìre, eachdraidh sòisealta – gu seachd àraid an cumhachd a bh' aig na cinn-cinnidh agus an cuid fir-taic – agus dìth smachd an riaghaltas sna glinn.
Ged a bha na rìghrean seo (agus Prionnsa Teàrlach Stiùbhart, mac an ochdamh Rìgh Sheumais), nam Pàpanaich, bha a chuid a bu mhotha dhen luchd-leantainn aca an Alba nan Easbaigich. Sa chumantas cha b' e adhbhar creidimh idir a thug air luchd-taic nan Seumasach èirigh.
Lean an cogadh seo aig diofar amannan suas gu 16mh Giblean 1746, nuair a rinneadh spàirn mu dheireadh nan Seumasach fon Phrionnsa Teàrlach, agus thugadh adhbhar nan Seumasach gu crìch aig Blàr Chùil Lodair, faisg air baile Inbhir Nis, Alba.
Daoine
deasaichBha Alasdair mac Mhaighstir Alasdair na Sheumasach gu chùl. Is iomadach òran-brosnachaidh a rinn e an adhbhar nan Seumasach.
Tuilleadh Leughaidh
deasaichMacCoinnich, Iain, Eachdraidh a' Phrionnsa, no Bliadhna Theàrlaich, Thornton agus Collie (Dùn Èideann, 1845 – agus iomadach tionndadh às a dhèidh)