Bob Dylan

Bob Dylan, nado en Duluth (Minnesota) o 24 de maio de 1941 co nome de Robert Allen Zimmerman, é un cantautor e poeta estadounidense. Foi, durante máis de cinco décadas, unha das maiores figuras na música popular, sendo considerado un dos compositores e músicos máis influentes e prolíficos do século XX.

Bob Dylan

(1963)
Biografía
Nacemento	(en) Robert Allen Zimmerman 24 de maio de 1941 (83 anos) Duluth, Estados Unidos de América
Residencia	Malibú
Relixión	Xudaísmo
Educación	University of Minnesota system (en) Hibbing High School (en) Sidwell Friends School (en)
Actividade
Campo de traballo	Canto, música pop, Escrita creativa e profesional, folk, Blues, música rock, Gospel, Música country, Jazz e música popular
Lugar de traballo	Nova York
Ocupación	compositor de cancións, disc-jóckey, guionista, compositor, actor, locutor de radio, cantante, deseñador, escritor, letrista, produtor musical, poeta, actor de cinema, director de cinema, guitarrista, pintor, autobiógrafo, músico
Período de actividade	1962 -
Membro de	Academia das Artes de Berlín Academia Estadounidense das Artes e as Letras Academia das Artes e das Ciencias dos Estados Unidos Traveling Wilburys
Xénero artístico	Música rock, Blues, Música country, American folk music (en) , folk-pop, country rock, folk rock, Rock cristão (pt) , Gospel, Americana (pt) e Jazz
Influencias	Woody Guthrie, Allen Ginsberg, Bertolt Brecht, Suze Rotolo (pt) e Robert Johnson (pt)
Pseudónimo literario	Bob Dylan
Tesitura	Barítono
Instrumento	Guitarra, Harmónica, piano, voz, Richter-tuned harmonica (en) e nyckelharpa (pt)
Selo discográfico	Columbia Records Asylum Records
Participou en
13 de xullo de 1985	Live Aid (pt)
1973	Mariposa Folk Festival 1973 (en)
Obra
Obras destacables (1962) Blowin' in the Wind (1965) Like a Rolling Stone (1965) Subterranean Homesick Blues (pt) (1965) Bringing It All Back Home (1965) Highway 61 Revisited (1966) Blonde on Blonde (1975) Blood on the Tracks
Arquivos en	Universidade de Tulsa (pt)
Familia
Cónxuxe	Carolyn Dennis (1986–1992) Sara Dylan (1965–1977)
Parella	Suze Rotolo Joan Baez
Fillos	Jesse Dylan  () Sara Dylan Jakob Dylan  () Sara Dylan
Pais	Abram Zimmerman   e Beatrice Stone
Premios
(2016)  Premio Nobel de Literatura../... 25+
Sinatura
Descrito pola fonte	UbuWeb Obálky knih,
Sitio web	bobdylan.com

Moitos dos máis soados traballos de Dylan datan da década de 1960, na cal se converteu nun cronista informal dos conflitos estadounidenses. Aínda que é ben coñecido por revolucionar o concepto dos límites da música popular en 1965 co single "Like a Rolling Stone" de seis minutos de duración, algunhas das súas primeiras cancións, como "Blowin' in the Wind" e "The Times They Are a-Changin'", convertéronse en himnos antibélicos e dos movementos civís da época, e a el nun artista popular e influente desde os anos sesenta ata hoxe en día. Un dos últimos álbums de estudio de Dylan, Modern Times, publicado en 2006, entrou directamente no primeiro posto da lista Billboard 200 e foi nomeado álbum do ano pola revista musical Rolling Stone.

As primeiras letras de Dylan incorporaban comentarios sobre a situación política e social ademais de referencias filosóficas e literarias que rompían coas convencións da música pop do seu tempo. Mentres expandía e personalizaba estilos musicais, mostraba unha firme devoción por moitas tradicións da música americana, desde o folk, o country, o blues, o gospel, o rock and roll e o rockabilly ata a música folk inglesa, escocesa e irlandesa, pasando polo jazz e o swing..

Dylan aparece nas súas actuacións cunha guitarra, un teclado e unha harmónica. Apoiado por unha cambiante aliñación de músicos, permaneceu de xira de forma constante desde finais da década de 1980, no que veu a coñecerse como o Never Ending Tour (a xira interminable). Os seus logros no estudo de gravación e como artista foron unha dos acenos de identidade da súa carreira, aínda que xeralmente considérase que a súa maior contribución consiste na composición e escritura de cancións.

Ao longo da súa carreira, Dylan foi recoñecido e honrado polas súas composicións, interpretacións e gravacións. Os seus discos valéronlle varios Grammys, Globos de Ouro e premios da Academia, e o seu nome áchase no Salón da Fama do Rock and Roll, o Salón da Fama de Compositores de Nashville e o Salón da Fama dos Compositores. En xaneiro de 1990, foi investido Cabaleiro da Orde das Artes e as Letras polo Ministro de Cultura de Francia Jack Lang. En 1999, foi incluído na lista das cen persoas máis influentes do século XX elaborada pola revista Time. No ano 2000, gañou o Premio de Música Polar da Real Academia Sueca de Música, e en 2004 alcanzou o segundo posto na lista dos 100 mellores artistas de todos os tempos elaborada pola revista Rolling Stone, logo de The Beatles. O 13 de xuño de 2007 foi premiado co Premio Princesa de Asturias das Artes, e en 2008 recibiu un recoñecemento honorario do Premio Pulitzer polo seu "profundo impacto na música popular e na cultura americana, marcado polas súas composicións líricas de extraordinario poder poético". Neste contexto, desde 1996 diversos autores e académicos nomearon a Dylan para a candidatura do Premio Nobel de Literatura. No 2016, Dylan recibiu o Premio Nobel de Literatura, "por ter creado novas expresións poéticas na gran tradición da canción americana".

Traxectoria

1941-1960: orixe e comezos musicais

Robert Allen Zimmerman (en hebreo: Shabtai Zisel ben Avraham) naceu no hospital St. Mary de Duluth, Minnesota, o 24 de maio de 1941 e creceu en Hibbing, Minnesota, no Mesabi Iron Range ao oeste do Lago Superior. Os estudos realizados por varios dos seus biógrafos demostraron que os seus avós paternos, Zigman e Anna Zimmerman, emigraron desde Odesa (actual Ucraína) aos Estados Unidos por mor dun pogrom antisemita acaecido en 1905. Os seus avós maternos, Benxamin e Lybba Edelstein, eran xudeus lituanos que chegaron a América en 1902. Na súa autobiografía, Chronicles, Vol. 1, Dylan escribiu que o apelido da súa avoa materna era kirguís e que a súa familia procedía de Istambul.

Os seus pais, Abram Zimmerman e Beatrice "Beatty" Stone, formaban parte dunha reducida pero moi unida comunidade xudía. Robert Zimmerman viviu en Duluth ata os seis anos, cando o seu pai contraeu a poliomielite e a súa familia volveu á cidade natal da súa nai, Hibbing, Minnesota, onde pasou o resto da súa infancia. Robert viviu boa parte da súa mocidade escoitando a radio: nun primeiro momento, escoitando emisoras que transmitían música blues e country desde Shreveport ( Luisiana), e máis tarde rock and roll. Durante a súa estancia na escola, formou varias bandas, como The Shadow Blasters, de curta duración, ou The Golden Chords, con quen chegaría a tocar no programa de procura de talentos Rock and Roll Is Here to Stay. No anuario escolar de 1959, Robert Zimmerman marcou como a súa principal ambición "unirse a Little Richard". O mesmo ano, usando o pseudónimo de Elston Gunn, tocou en dous concertos con Bobby Vee, acompañando ao piano e improvisando palmas.

Zimmerman trasladouse a Minneapolis, Minnesota, en setembro de 1959 para matricularse na universidade estatal. Durante esta época, o seu inicial interese no rock and roll deixou paso a un achegamento á música folk americana. En 1985, Dylan explicou a súa atracción cara á música folk:

"O que pasaba co rock'n'roll é que para min, de todos os xeitos, non era suficiente... Había moi boas frases pegadizas e un ritmo contaxioso, pero as cancións non eran serias ou non reflectían a vida dun modo realista. Sabía iso cando me metín na música folk, era unha cousa máis seria. As cancións estaban cheas de tristeza, de triunfo, de fe no sobrenatural, e tiñan sentimentos máis profundos".

Cameron Crowe

Pronto comezou a tocar no 10 O'Clock Scholar, unha cafetería a poucos bloques do campus universitario, e viuse involucrado no circuíto do folk do distrito comercial de Dinkytown.

Durante os seus días en Dinkytown, Zimmerman pasou a chamarse a si mesmo "Bob Dylan". Nunha entrevista concedida en 2004, Dylan dixo: "Naces, xa sabes, con nomes equivocados, pais equivocados. Quero dicir, iso sucede. Pódeste chamar como queiras. Este é o país da liberdade". Na súa autobiografía, Crónicas, Vol. 1, Dylan escribiu sobre o cambio de nome:

"vira algúns poemas de Dylan Thomas. A pronuncia de Dylann e Allyn era similar. Robert Dylan. Robert Allyn. A letra D tiña máis forza. Con todo, o nome Robert Dylan non era tan atractivo como Robert Allyn. A xente sempre me chamou Robert ou Bobby, pero Bobby Dylan parecíame ridícula, e ademais xa estaban Bobby Darin, Bobby Vee, Bobby Rydell, Bobby Neely e moitos outros Bobbies. A primeira vez que me preguntaron o meu nome en Saint Paul, instintiva e automaticamente soltei: "Bob Dylan"".

1960-1963: traslado a Nova York e contrato con Columbia

Dylan abandonou a universidade tras o seu primeiro ano. En xaneiro de 1961, trasladouse a Nova York coa esperanza de ver ao seu ídolo musical, Woody Guthrie, quen estaba gravemente enfermo por mor da enfermidade de Huntington no hospital psiquiátrico de Greystone Park. Sobre Guthrie, Dylan chegou a dicir: "Podes escoitar as súas cancións e aprender a vivir".

A partir de febreiro de 1961, Dylan tocou en varios clubs de Greenwich Village. O seu paso por estes clubs, foi fundamental para entender a súa concepción da música. En setembro, comezou a gañar certa reputación grazas a unha recensión de Robert Shelton en The New York Times durante un concerto no Gerde's Folk City. O mesmo mes, Dylan tocou a harmónica para Carolyn Hester durante a gravación do seu terceiro álbum, coincidindo co produtor John H. Hammond. Hammond contratou a Dylan para Columbia Records en outubro.

As interpretacións incluídas no seu primeiro traballo para Columbia, titulado Bob Dylan e publicado en 1962, consistían en material de música folk, blues e gospel combinado con dúas composicións propias, "Song to Woody" e "Talkin' New York". O álbum obtivo escaso éxito comercial, vendendo 5000 copias no seu primeiro ano, o cal era suficiente para rescindir o contrato. Dentro de Columbia, Dylan comezou a ser tachado como o "protexido de Hammond" e suxeriron finiquitar o seu contrato. A pesar diso, Hammond defendeu fortemente a Dylan, e ao mesmo tempo atopou un bo defensor en Johnny Cash, quen fichara por Columbia meses antes. Durante o seu traballo para Columbia, Dylan tamén gravou varias cancións baixo o pseudónimo de Blind Boy Grunt para a revista de música folk Broadside Magazine.

En agosto de 1962, Dylan deu dous importantes pasos na súa carreira musical ao modificar o seu nome legalmente polo de Robert Dylan na Corte Suprema de Nova York e ao asinar un contrato de representación con Albert Grossman. Grossman foi o representante de Dylan ata 1970 e caracterizouse pola súa personalidade ocasionalmente conflitiva e pola extrema protección que exercía sobre a imaxe do seu cliente. Dylan describiría posteriormente a Grossman como "unha especie de Coronel Tom Parker... podías cheirar a súa chegada". As tensións entre Grossman e John Hammond obrigaron ao segundo a abandonar as sesións de gravación do segundo traballo discográfico de Dylan, sendo substituído polo produtor Tomas F. Wilson.

Bob Dylan con Joan Baez na marcha polos Dereitos Civís en Washington, D.C. en 1963.

Ao mesmo tempo, o seu segundo álbum, The Freewheelin' Bob Dylan, publicado en maio de 1963, serviu a Dylan para crecer como cantante e especialmente como compositor. Gran parte das cancións incluídas no álbum foron etiquetadas como cancións protesta, inspiradas parcialmente en Woody Guthrie e influídas pola paixón de Pete Seeger polas cancións tradicionais. "Oxford Town", por exemplo, reflicte de forma irónica a matriculación de James Meredith como o primeiro negro en entrar na Universidade de Mississippi.

Unha das súas cancións máis famosas, "Blowin' in the Wind", deriva parcialmente na súa melodía da canción tradicional "No More Auction Block", mentres que a súa letra cuestiona o status quo social e político da época. A canción foi amplamente versionada e converteuse nun éxito internacional da man de Peter, Paul and Mary, sentando un precedente para moitos outros artistas que se alzarían con éxitos a través de composicións de Dylan. Pola súa banda, a canción "A Hard Rain's a-Gonna Fall" está baseada na balada de folk "Lord Randall". Coas súas referencias á apocalipse nuclear, a canción gañou resonancia durante o desenvolvemento da crise dos mísiles de Cuba. Do mesmo xeito que "Blowin' in the Wind", "A Hard Rain's a-Gonna Fall" marcou unha importante dirección na composición de novas cancións, mesturando o uso do monólogo interior e a lírica imaxinativa coas formas tradicionais do folk.

Aínda que as primeiras cancións de Dylan solidificaron a súa temperá reputación, The Freewheelin' Bob Dylan tamén inclúe cancións de amor mesturadas cunha lírica irónica e ata ás veces bromista. O humor converteuse nun dos alicerces da personalidade de Dylan, impresionando a oíntes tales como os Beatles. Respecto diso, George Harrison comentou: "Puñámolo e trasladábanos. O contido das súas cancións e a súa actitude era incriblemente orixinal e marabillosa".

A voz áspera de Dylan resultou un impedimento para moitos oíntes á vez que un atractivo para outros. Describindo o impacto que Dylan ocasionara no seu marido e en si mesma, Joyce Carol Oates escribiu: "Cando escoitei por primeira vez o súa xove e crúa voz, francamente nasal e desadestrada, coma se a lixa puidese cantar, o efecto foi dramático e electrificante". Moitas das súas primeiras cancións alcanzaron ao público en xeral mediante versións realizadas por outros intérpretes, tales como Joan Baez, quen se converteu na protectora de Dylan así como na súa posterior amante. Baez foi determinante á hora de elevar a Dylan á popularidade nacional e internacional con numerosas versións das súas cancións e ao invitalo frecuentemente aos seus propios concertos.

1963-1964: protestas e Another Side

Bob Dylan nun concerto na Universidade de St. Lawrence, Nova York (1963).

En maio de 1963, o perfil político de Dylan creceu cando abandonou o programa The Ed Sullivan Show. Durante os ensaios, executivos da CBS informaron a Dylan de que a canción que ensaiara, "Talkin' John Birch Society Blues", era potencialmente unha difamación da John Birch Society. No canto de compracer á censura, Dylan negouse a aparecer no programa.

Durante a época, Dylan e Báez convertéronse en figuras prominentes no movemento polos dereitos civís, cantando xuntos na marcha polo traballo e a liberdade en Wáshington o 28 de agosto de 1963, na que Dylan interpretou "Only a Pawn in Their Game" e "When the Ship Comes In". O terceiro álbum de estudio de Dylan, The Times They Are a-Changin', reflectía un carácter máis politizado, sofisticado e irónico a través das súas cancións. Devanditas cancións tomaban a miúdo como base historias reais, como o asasinato do loitador polos dereitos civís Medgar Evers en "Only a Pawn In Their Game", ou a morte da camareira negra Hattie Carroll a mans de William Zantzinger, un mozo socialité, na canción "The Lonesome Death of Hattie Carroll". Nun plano máis xenérico, "Ballad of Hollis Brown" e "North Country Blues" resumían a desesperación das comunidades agrícolas e mineiras por mor da crise da época. Aínda así, o material político do álbum estivo acompañado de dúas cancións de amor, "Boots of Spanish Leather" e "One Too Many Mornings".

A finais de 1963, Dylan sentíase manipulado e limitado polos movementos de protesta. Estas tensións aireáronse publicamente cando, durante a entrega do premio Tom Paine da man do Comité Nacional de Urxencia das Liberdades Civís, pouco tempo despois do asasinato de John F. Kennedy, un Dylan rengueante e ebrio cuestionou o rol do comité, insultando aos seus membros como vellos e encalvecidos e alegando ver algo de si mesmo e de todos os homes no suposto asasino de Kennedy, Lee Harvey Oswald.

Another Side of Bob Dylan, gravado nunha única noite de xuño de 1964, incluía un humor máis lixeiro en comparación co seu predecesor. A parte humorística e surrealista de Dylan reemergió en "I Shall Be Free #10" e en "Motorpsycho Nightmare". "Spanish Harlem Incident" e "To Ramona" son románticas e apaixonadas cancións de amor, mentres que "Black Crow Blues" e "I Don't Believe You (She Acts Like We Never Have Met)" suxiren un futuro factor dominante do rock and roll na música de Dylan. "It Ain't Me, Babe", que superficialmente pode ser interpretada como unha canción de amor, foi descrita como un rexeitamento do papel que a súa reputación empuxoulle a representar. A nova dirección do seu son quedou sinalada en dúas cancións de longa duración: "Chimes of Freedom", que mestura comentarios de índole social cunha densa paisaxe metafórico nun estilo que Allen Ginsberg cualificou como "cadeas de flashes", e "My Back Pages", onde ataca a simplicidade e a seriedade das súas primeiras composicións.

Entre a segunda metade de 1964 e 1965, a imaxe e o estilo musical de Dylan cambiaron rapidamente, ao converterse de cantautor destacado da escena do folk contemporáneo nunha estrela pop do folk rock. Devandita transición quedou apoiada nun cambio estilístico, no que Dylan pasou a usar mellores traxes ao estilo de Carnaby Street, lentes Rayban Wayfarer e botas ao estilo de The Beatles en lugar dos seus habituais vaqueiros e camisas. Así mesmo, Dylan comezou a tratar sen decoro á prensa durante as entrevistas. Respecto diso, durante unha entrevista no programa de televisión Les Crane, preguntado sobre unha película que estaba planeando facer, Dylan contestou a Crane que sería unha película de vaqueiros de terror. Preguntado se interpretaría ao vaqueiro, Dylan contestou: "Non, interpreto á miña nai".

1965: controversia eléctrica

A publicación en marzo de 1965 de Bringing It All Back Home supuxo un salto estilístico fundamental na súa carreira ao incluír as primeiras gravacións con instrumentos eléctricos. O primeiro sinxelo, "Subterranean Homesick Blues", influenciado en boa medida polo tema "Too Much Monkey Business" de Chuck Berry, foi presentado cun vídeo musical cortesía de D. A. Pennebaker como adianto do documental Don't Look Back, que recollía a xira británica de 1965. A libre asociación das letras e a influencia do movemento beat convértena nun precursor do rap e do hip hop.

En contraste, moitos dos seus seguidores da liña folk interpretaron a cara B de Bringing It All Back Home como un xesto conciliador: catro longas cancións de corte folk nas que Dylan facía uso de guitarra e harmónica. "Mr. Tambourine Man" converteuse ao pouco tempo nun éxito de The Byrds, así como nunha das súas cancións máis coñecidas, mentres "It's All Over Now, Baby Blue" e "It's Alright, Ma (I'm Only Bleeding)" serían aclamadas como dúas das composicións máis importantes de Dylan.

Durante o verán de 1965, como cabeza de cartel do Newport Folk Festival, Dylan interpretou o seu primeiro set eléctrico desde os seus tempos na escola xunto a un grupo, integrado no seu maior parte por compoñentes de Paul Butterfield Blues Band e formado por Mike Bloomfield (guitarra), Sam Lay (batería), Jerome Arnold (baixo), Al Kooper (órgano) e Barry Goldberg (piano). Dylan aparecera previamente no Newport Folk Festival en 1963 e 1964, pero nesta ocasión topouse cunha mestura de vítores e apupos, e tras interpretar catro cancións abandonou o escenario. As diferentes interpretacións dos feitos suxiren que os apupos procedían do sector purista da música folk, que non recibiu ben a entrada de Dylan cunha guitarra eléctrica. Unha interpretación alternativa alude á mala calidade do son e ao curto set de cancións como motivo dos apupos.

O concerto de Dylan en Newport provocou indignación nalgúns sectores da música folk. Respecto diso, Ewan MacColl escribiu na revista Sing Out!: "As nosas cancións tradicionais e baladas son creacións de artistas cun extraordinario talento que traballaba dentro das tradicións formuladas durante moito tempo. Pero que pasa con Bobby Dylan?, un mozo de talento mediocre. Só un público non crítico, alimentado pola augada música pop, podía caer de semellante forma". O 29 de xullo, catro días despois da súa controvertida actuación en Newport, Dylan volveu ao estudo de gravación en Nova York para gravar "Positively 4th Street". A letra da canción mestúrase con imaxes vengativas en versos como "You got a lotta nerve/ To say you are my friend/ When I was down/ You just stood there grinning" (o cal pode traducirse ao galego como: "Tes moita cara/ para dicir que es o meu amigo./ Cando eu estaba deprimido / ti estabas por aí cachondeándote") e é amplamente interpretada como un pulso aos seus antigos amigos da comunidade folk da West 4th Street.

1965-1966: Highway 61 Revisited e Blonde on Blonde

En xullo de 1965, Dylan publicou o sinxelo "Like a Rolling Stone", que alcanzou o posto 2 nos Estados Unidos e o 4 no Reino Unido. Cunha duración superior aos seis minutos, a canción foi amplamente encomiada por modificar as actitudes previas acerca do que un sinxelo pop é capaz de transmitir. Bruce Springsteen comentou acerca da primeira vez que escoitou a canción: "Ese golpe de caixa ao principio da canción soaba coma se alguén abrise dunha patada a porta da túa mente". En 2004, a revista musical Rolling Stone situou a "Like a Rolling Stone" como a mellor canción de todos os tempos. O seu son característico, cun riff de órgano e unha banda completa, tamén caracterizou ao seguinte traballo de estudo, Highway 61 Revisited, titulado como homenaxe á estrada que trasladou a Dylan desde Minnesota ata o fervedoiro musical de Nova Orleáns. As cancións do álbum seguían o mesmo ronsel do sinxelo, con ladaíñas surrealistas favorecidas pola guitarra blues de Mike Bloomfield, pola sección rítmica e polo son característico do órgano de Al Kooper. A única excepción ofrécea "Desolation Row", última canción do álbum, cunha visión apocalíptica na que Dylan trata de transmitir referencias surreales a numerosas figuras da cultura occidental durante os seus once minutos e medio de duración. Andy Gill escribiu: "«Desolation Row» é un poema épico de once minutos de entropía que toma a forma dun desfile felliniano de imaxes grotescas e extravagantes, no que aparece un enorme elenco de personaxes icónicos, algúns deles históricos (Einstein, Nerón), algúns bíblicos (Noé, Caín e Abel), algúns ficticios (Ofelia, Romeo, Cenicienta), algúns literarios (T. S. Eliot e Ezra Pound) e outros que non encaixan en ningunha das categorías anteriores, en particular o Dr. Filth ["Dr. Sucidade"] e a súa dubidosa enfermeira".

Como promoción do álbum, Dylan tiña previsto realizar dous concertos nos Estados Unidos e intentou conformar unha banda. Mike Bloomfield non estaba disposto a abandonar Butterfield Band, polo que Dylan escolleu a Al Kooper e a Harvey Brooks dos músicos de sesión que traballaron en Highway 61 Revisited e a músicos de directo como Robbie Robertson e Levon Helm, coñecidos polo seu traballo como banda de apoio de Ronnie Hawkins en The Hawks. O 28 de agosto, un público aínda molesto co son eléctrico de Dylan interrompeu ao grupo en Forest Hills. A recepción da banda o 2 de setembro no Hollywood Bowl dos Ánxeles foi máis favorable.

Mentres Dylan e The Hawks atopábanse con públicos cada vez máis receptivos durante a xira, os seus esforzos no estudio non foron totalmente positivos. En febreiro de 1966, o produtor Bob Johnston persuadiu a Dylan para gravar en Nashville, Tennessee, buscándolle unha base de músicos de sesión cos que gravar. Por insistencia de Dylan, Robertson e Kooper acudiron a Nashville para participar nas sesións. Ditas sesións deron como resultado o dobre álbum Blonde on Blonde, que incluía o que posteriormente o propio Dylan definiu como "ese son delgado e de mercurio salvaxe". Al Kooper describiu o álbum dicindo que "toma dúas culturas e faias colisionar producindo unha enorme explosión": o mundo musical de Nashville e o mundo do "hipster quintaesencial neoyorquino", Bob Dylan.

O 22 de novembro de 1965, Dylan contraeu matrimonio en segredo coa modelo de 25 anos Shirley Marlin Noznisky. Varios dos amigos de Dylan, incluíndo Ramblin' Jack Elliott, comentaron que, ata minutos logo da voda, Dylan negou que estaba casado. A xornalista Nora Ephron foi a primeira en facer pública a noticia en febreiro de 1966 nun artigo de New York Post co titular: "¡Silencio! Dylan está casado".

Dylan emprendeu unha xira mundial por Australia e Europa durante a primavera de 1966. Cada concerto dividíase en dúas partes. Na primeira, Dylan interpretaba en solitario material da súa primeira etapa, acompañado de guitarra e armónica. Na segunda metade, secundado por The Hawks, interpretaba música eléctrica. O contraste provocou a ira de moitos seguidores, que mostraban o seu enfado mediante aplausos lentos e desacompasados. A xira culminou cunha famosa confrontación entre Dylan e o público do Manchester Free Trade Hall en Inglaterra. Ao final do concerto, un seguidor, anoxado co son eléctrico de Dylan, gritou: "¡Xudas!", ao que Dylan respondeu: "Non che creo. Es un mentiroso", antes de volverse á banda e ordenar fóra de micrófono: "¡tocádeo alto, foder!", e entón se zambulliron con gusto na última canción da noite, "Like a Rolling Stone".

1967-1972: accidente de moto e reclusión

Tras a xira europea, Dylan volveu a Nova York, aínda que as presións sobre el seguían aumentando. A cadea de televisión ABC pagara un adianto por un guión para un programa de televisión que Dylan debía escribir. Por outra banda, a editora Macmillan seguía demandando un manuscrito final para a novela Tarantula, ao mesmo tempo que o seu representante, Albert Grossman, organizara unha nova xira de concertos para o verán e o outono.

O 29 de xullo de 1966, os freos da súa motocicleta Triumph 500 bloqueáronse nunha estrada próxima ao seu fogar de Woodstock, Nova York, arroxándoo a terra. Aínda que o alcance das súas feridas nunca foi revelado, Dylan dixo que se fracturou varias vértebras cervicais. O misterio aínda rodea as circunstancias do accidente en tanto que non se chamou a ningunha ambulancia e Dylan non foi hospitalizado. En relación á relevancia do seu accidente, Dylan expresou certa amargura na forma en que fora tratado: "Cando tiven ese accidente de moto... espertei e capturei os meus sentidos, e deime conta de que estaba traballando para todas esas samesugas. E non quería facer iso. Ademais, tiña unha familia e quería ver os meus fillos". A biografía de Howard Sounes, Down The Highway, conclúe que o accidente ofreceu a Dylan a necesidade de escapar das presións que construíra en torno a si mesmo. A raíz do seu accidente, Dylan retirouse da opinión pública, e coa excepción dalgunhas aparicións, non volveu saír de xira ata oito anos despois.

Unha vez que Dylan estivo o suficientemente recuperado para renovar o seu traballo, comezou a editar material gravado durante a súa xira de 1966 para Eat the Document, unha secuela de Don't Look Back. Un primeiro segmento foi mostrado á cadea ABC e rexeitado pola súa presumible incomprensibilidade para un público xeral. En 1967, comezou a gravar música con The Hawks no seu fogar e no soto do fogar que The Hawks alugaran en Woodstock, chamado "Big Pink" pola cor da súa fachada. As cancións, inicialmente compiladas como demos para que as gravasen outros artistas, serviron como sinxelos de éxito para Julie Driscoll ("This Wheel's on Fire"), The Byrds ("You Ain't Goin' Nowhere", "Nothing Was Delivered") e Manfred Mann ("Quinn the Eskimo (The Mighty Quinn)"). En 1975, Columbia recompilou unha selección das cancións para publicalas en The Basement Tapes. Con todo, durante o curso dos anos, un maior número das grabaciones entre Dylan e The Hawks foron publicadas en bootlegs, culminando nun compilatorio de cinco discos titulado The Genuine Basement Tapes con 107 cancións e tomas alternativas. Durante os meses seguintes, The Hawks pasaron a chamarse The Band e gravaron o álbum Music from Big Pink facendo uso de varias cancións que nun primeiro momento rexistraran no seu soto de Woodstock. En outubro e novembro de 1967, Dylan volveu a Nashville, Tennessee. De novo no estudo de gravación tras un parón de 19 meses, Dylan estivo acompañado exclusivamente por Charlie McCoy ao baixo, Kenny Buttrey á batería e Pete Drake na steel guitar. O resultado foi John Wesley Harding, un álbum de cancións tranquilas e contemplativas baseadas nunha paisaxe que evocaba a cultura do Oeste americano e da Biblia. A escasa instrumentación e a súa estrutura, xunto con letras que tomaban seriamente a tradición xudeocristiana, marcaban un distanzamento non só respecto do propio traballo de Dylan, senón tamén fronte ao crecente fervor psicodélico na cultura musical de mediados da década de 1960. John Wesley Harding inclúe "All Along the Watchtower", cuxa letra deriva do Libro de Isaías (21:5-9) e que posteriormente foi gravada por Jimi Hendrix, cuxa versión aplaudiría máis tarde o propio Dylan como a versión definitiva.

A causa do falecemento de Woody Guthrie o 3 de outubro de 1967, Dylan fixo a súa primeira aparición pública logo de vinte meses no concerto memorial de homenaxe a Guthrie organizado no Carnegie Hall de Nova York o 20 de xaneiro de 1968.

O seguinte traballo de estudo, Nashville Skyline, era virtualmente un álbum de música country comercial no que Dylan estaba apoiado por músicos de Nashville, Tennessee, e característico polo uso dunha voz máis suave e inapropiada en Dylan. O álbum inclúe un dúo con Johnny Cash en "Girl from the North Country" e o sinxelo "Lay Lady Lay", que fora composto originalmente para a banda sonora de Cowboy de medianoite, aínda que non se gravou a tempo para incluírse nela. En maio de 1969, Dylan apareceu no primeiro episodio do programa de televisión de Johnny Cash, cantando a dúo "Girl from the North Country", "It Ain't Me, Babe" e "Living the Blues". A seguinte aparición pública de Dylan tivo lugar no Festival da Illa de Wight o 31 de agosto de 1969, tras rexeitar a súa participación no festival de Woodstock próximo ao seu fogar.

A comezos da década de 1970, os críticos cargaron contra a produción de calidade diversa e impredicible de Dylan. En particular, o columnista da revista Rolling Stone Greil Marcus preguntouse: "Que é esta merda?" tras escoitar o álbum de 1970 Self Portrait. En xeral, Self Portrait, un dobre álbum con poucas composicións orixinais, foi mal recibido pola crítica e polo público. A finais de ano, Dylan publicou o álbum New Morning, que moitos consideraron como un retorno á boa forma. O mesmo ano, Dylan coescribió "I'd Have You Anytime" e "Nowhere to Go" xunto a George Harrison. Finalmente só "I'd Have You Anytime" foi incluída no triplo álbum de Harrison All Things Must Pass. Por outra banda, Dylan tamén participou xunto a Harrison no concerto benéfico The Concert for Bangladesh, atraendo unha especial cobertura informativa por mor das raras aparicións en público que Dylan ofrecía ultimamente.

Entre o 16 e o 19 de maio de 1971, Dylan acudiu aos pequenos Blue Rock Studios de Greenwich Village para gravar un sinxelo, "Watching the River Flow", e unha nova canción, "When I Paint My Masterpiece". O 4 de novembro de 1971, Dylan gravou o sinxelo "George Jackson", considerado como un retorno á canción protesta ao facerse eco do asasinato do militante dos Panteras Negras George Jackson na prisión de San Quintín o verán anterior.

En 1972, Dylan asinou con Sam Peckinpah a gravación da banda sonora da película Pat Garrett e Billy the Kid, así como a súa participación como secundario na película, interpretando a "Alias", un membro do grupo de Billy con certa base histórica. A pesar do fracaso comercial da película, a canción "Knockin' on Heaven's Door", incluída na banda sonora, demostrou a súa persistencia como unha das cancións máis versionadas de Dylan.

1973-1978: retorno aos escenarios

Bob Dylan e The Band (de esquerda a dereita, Rick Danko, Robbie Robertson e Levon Helm) en Chicago, Illinois, durante a xira de promoción de Planet Waves en 1974.

Dylan comezou 1973 asinando un novo contrato co selo de David Geffen Asylum Records, ao finalizar o seu contrato con Columbia Records. No seu seguinte álbum de estudio, Planet Waves, usou a The Band como grupo de apoio. O álbum inclúe dúas versións de "Forever Young", que se converteu nunha das súas cancións máis coñecida. En 2003, Christopher Ricks relacionou o estribillo da canción co poema de John Keats "Ode on a Grecian Urn", que contén o verso: "For ever panting, and for ever young". Tal e como un crítico a describio, Forever Young proxecta "algo hímnico e sincero que provén do pai que hai en Dylan". O propio Dylan comentou sobre a canción: "Escribina pensando nun dos meus fillos e sen querer ser demasiado sentimental".

Malia a súa marcha, Columbia Records publicou de forma simultánea Dylan, unha colección de descartes e versións doutros artistas que foi interpretada como unha resposta arisca do selo polo seu contrato coa compañía rival Asylum. En xaneiro de 1974, Dylan e The Band embarcáronse nunha xira norteamericana de costa a costa. A demanda de entradas para os seus concertos desbordou todas as previsións, con máis de doce millóns de peticións por correo. Un dobre álbum en directo da xira, Before the Flood, foi publicado posteriormente por Asylum Records. En maio de 1974, Dylan participou no concerto homenaxe a Salvador Allende organizado por Phil Ochs, e ao que tamén acudiron músicos como Pete Seeger e Arlo Guthrie (o fillo de Woody Guthrie). Dylan aceptara participar a última hora cando soubo que o concerto vendera tan poucas entradas que corría risco de cancelación. Unha vez que a súa presenza foi anunciada, vendéronse rapidamente todas as entradas .

Tras a xira con The Band, Dylan e a súa muller declararon formalmente a súa ruptura. Posteriormente, Dylan encheu un pequeno caderno vermello con novas cancións sobre relacións de parella e rupturas, e rapidamente gravou o novo material para o álbum Blood on the Tracks en setembro de 1974. Tras a súa gravación, porén, Dylan pospuxo a publicación do álbum e regravou a metade das cancións nos Sound 80 Studios de Minneapolis coa asistencia na produción do seu irmán David Zimmerman. Durante este tempo, Dylan asinou un nuevo contrato con Columbia Records, que finalmente reeditaría os álbums de Asylum.

Publicado a comezos de 1975, Blood on the Tracks recibiu críticas mornas. No británico NME, o crítico Nick Kent dixo que "os acompañamentos son tan cutres que soan a meros ensaios no local". En Rolling Stone, Jon Landau escribiu na súa crítica que "o disco realizouse coa típica baixa calidade". Aínda así, cos anos a crítica sinalou a Blood on the Tracks como un dos maiores logros musicais de Dylan, situándoo á altura da triloxía de álbums de mediados da década de 1960. En Salon.com, Bill Wyman escribiu: "Blood on the Tracks é o seu único álbum impecable e o mellor producido; as cancións, cada unha delas, están construídas de forma disciplinada. É o seu álbum máis amable e máis consternado, e parece lograr un sublime equilibrio entre os excesos dos álbums inzados de verborrea de mediados da década de 1960 e as composicións intencionadamente sinxelas dos anos posteriores ao seu accidente".

Bob Dylan con Allen Ginsberg durante a xira Rolling Thunder Revue en 1975.

Durante o verán, Dylan escribiu a súa primeira canción protesta exitosa despois de doce anos, a favor da loita pola liberación do boxeador Rubin Carter, quen fora encarcerado acusado de triplo homicidio en Paterson, Nova Jersey. Tras visitar a Carter en prisión, Dylan escribiu "Hurricane", presentando a causa pola inocencia de Carter. A pesar dos seus 8:32 minutos de duración, a canción foi extraída do álbum Desire como sinxelo, alcanzou o posto 33 na lista Billboard Hot 100 e foi interpretada en todos os concertos da seguinte xira de Dylan, bautizada como Rolling Thunder Revue. A xira ofrecía unha variada noite de entretemento con moitos intérpretes da escena do folk de Greenwich Village como T-Bone Burnett, Ramblin' Jack Elliott, David Mansfield, Roger McGuinn, Mick Ronson, Joan Baez e a violinista Scarlet Rivera. Allen Ginsberg acompañou ao elenco de artistas e apareceu en escenas da película que Dylan gravaba simultaneamente. Sam Shepard foi inicialmente contratado para escribir o guión da película, pero terminou acompañando a xira como un cronista informal.

Entre finais de 1975 e comezos de 1976, a xira serviu como promoción do álbum Desire, que incluía varias das súas novas cancións cun estilo narrativo próximo ás crónicas de viaxes e coa influencia do seu novo colaborador Jacques Levy. A mediados da xira, a Rolling Thunder Revue foi documentada para un especial televisivo baixo o título de Hard Rain, que coincidiu coa publicación do álbum en directo Hard Rain. A primeira parte da xira, xeralmente mellor recibida pola crítica, non atopou unha publicación oficial ata a edición en 2002 de Live 1975'.

Bob Dylan no concerto de despedida de The Band a finais de 1976, filmado por Martin Scorsese.

A xira de outono de 1975 coa Rolling Thunder Revue tamén serviu de fondo para a longametraxe de catro horas Renaldo and Clara, unha narración improvisada e extensa mesturada con metraxe de concertos e reminiscencias. Estreada en 1978, a película recibiu en xeral malas recensións, ás veces mordaces, e estivo pouco tempo nos cines. A finais de ano, Dylan permitiu a edición do filme para resumila en dúas horas dominadas por interpretacións ao vivo.

En novembro de 1976, Dylan apareceu no concerto de despedida de The Band, xunto a outros invitados como Joni Mitchell, Muddy Waters, Van Morrison e Neil Young, organizado en San Francisco, California. A crónica do concerto, gravada por Martin Scorsese e titulada The Last Waltz (O último valse), e na que se incluía aproximadamente a metade da actuación de Dylan, estreouse en 1978 e foi encomiada pola crítica como un momento épico na historia do rock. En 1976, Dylan tamén compuxo a canción "Sign Language" con Eric Clapton e participou na súa álbum No Reason to Cry. No mesmo ano, Dylan gravou unha versión de "Buckets of Rain" con Bette Midler para a súa álbum Songs for the New Depression.

O álbum de 1978 Street Legal, gravado cunha ampla banda de pop-rock e apoiado por un coro feminino, supón un dos seus álbums máis complexos e cohesivos desde o punto de vista lírico. Con todo, Street Legal recibiu críticas ambiguas en base, principalmente, ao seu pobre son, debido ás prácticas de gravación que Dylan facía no estudo. A ampla instrumentación utilizada non foi debidamente mesturada ata case un cuarto de século despois, cando o álbum foi remasterizado.

1978-1981: evolución relixiosa

Dylan nun concerto en Toronto (1980)

A finais da década de 1970, Dylan renace espiritualmente: convértese ao cristianismo, e publica dous álbums de música gospel cristiá. Slow Train Coming inclúe o acompañamento á guitarra de Mark Knopfler e a produción do veterano produtor de R&B Jerry Wexler. Wexler recalcou que cando Dylan intentaba evanelizarlo durante a gravación, el contestaba: "Bob, estás tratando cun xudeu ateo de sesenta e dous anos. Imos facer un álbum". Slow Train Coming gañou o premio Grammy á mellor voz masculina pola canción "Gotta Serve Somebody". O segundo álbum evanxélico, Saved, publicado en 1980, recibiu críticas mornas, aínda que Kurt Loder declarou na revista Rolling Stone que o álbum era moi superior desde o punto de vista musical o seu predecesor.

Durante as xiras levadas a cabo entre outono de 1979 e primavera de 1980, Dylan deixou de interpretar as súas cancións máis coñecidas, seculares, e comezou a realizar no escenario declaracións sobre a súa fe, como a seguinte:

"Anos atrás dicían que era un profeta. Eu contestaba: "Non, non son un profeta", pero insistían: "si, o es, es un profeta". E eu respondía: "Non, non o son". E continuaban: "Seguro que es un profeta". Convencíanme de que era un profeta. Agora veño e dígovos que Xesús é a resposta. E agora din: "Bob Dylan non é un profeta". Simplemente non poden aceptalo"

O feito de que Dylan abrazase o cristianismo produciu o rexeitamento de varios dos seus seguidores e de compañeiros de profesión. Pouco antes do seu asasinato, John Lennon gravou "Serve Yourself" como resposta á canción "Gotta Serve Somebody". En 1981, cando a fe de Dylan era máis que coñecida, Stephen Holden escribiu en New York Times que "nin a idade (agora ten 40) nin a súa máis que publicitada conversión ao cristianismo alterou o seu esencial temperamento iconoclasta".

1981-1989: traballos menores

Bob Dylan en Barcelona o 28 de xuño de 1984.

No outono de 1980, Dylan volveu saír de xira nunha serie de concertos etiquetados como "unha retrospectiva musical" ao reinsertar varias das súas vellas composicións no repertorio. Shot of Love, gravado a seguinte primavera, conta coa participación de Ron Wood e Ringo Starr no tema "Heart of Mine" e inclúe as primeiras composicións seculares de Dylan logo de máis de dous anos, mesturadas con outras cancións de marcada índole cristiá. A evocativa peza "Every Grain of Sand" recordaba, segundo certos críticos, aos poemas de William Blake.

Durante a década dos 80, a recepción crítica dos traballos de Dylan variaron desde o bo recibimento de Infidels en 1983 ao criticado Down in the Groove en 1988. Xornalistas como Michael Gray criticaron os seus traballos da década por mostrar unha falta de coidado no estudo e por non saber elixir as mellores cancións para publicar. Respecto diso, as sesións de gravación de Infidels, que contaron coa participación e produción de Mark Knopfler, deron lugar a varias cancións notables que Dylan deixou fóra do álbum. Exemplo de devanditos descartes foron «Blind Willie McTell», un tributo o músico de blues Blind Willie McTell e unha evocación da historia afroamericana, «Foot of Pride» e «Lord Protect My Child», posteriormente recopilados en The Bootleg Series Volumes 1–3 (Rare & Unreleased) 1961–1991. En calquera caso, e malia publicar traballos con boa recepción crítica, a carreira musical de Dylan declinou progresivamente no plano comercial debido ao auxe de novos xéneros musicais e ao crecente desinterese polos músicos da súa xeración.

Entre xullo de 1984 e marzo de 1985, Dylan gravou Empire Burlesque coa axuda de Arthur Baker como enxeñeiro de son, que traballara previamente con Bruce Springsteen e Cyndi Lauper. Baker comentou que sentía que fora contratado para facer o son de Dylan «un pouco máis contemporáneo». Dylan tamén achegou a súa voz en «We Are the World», un sinxelo benéfico de USA for Africa. Ademais, o 13 de xullo de 1985 apareceu no concerto Live Aid organizado no JFK Stadium de Filadelfia. Apoiado por Keith Richards e Ron Wood, Dylan tocou unha versión de «Ballad of Hollis Brown», unha balada sobre a pobreza rural, e logo dirixiuse ao público para dicir: «Espero que unha parte do diñeiro... quizais poida simplemente tomar un pouco del, quizais... un ou dous millóns, quizais... e usalos para pagar as hipotecas dalgunhas das granxas e (dos agricultores que están aquí) que deben aos bancos». Os seus comentarios foron criticados como inapropiados, pero tamén inspiraron a Willie Nelson a fundar Farm Aid, unha organización sen ánimo de lucro que recada mediante concertos anuais fondos para granxeiros estadounidenses.

En conmemoración dos seus vinte e cinco anos de actividade musical, Columbia publicou Biograph, un triplo álbum con descartes e tomas alternativas de cancións inéditas entremesturadas cos grandes éxitos do músico. En abril de 1986, fixo unha breve incursión no mundo da música rap cando engadiu a voz ao primeiro verso de «Street Rock», unha canción incluída no álbum de Kurtis Blow Kingdom Blow. O seu seguinte traballo de estudo, Knocked Out Loaded, foi publicado en xullo do mesmo ano e incluíu tres versións doutros artistas -de Junior Parker, Kris Kristofferson e o himno tradicional gospel «Precious Memories»- así como tres colaboracións con outros compositores -Tom Petty, Sam Shepard e Carole Bayer Sager- e dúas únicas composicións de Dylan. O álbum, o primeiro desde Freewheelin' en non entrar no top 50 do seu país natal, obtivo malas críticas da prensa musical: Rolling Stone cualificouno como unha aventura deprimente», mentres que Stephen Thomas Erlewine comentou que «o disco segue demasiados rodeos para ser consistentemente convincente, e algúns destes desvíos vai por camiños que son indiscutiblemente mortos. En 1986, tantos discos irregulares non eran do todo inesperados por Dylan, pero iso non os fixo menos frustrantes».

Entre 1986 e 1987, Dylan saíu de xira con Tom Petty and the Heartbreakers e compartiu a voz con Petty en varias cancións cada noite. Tamén compartiu escenario en 1987 con The Grateful Dead durante concertos gravados e recompilados no álbum Dylan The Dead. O álbum obtivo algunhas das peores críticas da carreira de Dylan: Allmusic definiuno abertamente como «posiblemente o peor álbum, de Dylan, sexa o de Grateful Dead». Logo de compartir escenario con diversos grupos, Dylan iniciou en xuño de 1988 unha nova xira cunha banda de acompañamento liderada polo guitarrista G.E.Smith. Durante os seguintes vinte e cinco anos, Dylan continuou saíndo de xira, co apoio dunha pequena banda en constante evolución, feito que pasou a chamarse como Never Ending Tour.

En 1987, participou no longametraxe de Richard Marquand Hearts of Fire (Corazóns de lume), no que interpreta o papel de Billy Parker, unha estrela do rock convertida en granxeiro cuxa amante adolescente -Fiona- abandónao por unha obsoleta sensación do synth-pop inglés -interpretada por Rupert Everett-. Dylan tamén contribuíu á banda sonora da película con «Night After Night», «I Had a Dream About You, Baby» e unha versión do tema de John Hiatt «The Usual». Con todo, Hearts of Fire foi un fracaso comercial e de crítica.

Dylan foi introducido no Salón da Fama do Rock and Roll en xaneiro de 1988, cun discurso introdutorio de Bruce Springsteen no que declarou: «Bob liberou a túa mente do mesmo xeito que Elvis liberou o teu corpo. Ensinounos que o mero feito de que a música fora naturalmente física non significaba que fora anti-intelectual». Cando publicou o álbum Down in the Groove en maio do mesmo ano, obtivo un éxito de vendas aínda inferior que os seus anteriores discos de estudo. Respecto diso, Michael Gray escribiu: «O título mesmo socava calquera idea de que un traballo inspirador poida estar dentro. Aquí hai unha depreciación adicional da noción dun novo álbum de Dylan como algo significativo». No entanto, as críticas a Down in the Groove foron rapidamente sucedidas polo éxito de Traveling Wilburys. Dylan fundador do grupo xunto a George Harrison, Jeff Lynne, Roy Orbison e Tom Petty, e o seu primeiro álbum, Traveling Wilburys Vol. 1, publicado a finais de ano, alcanzou o posto tres na lista Billboard 200. Malia a morte de Orbison en decembro de 1988, os catro Wilburys restantes publicaron un segundo álbum en maio de 1990 co título de Traveling Wilburys Vol. 3.

Dylan terminou a década cunha repunta na súa carreira e unha boa crítica grazas a Oh Mercy, producido por Daniel Lanois e descrito por Michael Gray como «atentamente escrito, verbalmente distintivo, musicalmente quente e profesional sen concesións, este conxunto coherente é o máis próximo a un gran álbum de Dylan nos anos 80». A canción «Most of the Time», unha composición sobre un amor perdido, foi destacada na película High Fidelity, mentres que «What Was It You Wanted?» foi interpretada como un comentario irónico sobre as expectativas de crítica e seguidores ante un traballo do músico. Por outra banda, a imaxinería relixiosa de «Ring Them Bells» azoutou a algúns críticos como unha reafirmación da súa fe.

Década de 1990

Dylan comezou a década de 1990 gravando Under the Red Sky un cambio radical de postura con respecto ao seu predecesor, Oh Mercy. O álbum incluíu cancións rock aparentemente simples como «Under the Red Sky» e «Wiggle Wiggle» que foi suxeito de crítica pola prensa musical. Under the Red Sky, que contou coa colaboración de amigos como George Harrison, David Crosby, Bruce Hornsby, Stevie Ray Vaughan e Elton John, foi dedicado a «Gaby Goo Goo», alcume de Desiree, filla que Dylan tivo coa súa segunda esposa Carolyn Dennis, e cuxa relación se mantivo en segredo ata a publicación da biografía Down the Highway de Howard Sounes. Under the Red Sky foi ademais o último álbum de Dylan con novas composicións en sete anos.

Dylan en concerto no Lida Festival de Estocolmo, Suecia en 1996.

En 1991 foi premiado pola industria musical cun Grammy á carreira artística de mans do actor Jack Nicholson. O evento coincidiu co comezo da guerra do Golfo e Dylan interpretou a canción «Masters of War». O músico tamén fixo un breve discurso no que declarou: «O meu pai díxome unha vez: "Fillo, é posible que te convertas nun dos que contaminaron este mundo e a túa propia nai e o teu propio pai che abandonarán. Se iso pasa, Deus cre na túa capacidade para emendar os teus propios camiños». Este sentimento procedía dunha cita do rabino Samson Raphael Hirsch. O mesmo ano, Columbia e Legacy Recordings publicaron The Bootleg Series Volumes 1-3 (Rare & Unreleased) 1961-1991, un triplo álbum con cancións descartadas, rarezas e tomas alternativas gravadas por Dylan entre 1961 e 1989. O recompilatorio foi o primeiro dunha serie de álbums publicados en sucesivos anos baixo a serie The Bootleg Series con material inédito co fin de dar unha saída comercial aos inxentes arquivos musicais de Dylan.

Durante o seguinte par de anos, Dylan regresou ás súas raíces musicais con dous álbums de versións de temas folk e blues: Good as I Been to You (1992) e World Gone Wrong (1993), que incluíron material gravado exclusivamente con guitarra acústica e harmónica. Tras World Gone Wrong, o músico renovou o seu contrato con Columbia e ofreceu varios concertos no Supper Club de Manhattan «investindo un poder e unha paixón en "Jack-A-Roe", "Delia" e "Weeping Willow" perdidos durante un ano enteiro de concertos mediocres», segundo o biógrafo Clinton Heylin. Con vías a editalo como disco, as gravacións do Supper Club foron arquivadas e no seu lugar publicou MTV Unplugged, un álbum en formato acústico que incluíu «John Brown», unha canción inédita de 1963 que detalla os estragos da guerra e do chauvinismo. Aínda que o músico afirmou o seu desexo de interpretar cancións tradicionais na liña dos seus dous anteriores traballos, executivos de Sony insistiron en que tocase os seus maiores éxitos.

Cunha colección de cancións escritas durante unha nevada no seu rancho de Minnesota, Dylan reservou os Criteria Studios de Miami con Daniel Lanois como produtor. Pouco logo de completar a gravación, Dylan enfermó de histoplasmose, unha infección fúngica ou micose sistémica causada polo lévedo Histoplasma capsulatum, a raíz da cal viuse obrigado a cancelar a súa xira e a estar encamado durante xuño de 1997. O músico recuperouse pronto e abandonou o hospital comentando: «Realmente pensei que vería a Elvis moi pronto». A mediados de 1997 regresou aos escenarios e tocou no Congreso Eucarístico Internacional celebrado en Boloña, Italia, ante o Papa Xoán Paulo II. Posteriormente, o Papa leu un sermón ante un público de máis de 200 000 persoas baseado na letra da canción «Blowin' in the Wind».

En setembro de 1997 publicou Time Out of Mind, producido por Lanois o primeiro traballo con novo material en sete anos. Cunha avaliación amarga do amor en temas como «Love Sick» e reflexións sobre a morte en «Not Dark Yet», «Tryin' to Get to Heaven» e «Standing on the Doorway», Time Out of Mind foi aclamado pola crítica musical: respecto diso, Stephen Thomas Erlewine, que destacou o son do álbum como «son nebuloso e ominoso», escribiu que «as cancións en se son uniformemente potentes e súmanse á mellor colección xeral de Dylan en anos». Time Out of Mind gañou dous Grammy na 40.ª edición dos premios nas categorías de álbum do ano e mellor álbum de folk contemporáneo, mentres que a canción «Cold Irons Bound» alzouse co Grammy á mellor interpretación vocal de rock masculina.

En decembro do mesmo ano, o presidente dos Estados Unidos Bill Clinton outorgou a Dylan o Kennedy Center Honor na Casa Branca e comentou: «Probablemente ha ter máis impacto na xente da miña xeración que calquera outro artista creativo. A súa voz e as súas letras nunca foron fáciles de oír, pero ao longo da súa carreira Bob Dylan nunca estivo destinado a compracer. perturbou a paz e incomodou aos poderosos». En 1998, Columbia publicou Live 1966: «The Royal Albert Hall» Concert, cuarto volume da colección The Bootleg Series que incluíu o último concerto da xira de 1966 ofrecido en Manchester e no que un membro do público chamou «Xudas» a Dylan, aparentemente por abandonar o folk e comezar a tocar música eléctrica.

Década de 2000

Concerto en Boloña en novembro de 2005, no marco da súa xira Never Ending Tour, co logotipo de Dylan como pano de fondo.

Dylan comezou o novo século mantendo unha media de cen concertos anuais coa xira Never Ending Tour e gañando o seu primeiro Óscar á mellor canción e un Globo de Ouro por «Things Have Changed», composta para a película Wonder Boys. O Óscar, ou un facsímile do mesmo segundo algúns medios, adoita presidir o escenario situado sobre un amplificador. Un ano despois publicou "Love & Theft", un novo álbum gravado coa súa banda de xira e autoproducido por Dylan baixo o seudónimo de Jack Frost. O álbum obtivo boas críticas da prensa musical, que destacou unha ampliación da súa paleta musical cara a xéneros como o rockabilly, o swing, o jazz e as baladas, e alzouse co Grammy ao mellor álbum de folk contemporáneo na 44.ª entrega dos premios. No entanto, "Love & Theft" xerou controversia cando The Wall Street Journal sinalou similitudes entre algunhas letras das cancións e o libro de Junichi Saga Confessions of a Yakuza.

Dylan tocando o teclado no New Orleans Jazz and Heritage Festival en abril de 2006.

Durante a década, Dylan compaxinou as súas xiras con novas actividades extramusicais. Respecto diso, coescribió a longametraxe Anónimos co director Larry Charles baixo o alias de Sergei Petrov e interpretou o protagonista do filme, Jack Fate, xunto a actores como Jeff Bridges, Penélope Cruz e John Goodman. A película dividiu á crítica cinematográfica entre os que a cualificaron como unha «lea incoherente» e os que a trataron como unha obra seria. Ademais, en outubro de 2004 publicou a primeira parte da súa autobiografía, Chronicles: Volume One, na que dedicou tres capítulos aos seus primeiros anos en Nova York entre 1961 e 1962, así como outros dous ás gravacións de New Morning e Oh Mercy. O libro alcanzou o segundo posto na lista de libros de non ficción máis vendidos segundo The New York Times e foi nomeado ao Premio Nacional do Libro.

Entre 2002 e 2006, Columbia e Legacy Recordings publicaron tres novos volumes de The Bootleg Series: Live 1975, The Rolling Thunder Revue, con extractos de concertos da primeira etapa da xira Rolling Thunder Revue, Live 1964, Concert at Philharmonic Hall, que recolle un concerto no Philharmonic Hall de Nova York dominado por cancións protesta, e No Direction Home: The Soundtrack, banda sonora do documental No Direction Home, dirixido por Martin Scorsese. O documental, estreado en setembro de 2006, céntrase no período que vai desde a chegada de Dylan a Nova York en 1961 ata o seu accidente de moto en 1966, e incluíu entrevistas con Suze Rotolo, Liam Clancy, Joan Baez, Allen Ginsberg, Pete Seeger, Mavis Staples e o propio Dylan.

En maio de 2006, Dylan estreouse como locutor de radio no programa Theme Time Radio Hour, cunha selección de cancións semanal en torno a un tema monográfico. No programa, Dylan seleccionou cancións clásicas e pouco coñecidas desde a década de 1930 ata a actualidade, incluíndo artistas contemporáneos de diversos xéneros como Blur, Prince, LL Cool J ou The Streets, entre outros. O programa foi encomiado por críticos e seguidores como un «gran programa de radio» ao incluír unha dinámica habitual con historias relatadas polo propio Dylan e referencias ao seu humor sardónico e aos seus coñecementos musicais. O último programa, titulado «Goodbye», foi emitido en abril de 2009 e pechado coa canción de Woody Guthrie «So Long, It's been Good To Know Yuh».

O mesmo ano publicou Modern Times, descrito pola prensa musical como a última entrega dunha triloxía exitosa e precedida por Time Out of Mind e "Love and Theft". Modern Estafes, o primeiro álbum de Dylan en debutar no número un da lista Billboard 200 desde Desire, foi elixido por Rolling Stone como o mellor álbum de 2006 e recibiu dous premios na 49.ª edición dos Grammy: un ao mellor álbum de folk contemporáneo e outro á mellor interpretación vocal de rock solista pola canción «Someday Baby».

Dylan no Azkena Rock Festival de Vitoria en xuño de 2010.

I'm Not There, un novo biopic sobre a vida de Dylan, foi estreado en agosto de 2007. Escrita e dirixida por Todd Haynes, a película fai uso de seis personaxes distintos, interpretados por Christian Bale, Cate Blanchett, Marcus Carl Franklin, Richard Gere, Heath Ledger e Ben Whishaw, para representar os distintos aspectos da súa vida. Unha gravación inédita de 1967 da que a película toma o nome incluída por primeira vez na banda sonora do filme, mentres que o resto das cancións foron versións doutros artistas como Eddie Vedder, Stephen Malkmus, Jeff Tweedy, Willie Nelson, Cat Power, Richie Havens e Tom Verlaine. En outubro do mesmo ano foi galardoado co Premio Príncipe de Asturias das Artes en Oviedo, sen a presenza do músico ao coincidir cun concerto en Omaha, Nebrasca.

En outubro de 2008, Columbia e Legacy publicaron Tell Talle Signs: Rare and Unreleased 1989-2006, oitavo volume da colección The Bootleg Series que incluíu actuacións en directo e descartes de discos de estudo entre Oh Mercy e Modern Times, así como contribucións a varias bandas sonoras e colaboracións con David Bromberg e Ralph Stanley. A publicación foi ben recibida pola prensa musical: respecto diso, Thom Jurek escribiu que a abundancia de tomas alternativas e material inédito «séntese como un novo disco de Dylan, non só pola asombrosa frescura do material, senón tamén pola incrible calidade de son e a sensación orgánica de todo».

Un ano despois publicou Together Through Life, un novo álbum que tivo a súa orixe en «Life Is Hard», unha canción que compuxo para a longametraxe de Olivier Dahan My Own Love Song. Segundo declarou ao xornalista Bill Flanagan: «O disco tomou a súa propia dirección». O álbum, cuxas cancións foron maioritariamente coescritas entre Dylan e Robert Hunter, combinou xéneros como o rock, o folk rock e o blues, cun son «próximo aos discos de Sun Records e Chess Records», segundo Flanagan. Together Through Life volveu obter críticas positivas por parte da prensa musical e alcanzou o primeiro posto nas listas de discos máis vendidos dos Estados Unidos e do Reino Unido.

O mesmo ano editou Christmas in the Heart, un álbum de música do Nadal destinado a recadar fondos para organizacións humanitarias como Feeding America e para o Programa Mundial de Alimentos da ONU. O álbum incluíu versións de vilancicos como «The Little Drummer Boy», «The Christmas Song» e «Hark the Herald Angels Sing» e obtivo críticas mixtas da prensa: Edna Gundersen de USA Today sinalou que Dylan «estaba revisando estilos popularizados por Nat King Cole, Mel Tormé e Ray Conniff Singers» e concluíu que «non podía soar máis sentimental ou sincero».

Década de 2010

Novos recompilatorios (2010-2011)

Malia publicar discos de estudo en longos intervalos de tempo, Columbia mantén a actividade discográfica de Dylan co lanzamento de recompilatorios, novos volumes de The Bootleg Series ou discos en directo de forma case anual. Respecto diso, en outubro de 2010 publicou The Witmark Demos (1962-1964), o noveno volume de The Bootleg Series con 47 demos gravadas con guitarra acústica e harmónica para as editoriais Leeds Music e M. Witmark Sons entre 1962 e 1964, e The Original Mono Recordings, unha caixa recompilatoria cos sete primeiros discos de Dylan en son monaural acompañada dun libreto de 56 páxinas e un ensaio do crítico Greil Marcus. Un ano despois, Columbia publicou In Concert – Brandeis University 1963, un concerto inédito gravado no Festival de Folk de Brandeis en Waltham, Massachusetts o 10 de maio de 1963, dúas semanas antes da publicación de The Freewheelin' Bob Dylan.

En outubro de 2011, Dylan publicou The Lost Notebooks of Hank Williams, un proxecto de cancións inéditas de Hank Williams baixo a súa propia compañía discográfica, Egyptian Records. Dylan axudou a completar o proxecto con cancións que Williams deixou sen terminar trala súa morte en 1953 e que foron gravadas por músicos como Levon Helm, Norah Jones, Jack White, o propio Dylan e o seu fillo Jakob. O mesmo ano, Amnistía Internacional publicou Chimes of Freedom: The Songs of Bob Dylan Honoring 50 Years of Amnesty International, un recompilatorio con 76 versións de cancións de Dylan interpretadas por unha longa lista de músicos como Pete Townshend, Kronos Quartet, Sinead O'Connor e Pete Seeger, entre outros.

Tempest (2012-2013)

O Presidente dos Estados Unidos Barack Obama outorgou a Dylan a Medalla Presidencial da Liberdade en maio de 2012.

En malo de 2012, o Presidente dos Estados Unidos Barack Obama outorgou a Dylan a Medalla Presidencial da Liberdade na Casa Branca. Obama encomiou a Dylan polo seu «único e grave poder que redefiniu non só como soaba a música, senón tamén a mensaxe que transmitía e como facía sentir á xente». En setembro do mesmo ano publicou Tempest, un novo álbum de estudio cun marcado xiro cara a letras sombrías e violentas que inclúe referencias ao afundimento do RMS Titanic en «Tempest» e unha homenaxe a John Lennon en «Roll On John». O álbum volveu obter boas críticas da prensa musical: The Daily Telegraph comentou que «o maior trobador da música popular é aínda tan brillante e desconcertante como sempre», mentres que McCormick dixo «quedeime impresionado coa tola enerxía do álbum. Aos seus 71 anos, Dylan aínda chama a atención cara a novos e estraños lugares en lugar de volver examinar o seu pasado».

En agosto de 2013, Columbia Records publicou Another Self Portrait (1969-1971), o décimo volume de The Bootleg Series con 35 temas previamente inéditos, entre tomas alternativas e demos, das sesións entre 1969 e 1971 durante a gravación de Self Portrait e New Morning. A edición deluxe incluíu tamén un terceiro disco co concerto que Dylan ofreceu xunto a The Band no Festival da Illa de Wight o 31 de agosto de 1969. En novembro, publicou The Complete Album Collection: Vol. One, unha caixa recompilatoria co catálogo musical completo de Dylan e unha colección titulada Side Tracks con cancións non incluídas en ningún álbum. Para publicitar a caixa, Columbia estreou un videoclip interactivo de «Like a Rolling Stone» que permite ao oínte cambiar entre dezaseis canles de televisión simulados, con todos os personaxes sincronizando cos beizos a letra da canción. A revista Time elixiu o videoclip de «Like a Rolling Stone» como o mellor vídeo musical de 2013.

Shadows in the Night e Fallen Angels (2014-2016)

En maio de 2014, Dylan publicou na súa páxina web unha versión de «Full Moon and Empty Arms», tema popularizado por Frank Sinatra en 1945. A canción serviu como adianto do álbum Shadows in the Night, que contén versións de 10 cancións escritas entre 1923 e 1963 grabadas por Frank Sinatra.O álbum foi publicado finalmente en febreiro de 2015. Ademais, en novembro do mesmo ano, Columbia publicou The Basement Tapes Complete, unha caixa de seis discos con 138 temas gravados con The Band no seu fogar de Woodstock en 1967. Ata a data, só unha selección de cancións fora publicada en The Basement Tapes en 1975 e un centenar de tomas alternativas en discos pirata.

En setembro de 2015, Sony Music anunciou a publicación de The Bootleg Series Vol. 12: The Cutting Edge 1965-1966, con material inédito correspondente ás sesións de gravación dos tres álbums que Dylan gravou entre xaneiro de 1965 e marzo de 1966: Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited e Blonde on Blonde.

A comezos de 2016, Dylan vendeu máis de 6 000 pezas do seu arquivo persoal, incluíndo manuscritos, cadernos, gravacións e cartas, á George Kaiser Family Foundation e á Universidade de Tulsa, cun valor estimado de «entre quince e vinte millóns de dólares». A colección tamén incluíu trinta horas de material filmado para o documental Don't Look Back, así como material cinematográfico da xira Rolling Thunder Revue de 1975. O arquivo será exposto no Helmerich Center for American Research. O 7 de marzo, anunciou o lanzamento de Fallen Angels, un álbum de versións de cancións clásicas na liña de Shadows in the Night, acompañado dunha xira polo Xapón e os Estados Unidos con Mavis Staples.

En setembro de 2016, Legacy Recordings anunciou a publicación en novembro de Bob Dylan: The 1966 Live Recordings, unha caixa recompilatoria que incluirá 36 CD con todas as gravacións coñecidas realizadas durante a xira de Dylan en 1966 polos Estados Unidos, o Reino Unido, Europa e Australia, na cal estivo apoiado polo grupo The Band. O presidente de Legacy Recordings, Adam Block comentou: "Mentres estabamos a recompilar o material de The Cutting Edge 1965-1966, démonos conta do realmente boas que foron as gravacións en directo da xira de 1966." As gravacións comezaron en Sydney (Australia), o 13 de abril de 1966, e finalizan co concerto do Royal Albert Hall en Londres, o 27 de maio. A excepción do concerto publicado en The Bootleg Series, Vol. 4: Live 1966. The "Royal Albert Hall" Concert e de varias cancións incluídas no recompilatorio Biograph, a maioría dos concertos incluídos en The 1966 Live Recordings (procedentes de soundboard, de estudos portátiles de CBS Records e de cintas do público) son inéditos. As notas do álbum están escritas por Clinton Heylin, autor do libro Judas!: From Forest Hills to the Free Trade Hall: A Historical View of Dylan’s Big Boo, un estudo da xira do 1966.

Dylan tamén participou no megafestival chamado Desert Trip, realizado en California o 7 de outubro do 2016, o cal incluía no seu cartel aos Rolling Stones, Neil Young, Paul McCartney, The Who e Roger Waters.

Triplicate (2017)

A comezos de 2017, Columbia anunciou a publicación dun álbum triplo, Triplicate, o 31 de marzo. O álbum conta con 30 novas gravacións de cancións clásicas norteamericanas, incluíndo "As Time Goes By" de Herman Hupfeld e "Stormy Weather" de Harold Arlen e Ted Koehler. O álbum foi gravado nos Hollywood's Capitol Studios xunto á banda habitual de Dylan. Triplicate é o trixésimo oitavo álbum de estudio de Dylan.

O 20 de setembro de 2017, a canle oficial de Dylan en Youtube publicou unha versión da canción "When You Gonna Wake Up" gravada en Oslo (Noruega), o 9 de xullo de 1981, como primeiro single de adianto dun novo álbum recompilatorio, The Bootleg Series Vol. 13: Trouble Non More 1979?1981, que cobre a denominada "etapa cristiá" de Dylan, e cuxa publicación está prevista para o 3 de novembro de 2017.

Never Ending Tour

Artigo principal: Never Ending Tour.

Bob Dylan en concerto, no Finsbury Park de Londres, o 18 de xuño de 2011.

Never Ending Tour —en galego: «A xira interminable»- é o nome popular co que se coñece á xira musical de Dylan desde o 7 de xuño de 1988, desde a cal mantivo un formato similar dos seus concertos e unha media de cen datas anuais durante tres décadas consecutivas. A xira, que a data de maio de 2014 suma máis de 2 500 concertos, inclúe unha banda de acompañamento cambiante cun núcleo integrado polo baixista Tony Garnier, o multiinstrumentista Donnie Herron e o guitarrista Charlie Sexton. Os concertos caracterízanse por unha revisión do catálogo de Dylan con novos arranxos musicais das súas composicións antigas e cambios do enfoque vocal de ano en ano e mesmo entre concertos.

A opinión crítica sobre a xira é mixta: críticos como Richard Williams e Andy Gill consideran que Dylan atopou unha fórmula exitosa para presentar o seu vasto legado musical, aínda que outros criticaron as súas actuacións en directo por dar e cuspir «as mellores letras que se escribiron de forma que sexan efectivamente irrecoñecibles» e por dar tan pouco ao público que «é difícil entender que está a facer no escenario».

O paso da súa xira pola China en abril de 2011 xerou controversia ao non facer ningún comentario explícito sobre a situación política do país e por acceder a censurar a súa propia lista de cancións segundo as autoridades chinesas. Pola contra, outros defenderon a presenza de Dylan no país e argumentaron que non existían probas de que o músico se sometese á censura do país. En resposta a estas alegacións, o músico emitiu un comunicado na súa páxina web: «En canto á censura, o goberno chinés había pedido os nomes das cancións que ía tocar. Non hai unha resposta lóxica a iso, así que lles enviamos a lista do últimos tres meses. Se había algunha canción, algún verso ou algunha liña censurada, ninguén me falou diso e tocamos as cancións que pretendiamos tocar».

Bob Dylan en Galicia

Bob Dylan estivo catro veces tocando en Galicia. A súa primeira vez foi no estadio Municipal de Riazor da Coruña no ano 1993, dentro do macrofestival "Xacobeo concierto de los mil años". A segunda vez foi en Santiago de Compostela, no Multiúsos do Sar, no ano 2004 volveu novamente a Santiago para tocar no Monte do Gozo e finalmente, tocou en xuño de 2008 no Instituto Feiral de Vigo.

Influencia, importancia e recoñecemento internacional

Describiuse a Bob Dylan como unha das figuras máis influentes do século XX desde o punto de vista musical e cultural. Foi incluído no especial Time 100: The Most Important People of the Century, onde foi definido como "mestre poeta, crítico social cáustico e intrépido espírito guía da xeración contracultural". En 2004, elevóuselle á segunda posición da lista dos mellores artistas de todos os tempos na revista Rolling Stone. O presidente Barack Obama afirmou sobre Dylan en 2012: «Non hai un maior xigante na historia da música americana.» Durante 20 anos, varios académicos fixeron campaña para que a Academia Sueca concedese a Dylan o Premio Nobel de Literatura, que finalmente lle foi outorgado en 2016, convertendo a Dylan no primeiro músico en recibilo. Horace Engdahl, un membro do comité sueco, describiu coas seguintes palabras o lugar de Dylan na historia literaria:

...un cantante que merece un lugar xunto aos bardos gregos, xunto a Ovidio, xunto aos visionarios románticos, xunto aos reis e as raíñas do blues, xunto aos mestres esquecidos de brillantes estándares musicais.

Cun estilo inicialmente modelado a partir das cancións de Woody Guthrie e de Robert Johnson, Dylan achegou técnicas líricas cada vez máis sofisticadas á música folk de comezos da década de 1960, infundindolle "o intelectualismo da literatura e poesía clásicas". Paul Simon suxire que coas súas primeiras composicións, Dylan fíxose virtualmente co dominio do xénero folk: "As primeiras cancións eran moi ricas, con: fortes melodías. "Blowin' in the Wind" ten unha verdadeira melodía moi forte. Engrandeciose a si mesmo por medio do fondo de folk que incorporou durante un tempo. Durante un tempo, definiu o xénero".

Cando Dylan pasou da música acústica ao folk rock, a mestura foi aínda máis complexa. Para moitos críticos, o maior logro de Dylan foi a síntese cultural que exemplifica a súa triloxía de álbums de mediados dos sesenta: Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited e Blonde on Blonde. Segundo Mike Marqusee:

"Entre finais de 1964 e verán de 1966, Dylan creou unha obra que segue sendo única. Sobre as bases do folk, do blues, do country, do R&B, do rock'n'roll, do gospel, do beat británico, da poesía simbolista, modernista e beat, do surrealismo e do dadaísmo, e recomendando a xerga e o comentario social, Fellini e o Mad Magazine, forxou unha coherente e orixinal voz e visión artística. A beleza destes álbums conserva o poder do impacto e do consolo".

Un legado da sofisticación verbal de Dylan foi a crecente atención que lograba por parte de críticos literarios. As letras de Dylan comezaron a ser estudadas dunha forma máis detallada por parte de académicos e poetas a partir de 1998, cando a Universidade de Stanford organizou a primeira conferencia académica internacional acerca de Bob Dylan nos Estados Unidos. En 2004, Richard F. Thomas, profesor da Universidade Harvard, creou un seminario titulado "Dylan", para "poñer ao artista no contexto non unicamente da cultura popular do último medio século, senón na tradición de poetas clásicos como Virxilio e Homero." William Arctander O'Brien, erudito literario e profesor de alemán e literatura comparada na Universidade de California en San Diego, memorializou a importancia da contribución de Dylan á literatura coa creación en 2009 dun curso académico completo dedicado a Dylan, que analizaba e celebraba a "importancia histórica, política, económica, estética e cultural da obra de Dylan."

O crítico literario Christopher Ricks publicou unha análise de 500 páxinas sobre o traballo de Dylan, Dylan's Visions of Sin, situándoo no contexto de autores como Eliot, Keats e Alfred Tennyson. Pola súa banda, o poeta laureado de Gran Bretaña Andrew Motion suxeriu tamén que as letras de Bob Dylan deberían estudarse na escola. O consenso acerca de que as letras e cancións de Dylan constitúen o seu principal logro creativo quedou reflectido na Encyclopædia Britannica, onde a súa entrada afirmaba: «Saudado como o Shakespeare da súa xeración, Dylan estableceu o patrón para a escritura de cancións.»

O mesmo tempo estudase a súa obra a nivel académico como se fixo no seu septuaxésimo aniversarios, o 24 de maio de 2011, cando tres universidades organizaron simposios sobre a súa obra. A Universidade de Maguncia, a Universidade de Viena e a Universidade de Brístol convidaron a críticos literarios e historiadores culturais para dar relatorios sobre diversos aspectos da obra de Dylan. Outros eventos, incluíndo bandas tributo e discusións, tiveron lugar de forma simultánea ao longo do mundo. Segundo comentou The Guardian: «De Moscova a Madrid, de Noruega a Northampton e de Malaisia ao seu fogar en Minnesota, confesos "Bobcats" reuniranse hoxe para celebrar o 70 aniversario dun xigante da música popular».

Se a obra de Dylan na década de 1960 se contempla como un intento de levar ambición intelectual á música popular, os críticos actualmente descríbeno como unha figura que expandiu en gran medida a cultura folk da que emerxeu inicialmente. Tras a publicación do biopic de Todd Haynes acerca da figura de Dylan I'm Not There, J. Hoberman escribiu na súa crítica do Village Voice en 2007:

Elvis puido non nacer nunca, pero seguramente alguén alumaría o rock 'n' roll. Esa lóxica non permite explicar a Bob Dylan. Ningunha lei xeral da historia pedía que un candidato a Elvis de Hibbing, Minesota, se desviase do rexurdir folk do Greenwich Village para converterse no primeiro e máis grande bardo beatnik do rock 'n' roll, e entón —alcanzando a fama e adoración sen medida— desvaneceríase nunha tradición folk propia.

Cando Dylan foi galardoado co Premio Nobel de Literatura, o xornal The New York Times comentou: "Ao elixir a un músico popular para a máis alta honra do mundo literario, a Academia Sueca, que outorga o premio, redefiniu a fronteira da literatura, comezando un debate acerca de se as letras das cancións teñen o mesmo valor artístico como a poesía ou as novelas." As reaccións variaron desde o sarcasmo de Irvine Welsh, que o describiu como un "acto de nostalxia hippy", ao entusiasmo de Salman Rushdie que escribiu: “Desde Orfeo a Faiz, a canción e a poesía estiveron intimamente ligadas. Dylan é o brillante herdeiro da tradición dos bardos. Grande elección."

Discografía

Artigo principal: Discografía de Bob Dylan.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Bibliografía

• Bauldie, John (1992). Wanted Man: In Search of Bob Dylan (en inglés). Penguin Books. ISBN 0-14-015361-6. 
• Beatles, The (2000). The Beatles Anthology (en inglés). Cassell & Co. ISBN 0-304-35605-0. 
• Bell, Ian (2012). Once Upon a Time: The Lives of Bob Dylan (en inglés). Mainstream Publishing. ISBN 978-1-78057-573-5. 
• Cohn, Nik (1970). Awopbopaloobop Alopbamboom (en inglés). Paladin. ISBN 0-586-08014-7. 
• Cott, Jonathan (2006). Dylan on Dylan: The Essential Interviews (en inglés). Hodder & Stoughton. ISBN 0-340-92312-1. 
• Dettmar, Kevin J. (2008). The Cambridge Companion to Bob Dylan (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 0-521-71494-X. 
• Dalton, David (2012). Who Is That Man?: In Search of the Real Bob Dylan (en inglés). Nueva York: Hyperion. ISBN 978-1-4013-2339-4. 
• Daly, Steven; Kamp, David (2005). The Rock Snob's Dictionary: An Essential Lexicon of Rockological Knowledge (en inglés). Broadway Books. ISBN 0-7679-1873-8. 
• Dylan, Bob (2004). Chronicles: Volume One (en inglés). Simon and Schuster. ISBN 0-7432-2815-4. 
• Fishkoff, Sue (2003). The Rebbe's Army: Inside the World of Chabad-Lubavitch (en inglés). Schocken Books. ISBN 0-8052-1138-1. 
• Flanagan, Bill (1990). Written In My Soul (en inglés). Omnibus Press. ISBN 0-7119-2224-1. 
• Fong-Torres, Ben (1973). The Rolling Stone Interviews (en inglés) 2. Warner Paperback Library. 
• Gill, Andy (1999). Classic Bob Dylan: My Back Pages (en inglés). Carlton. ISBN 1-85868-599-0. 
• Gray, Michael (2000). Song & Dance Man III: The Art of Bob Dylan (en inglés). Continuum International. ISBN 0-8264-5150-0. 
• Gray, Michael (2006). The Bob Dylan Encyclopedia (en inglés). Continuum International. ISBN 0-8264-6933-7. 
• Hajdu, David (2001). Positively 4th Street: The Lives and Times of Joan Baez, Bob Dylan, Mimi Baez Farina, and Richard Farina (en inglés). Farrar Straus Giroux. ISBN 0-374-28199-8. 
• Harvey, Todd (2001). The Formative Dylan: Transmission & Stylistic Influences, 1961–1963 (en inglés). The Scarecrow Press. ISBN 0-8108-4115-0. 
• Hedin, Benjamin (2004). Studio A: The Bob Dylan Reader (en inglés). W.W. Norton & Co. ISBN 0-393-32742-6. 
• Helm, Levon; Davis, Stephen (2000). This Wheel's on Fire - Levon Helm and the Story of The Band (en inglés). a capella. ISBN 1-55652-405-6. 
• Heylin, Clinton (1990). Saved!: The Gospel Speeches of Bob Dylan (en inglés). Hanuman Books. ISBN 0-937815-38-1. 
• Heylin, Clinton (1996). Bob Dylan: A Life In Stolen Moments (en inglés). Book Sales. ISBN 0-7119-5669-3. 
• Heylin, Clinton (2000). Bob Dylan: Behind the Shades: Take Two (en inglés). Viking. ISBN 0-670-88506-1. 
• Heylin, Clinton (2009). Revolution In The Air: The Songs of Bob Dylan, Volume One: 1957–73 (en inglés). Constable. ISBN 978-1-84901-051-1. 
• Heylin, Clinton (2011). Bob Dylan: Behind the Shades: 20th Anniversary Edition (en inglés). Faber and Faber. ISBN 978-0-571-27240-2. 
• Lee, C. P. (2000). Like a Bullet of Light: The Films of Bob Dylan (en inglés). Helter Skelter. ISBN 1-900924-06-4. 
• Marcus, Greil (2001). The Old, Weird America: The World of Bob Dylan's Basement Tapes (en inglés). Picador. ISBN 0-312-42043-9. 
• Marcus, Greil (2005). Like a Rolling Stone: Bob Dylan at the Crossroads (en inglés). Faber and Faber. ISBN 0-571-22385-0. 
• Marqusee, Mike (2005). Wicked Messenger: Bob Dylan and the 1960s (en inglés). Seven Stories Press. ISBN 1-58322-686-9. 
• Marshall, Scott (2002). Restless Pilgrim: The Spiritual Journey of Bob Dylan (en inglés). Relevant Books. ISBN 0-9714576-2-X. 
• Muir, Andrew (2001). Razor's Edge: Bob Dylan & the Never Ending Tour (en inglés). Helter Skelter. ISBN 1-900924-13-7. 
• Polizzotti, Mark (2006). Highway 61 Revisited (en inglés). Continuum. ISBN 0-8264-1775-2. 
• Ricks, Christopher (2003). Dylan's Visions of Sin (en inglés). Penguin/Viking. ISBN 0-670-80133-X. 
• Scaduto, Anthony (2001). Bob Dylan (en inglés). Helter Skelter. ISBN 1-900924-23-4. 
• Shelton, Robert (2003). No Direction Home (en inglés). Da Capo Press. ISBN 0-306-81287-8. 
• Shelton, Robert (2011). No Direction Home: The Life and Music of Bob Dylan, Revised and Updated Edition (en inglés). Omnibus Press. ISBN 978-1-84938-911-2. 
• Shepard, Sam (2004). Rolling Thunder Logbook (en inglés). Da Capo. ISBN 0-306-81371-8. 
• Sounes, Howard (2001). Down The Highway: The Life Of Bob Dylan (en inglés). Grove Press. ISBN 0-8021-1686-8. 
• Williams, Paul (1991). Bob Dylan: Performing Artist The Early Years 1960–1973 (en inglés). Underwood-Miller. ISBN 0-88733-131-9. 
• Williams, Paul (2004). Bob Dylan, Performing Artist: The Middle Years (1974–1986) (en inglés). Omnibus Press. ISBN 1-84449-096-3. 
• Williams, Paul (2005). Bob Dylan, Performing Artist: Mind Out Of Time (1986–1990 & Beyond) (en inglés). Omnibus Press. ISBN 1-84449-831-X. 
• Williams, Richard (1992). Dylan: A Man Called Alias (en inglés). Bloomsbury. ISBN 0-7475-1084-9. 
• Williamson, Nigel (2004). The Rough Guide to Bob Dylan (en inglés). Rough Guides. ISBN 1-84353-139-9.