Beneficio eclesiástico

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Beneficio.

Beneficio eclesiástico era un cargo, dentro do clero secular que outorgaba rendas ao seu titular ou beneficiario, máis propiamente chamado beneficiado. Moitas veces o beneficiado non tiña necesidade de cubrir persoalmente o seu beneficio, pois podía facelo mediante un vigairo cando o titular tiña ocupacións máis altas, ou era menor de idade, ou, simplemente, non podía ou non quería desprazarse a un lugar afastado ou desagradábel por algún motivo, co que en non poucos casos os clérigos levaban unha vida pouco edificante en ambientes lonxe da súa teórica misión. Tamén se daba o caso, aínda menos xustificábel, de acumular varios beneficios.

Girolamo e o cardeal Marco Corner investigan a Marco, abade de Carrara, co seu beneficio. Tiziano, ca 1520.

Características

Existían diversas clases de beneficio eclesiástico: beneficio simple/duplo, beneficio maior/menor ou beneficio regular/secular. Había distintos tipos tamén entre os beneficios simples, como, por exemplo, a mordomía e a prestameira.

O beneficiado ou beneficiario era a persoa que posuía dereito a gozar do beneficio e a obriga de exercerlo. Dado que tal obriga podía delegarse nun vigairo, existían tamén as figuras de beneficiario propio e beneficiado servideiro.

As rendas destes beneficios adoitaban estar baseadas en impostos relixiosos como os décimos as primicias, en cobros polo exercicio do culto, como os dereitos de estola, e noutros ingresos, ás veces derivados de propiedades territoriais vinculadas ao beneficio como mans mortas. Pocurábase obviar que o dereito canónico prohibía cobrar ningunha cantidade pola administración dos sacramentos (pecado de simonía). De exercerse o cargo mediante un vigairo, este recibiría as congruas, e o resto o titular.

Era unha situación propia do Antigo Réxime e dos países católicos. A Reforma protestante, aínda que non afectou da mesma maneira ao clero regular e ao secular, exixía a presenza do titular dunha parroquia entre os seus fieis e, nalgunhas igrexas, era elixido por estes mesmos. Noutras confesións máis xerarquizadas, como o anglicanismo, a situación era similar á católica, coa diferenza de que os sacerdotes podían contraer matrimonio.

O fin dos beneficios eclesiásticos coincide co fin do Antigo Réxime nos países católicos do sur de Europa, desde a Revolución francesa e as revolucións liberais, cando se produce a desamortización e as rendas da igrexa foron asumidas polo Estado. A partir dos Concordatos os salarios do clero secular pasaron a ser subministrados por este, agás no caso de Francia, onde se produciu unha total separación da Igrexia e o Estado.

Fraseoloxía

• A frase popular sen oficio nin beneficio fai referencia ás persoas que non teñen medios de vida.
• Existen multitude de termos que identifican a condición eclesiástica cunha vida cómoda:
  • O termo coenxía, en orixe o beneficio dun cóengo, pasou a ser sinónimo dun cargo moi codiciado polos seus elevados ingresos e a facilidade do seu exercicio, como equivalente a sinecura (termo mís correcto).
  • O mesmo pasou co termo prebenda (sendo o significado real o beneficio eclesiástico superior das colexiatas e catedrais).
  • A expresión vivir como un cura fai referencia ao mesmo.
• Unha cantiga popular galega di:

Os curas e os taberneiros
teñen moito parecido
os curas, bautizan nenos
e os btaberneiro o viño.

Véxase tamén

Outros artigos

• Cóengo

Ligazóns externas

• Los beneficios eclesiásticos, como sistema abandonado, para alcanzar la autofinanciación de la iglesia católica Arquivado 06 de maio de 2009 en Wayback Machine. en Guillermo Hierrezuelo Conde, La autofinanciación de la iglesia católica y las demás confesiones religiosas en la libertad e igualdad religiosas, tesis doctoral.